Özel Gereksinimli Okul Öncesi Öğrenci Velilerinin Özel Eğitime İlişkin Görüşleri: Fenomenolojik Bir Araştırma

Yıl 2022, , 384 - 394, 30.12.2022

Özlem Kozal , Murat Çırak Yahya Bayçelebi Esra Alay

https://doi.org/10.57135/jier.1171209

Öz

Bu araştırmada özel gereksinimli okul öncesi öğrenci velilerinin özel eğitim sürecine ilişkin görüşlerini incelemek amaçlanmıştır. Bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Samsun ilinin üç farklı ilçesinde bulunan bağımsız ana okullarda eğitim gören 40 okul öncesi özel gereksinimli öğrenci velisi oluşturmaktadır. Velilerin görüşlerini ortaya çıkarmak için araştırmacılar tarafından 12 maddeden oluşan bir soru formu hazırlanmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda okul öncesi özel gereksinimli öğrenci velilerinin özel eğitim sürecine ilişkin görüşleri altı tema altında toplanmıştır. Velilerin görüşlerini yansıtan bu temalar; Gelişim, Farkındalık, Sınıf Mevcudu, Okul Yönetimi ve Rehberlik Servisi ile İşbirliği, Sınıf Araç Gereçleri ve Öğretmenle İletişim olarak sıralanmıştır. Araştırmanın bulgularında yer alan temalar ve ilgili alıntılamalar birlikte değerlendirilip tartışılmıştır. Genel olarak velilerin özel eğitim sürecine dair hem olumlu hem de olumsuz çeşitli görüşlerinin bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla beraber velilerin büyük çoğunluğu özel eğitim sürecinin özel gereksinimli çocukların gelişimine büyük katkı sağladığını düşünmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, kaynaştırma eğitimi, okul öncesi

Kaynakça

• Aral, N. ve Gürsoy, F. (2007). Özel eğitim gerektiren çocuklar ve özel eğitime giriş. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Atay, M., Şahin, S., Karaaslan, T. ve Kurt, S. (2005). Erken çocukluk dönemi eğitim programları için alternatif bir model: Portage. Çolukçocuk Dergisi, 47, 28-38.
• Aydoğdu, A., Benli, A.N. & Kapucu, R. (2020). Ortaokul kademesinde kaynaştırma eğitimi gören öğrencilerin uyum becerilerine ilişkin görüşler. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 34-47.
• Batmaz, G., & Çermik, H. (2019). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma öğrencilerine yönelik yaptıkları öğretimsel düzenlemelerde karşılaştıkları engeller ve aldıkları destekler. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 27-38.
• Baykoç-Dönmez, N., Avcı N., & Aslan, N. (1997, Mayıs). Normal gelişim gösteren öğrenci ve velilerinin engellilere ve entegrasyona bakışları. 1. Ulusal Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Beckman, S. (1992). Türkiye‟de erken çocukluk eğitiminin aralıklı incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 84, 26-37.
• Çelik, M., & Gündoğdu, K. (2007). Türkiye'de okulöncesi eğitimin tarihsel gelişimi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (16), 172-190.
• Çetin, Ç. (2004). Özel eğitim alanında çalışmakta olan farklı meslek grubundaki eğitimcilerin yaşadığı güçlüklerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(01), 35-46.
• Demir, S., & Kale, M. (2019). İlkokullarda özel eğitim sınıflarında karşılaşılan sorunların incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 354-373.
• Demirbilek, M., & Levent, F. (2020). Kaynaştırma sınıflarında özel eğitim alan öğrencilere yönelik öğretmen davranışlarına ilişkin rehberlik öğretmenlerinin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(3), 479-511.
• Doğan, E. (1995). Okul-Aile İletişimin Engelleri. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Duman, G., & Koçak, N. (2013). Anaokulu kaynaştırma sınıfında yer alan özel gereksinimli bir çocuğun sosyal oyun ve sosyal iletişim özellikleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(3), 99-108.
• Erişkin, A. Y., Kıraç, S. Y., & Ertuğrul, Y. (2012). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(193), 200-213.
• Fisher, D.,Pumpian, I. ve Sax, C. (1998). High school students attitudes about and recommendations for their peers with significant disabilities. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 23, 272-282.
• Girli, A., & Atasoy, S. (2010). Otizm tanılı kaynaştırma öğrencilerine uygulanan bilişsel süreç yaklaşımına dayalı sosyal beceri programının etkililiğinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(3), 990-1006.
• Guralnick, M. (1994). Mother‟sperceptions of the benefits and drawbacks of early childhood main streaming. Journal of Early 4ntervention,18, 168-183.
• Guralnick, M. J.,Connor, R. T. ve Hammond M. (1995). Parent perspectives of peer relationships and friendships in integrated and specialized programs. American Journal on Mental Retardation, 99(5), 457–476.
• Gürültü, E., & Alcı, B. (2020). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde fırsat eşitliği bağlamında öğrenci ve veli görüşleri. OPUS International Journal of Society Researches, 15(24), 2413-2442.
• Işıkoğlu, N. (2005). Eğitimde nitel araştırma. Eğitim Araştırmaları, 20, 158-165.
• Kargın T.,Acarlar, F. ve Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, yönetici ve anne-babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi, Özel Eğitim Dergisi, 4(2),55-76.
• Kıldan, A. O. (2012). Okul öncesi eğitimin amacına ilişkin öğretmen ve veli görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 135-150.
• MEB (1997). Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (6 Haziran 1997). Milli Eğitim Bakanlığı. Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Merriam, S. B., (2013). Nitel araştırma (S. Turan, Çeviri Ed.). Ankara: Nobel.
• Metin, N. (1992). Okul öncesi dönemde özürlü çocuklar için kaynaştırma programları, Özel Eğitim Dergisi, 1(2), 32-36.
• Öncül, N., & Batu, E. S. (2005). Normal gelişim gösteren çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(02), 37-54.
• Öncül, N., Batu, E. S. (2004,). Kaynaştırma uygulaması yapılan ilköğretim okuluna devam eden zihin özürlü öğrencinin bulunduğu sınıfta normal çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri. 14.Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Bolu.
• Parlak, C. (2017). Otizmli kaynaştırma öğrencilerinin okulöncesi dönemden ilkokula geçişte yaşadıkları sosyal uyum problemlerinin aile ve öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çeviri Ed.). Ankara: Pegem.
• Peck, C.A., Carlson, P., Helmstetter, E. (1992). Parent and teacher perceptions of outcomes for typically developing children enrolled in integrated early childhood programs: A statewide survey. Journal of Early 4ntervention, 16, 53-63.
• Rafferty, Y., Griffin K. W. (2001). Disabilities: Perspectives of parents and providers benefits and risks of reverse inclusion for preschoolers with and without. Journal of Early Intervention, 27, 173.
• Seery, M. E, Davis, P. M., Johnson, L. J. (2000). Seeing eye-to-eye: Are parents and professionals in agreement about the benefits of preschool inclusion? Remedial and Special Education, 21(5), 268-278.
• Seylim, E. (2021). Veli görüşlerine göre engelli bireylerin eğitim hakkına erişim durumları: Sorunlar ve çözüm önerileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2219-2239.
• Sucuka, N. ve Yalkın, S. (1993). Erken çocukluk gelişimi ve eğitimi programlarında tamamlayıcı modeller. 9.Ya-pa Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, İstanbul: Ya-pa Yayınları.
• Susam, B., Bridge, E. N., & Şahin, F. (2018). Sağlık durumları nedeniyle okula devam edemeyen öğrencilerin evde eğitimine ilişkin veli görüşleri. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 15-22.
• Talas, S., Kaya, F., & Yıldırım, N. (2016). Destek eğitim odaları ve öğretmenler üzerine betimsel bir çalışma: Tokat ili örneği. Journal of European Education, 6(3), 31-42.
• Tekinarslan, İ. Ç., Sivrikaya, T., Keskin, N. K., Özlü, Ö., & Rasmussen, M. U. (2018). Kaynaştırma eğitimi alan öğrencilerin ebeveynlerinin gereksinimlerinin belirlenmesi. İlköğretim Online, 17(1), 82-101.
• Temir, D. (2002). Çocuğu kaynaştırma eğitimine devam eden ailelerin sorunları ve beklentileri. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uygur-Celep, M. (2020). Okul öncesi özel eğitimde çalışan öğretmenlerin oyun öğretimine ilişkin öz yeterlikleri ve yaratıcı kişilik özelliklerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Wesley, P. W, Buysse, V, Tyndall, S. (1997). Family and professional sperspectives on early intervention: An exploration using focus groups. Topics in Early Childhood Special Education, 17, 435-456.
• Yaman, E. (2010). Kalabalık sınıfların etkileri: Öğrenciler ne düşünüyor?. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 403-414.
• Yener, C. ve Dayı, E. (2021). Kaynaştırma öğrencileri ile çalışma yapan uzmanlar arasındaki BEP sürecindeki iş birliğinin uzman ve aile görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi, Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 76-93.
• Yılmaz, N. (2003). Türkiye’de okul öncesi eğitimi”, M. Sevinç (Ed). Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.