8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Değerler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, , 114 - 140, 30.04.2023

Özlem Oltulu , Muhammed Alan

https://doi.org/10.57135/jier.1248862

Öz

Bu çalışmanın amacı 8. Sınıf Türkçe ders kitabında hangi değerlerin yer aldığını ve bu değerlerin metin türlerine göre dağılımını belirlemektir. Araştırma için Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu tarafından hazırlanan ve 2021-2022 eğitim öğretim yılında okutulan 8. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan okuma metinleri, şiirler ve serbest okuma metinlerinden oluşan 32 metin incelenmiştir. Buna karşılık, ders kitabında yer alan dinleme/ izleme metinleri araştırmaya dâhil edilmemiştir. Nitel araştırma yöntemine göre düzenlenen bu çalışmada nitel veri toplama yöntemlerinden doküman inceleme kullanılarak veriler elde edilmiştir. İlk olarak Türkçe ders kitabındaki her bir metin ilettiği değerler açısından incelenmiştir. Buna göre bir metinde bir değerin metnin farklı bölümlerinde farklı sayılarda geçtiği görülmüştür. Her metnin detaylı bir şekilde analiz edilmesinden sonra değerler metin türlerine göre ayrıca incelenmiştir. Bu incelemede metinler çizgi roman, deneme, destan, fıkra, gezi yazısı, hikâye, makale, roman, sohbet, şiir, tiyatro türü olmak üzere on bir kategoride değerlendirilmiştir. Buna göre de değerlerin ağırlıklı olarak hangi tür metinler aracılığıyla verildiği tespit edilmiştir. Çalışmanın veri kaynağını oluşturan metinler doküman analizine tabi tutulmuştur. Sonuç olarak 8.sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerde bulunan değerlerin sayıları bulgulara göre yüksekten aza doğru şu şekildedir: sevgi, kültürel mirasa sahip çıkma, dostluk, nazik olmak, vatanseverlik, çalışkanlık, özgüven, saygı, cesaret, dürüstlük, selamlaşma, şefkat- merhamet, fedakarlık, hoşgörü, iyilik yapmak, aile birliğine önem verme, paylaşımcı olmak, sorumluluk, yardımlaşma- dayanışma, iyimserlik, liderlik, misafirperverlik, temizlik, adil olma, alçakgönüllü olma, bağımsız ve özgür düşünebilme, estetik duyguların geliştirilmesidir. Metinlerde empati değeri ile ilgili ifade tespit edilememiştir. Kalbim Rumeli’de Kaldı, Canberra ve Kınalı Ali’nin Mektubu değer çeşitliliğinin en fazla görüldüğü metinlerdir.

Anahtar Kelimeler

Değerler, Değerler Eğitimi, 8. Sınıf Türkçe Dersi, Türkçe Kitabındaki Metinlerde Değerler.

Kaynakça

• Aktaş, E., & Ekinci Çelikpazu, E. (2011). MEB 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer ı̇letimi açısından ı̇ncelenmesi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.
• Akyol, Ş. (2010). İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Sevgi Temasının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Alan, Y. (2012). Türkçe Ders Kitaplarındaki Okuma ve Serbest Okuma Metinlerinin Dini ve Ahlaki Değerler Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Aral, D. (2008). Milli Eğitim Bakanlığı'nın hazırladığı 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerler üzerine bir araştırma (Yüksek LisansTezi). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Arseven, A., Yolcu, F., & Kılıç, A. (2018). Ortaokul 6,7 ve 8. sınıf Ders Kitaplarındaki Metinlerin Değer Eğitimi Açısından İncelenmesi. Karadeniz Araştırmaları Merkezi, s. 205-222.
• Baki, Y. (2019). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Değer Aktarımı Açısından İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, s. 109-146.
• Bilgin, N. (1995). Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çapoğlu, E., & Okur, A. (2015). Ortaokul 8.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Şiirlerde Yer Alan Değerler. Sakarya University Journal of Education.
• Coşkun, E., & Taş, S. (2014). Ders Kitaplarına Metin Seçimi Açısından Türkçe Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 59-74.
• Demirel, Ö. (2010). Kuramdan Uygulamaya: Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Pegem Yayınları.
• Deniz, K., & Karagöl, E. (2018). Değerler Eğitimi Açısından Ortaokul Türkçe Ders Kitapları. Karaelmas Journal of Educational Sciences.
• Doğan, B., & Gülüşen, A. (2014). Türkçe Ders Kitaplarındaki (6–8) Metinlerin Değerler Bakımından İncelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 75-102.
• Gül, M. (2017). Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin (5. Sınıf) Değerler Eğitimi Yaklaşımıyla İncelenmesi. Erciyes Journal of Education, s. 59-78.
• Karatay, H. (2011). Karakter Eğitiminde Edebi Eserlerin Kullanımı. Turkish Studies (Elektronik), s. 1939-1454.
• Kuzu, A. (2013). Veri Toplama Yöntem Ve Araçları. A. A. Kurt içinde, Bilimsel Araştırma Yöntemleri (s. 109). Eskişehir: Anadolıu Üniversitesi.
• Küçükoğlu, A., Albayrak, F., & Serin, N. (2020). Değerler Eğitimi Bağlamında Türkçe Dersi: Program ve Ders Kitaplarının Karşılaştırmalı İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü. İsttanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Öz, G. (2012). İlköğretim Sekizinci sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı Bakımından İncelenmesi (Yüksek Lisasn Tezi). Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Özer, B. (2019). Karakter ve Değer Eğitiminde Rol Model Olarak Öğretmen. B. Özer içinde, Karakter ve Değerler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Özer, B., Kalkan, A., Aksoy, C., Deniz, A., & Koktaş, A. (2022). Temel Eğitim Ders Kitaplarının Dini Kavramlar ve Semboller Açısından İncelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi.
• Özbay , M., & Karakuş Tayşi, E. (2011). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi , s. 21-31.
• Spillman, L., & Strand, M. (2013). Interest-Oriented Action. Annual Review of Sociology. TDK. (2023, 1 20). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Güncel Türkçe Sözlük: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Topbaş, G. (2019). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabının değerler Bakımından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Türkben, T. (2019). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlettiği Değerler Açısından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, s. 508-526.
• Veugelers, W., & Wedder, P. (2003). Values İn Teaching. Teachers and Teaching Theory and Practice.
• Yaman, E. (2016). Değerler Eğitiminde Yeni Ufukları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yaman, H., Taflan, S., & Çolak, S. (2009). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, s. 107-120.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler Eğitimine Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, s. 499-522.
• Yılar, R. (2016). İlettiği Değerler Açısından İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler Üzerinde İncelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Yurt, G., & Arslan, M. (2012). 7. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Şekil-İçerik-Metin Yönünden İncelenmesi: Zambak Ve Pasifik Yayınları Örneği. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 317-327.