Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara Yönelik Tutumları

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 9, 24 - 37, 30.07.2021

Semra Benzer Begüm Dilara Civangönül

Öz

Bu araştırmada, fen bilgisi öğretmen adaylarının Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara (GDO) yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini fen bilgisi öğretmenliği programında öğrenim gören farklı sınıf düzeylerinde 88 kadın, 12 erkek, toplam 100 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Bu araştırmada, veri toplama aracı olarak “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar Tutum Ölçeği” ve “Demografik Bilgiler Anketi” kullanılmıştır. Çalışmada, fen bilgisi öğretmen adaylarının GDO hakkındaki tutumlarının cinsiyet, sınıf düzeyi, yaş, baba eğitim durumu, ekonomik düzeyleri, “Genetik ve Biyoteknoloji” dersini alıp almamaları ve bilimsel dergi okuyup okumama durumlarına göre anlamlı bir farklılık göstermediği ancak anne eğitim durumu, belgesel izleyip izlememe ve GDO’lu ürünler hakkında bilgiye sahip olup olmama durumlarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Fen bilgisi öğretmen adaylarının GDO tutum ölçeği bilgi alt boyutu puan ortalamasının belgesel izleyip izlenmeme durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği; GDO’lu ürünler hakkında bilgiye sahip olup olmama durumlarına göre duyuşsal alt boyut puan ortalamasının istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği; kadın öğretmen adayların tutum ölçeği puan ortalamalarının erkek öğretmen adaylarının tutum ölçeği puan ortalamalarından yüksek olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilgisi öğretmen adayları, GDO, tutum

Kaynakça

• Akçay, S. (2017). Öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş gıdalar ile ilgili algıları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED),11(2),365-382.
• Aktaş, İ. (2020). Öğretmen adaylarının Gdo’lara yönelik bilgi, tutum ve kabul etme durumları arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 933-949.
• Budak, İ. & Budak, A. (2014). Nicel, nitel ve karma araştırmalarsa örnekleme. (Edt. B. Demir) Eğitim araştırmaları nicel nitel ve karma yaklaşımlar, Eğiten Kitap, Ankara. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 1-360.
• Cebesoy, Ü. B. & Dönmez-Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 100-117.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. London: Routhledge
• Cummins, R. & Lilliston, B. (2000). Genetically Engineered Food. New York: Marlowe & Company.
• Çetiner, S. (2010). Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir? Sorular ve yanıtlar 1. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi. 10 (38), 40-54.
• Demir, A. ve Pala, A. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalara toplumun bakış açısı. Hayvansal Üretim, 48(1), 33-43.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). Devlet planlama teşkilatı VIII. Beş yıllık kalkınma planı, biyoteknoloji ve biyogüvenlik özel ihtisas komisyonu raporu: Ulusal Moleküler Biyoloji, Modern Biyoteknoloji ve Biyogüvenlik Atılım Projesi Önerisi. Ankara.
• Görgülü-Arı, A & Kıvanç, Z. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji ve genetiği değiştirilmiş organizma (gdo) konularında tutumlarının belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (1),37-57.
• Güney, E. (2018). Genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkında tutum ölçeği geliştirilmesi ve biyoloji öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkında tutumlarının farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Gürbüzoğlu-Yalmancı, S. & Gözüm, A. İ. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının (gdo) sosyo bilimsel konusuna yönelik araştırma davranışlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 499-515.
• Gürbüzoğlu-Yalmancı, S. (2016). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik algılarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (37), 89-111.
• Gürkan, G. & Kahraman, S. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji ve genetik mühendisliği bilgi düzeyleri. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 6, 25-39.
• Gürkan, G. & Kahraman, S. (2019). Fen bilgisi öğretmenlerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Malatya ili örneği. Inonu University Journal of the Graduate School of Education, 6(12), 66-78.
• Gürkan, G. (2013). Fen bilgisi öğretmen adayları ve öğretmenlerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Karasar, N. (1984), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Hacettepe – Taş Kitapçılık.
• Kışoğlu, M. & Keleş, Ö. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) ile ilgili algılarının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (4), 2123-2147.
• Kızılay, E., & Kırmızıgül, A. S. (2019). Disiplinler arasındaki ilişkiye dair fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 1-9.
• Korkut, D & Soysal, A. (2013). Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (Elektronik kitap).
• Kulaç İ, Ağırdil Y. & Yakın M. (2006). Sofralarımızdaki tatlı dert, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve halk sağlığına etkileri. Türk Biyokimya Dergisi, 31 (3),151-5.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [MEB] (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). file:///C:/Users/MustafaKisoglu/Downloads/201812312311937FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERE T%C4%B0M%20PROGRAMI2018%20(1).pdf adresinden alınmıştır.
• Oğur, S., Aksoy, A. & Yılmaz, Z. (2017). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar ve gıdalar hakkındaki bilgi düzeyleri ve tutumları: Bitlis eren üniversitesi örneği. Journal of Food and Health Science, 3(3): 97-108.
• Özdemir, O., Güneş, M. H. & Demir, S. (2010). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara (gdo’lara) yönelik bilgi düzeyleri tutumları ve sürdürülebilir tüketim eğitimi açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), 53-68.
• Özden, M., Akgün, A., Çinici, A., Gülmez, H. & Demirtaş, F. (2013). Sınıf öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar (gdo) hakkındaki bilgi düzeyleri ve biyoteknolojiye yönelik tutumlarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3 (2) 94-1158.
• Sıcaker, A. & Öz Aydın, S. (2015). Ortaöğretim biyoteknoloji ve gen mühendisliği kavramlarının öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 51-67.
• Sönmez, A. & Kılınç, A. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının gdo’lu besinler konusunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri: bazı psikometrik faktörlerin muhtemel etkileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED),6(2), 49-76.
• Söyler, N., İpar, M. S., & Kocatepe, D. (2020). Hastane çalışanlarının genetiği değiştirilmiş organizma (GDO), farkındalık düzeylerinin belirlenmesi: Sinop örneği. Food and Health, 7(1), 1-14.
• Steele, F. & Aubusson, P. (2004). The challange in teaching biotechnology. Research in Science Education, 34(4), 365-387.
• Sürmeli, H. & Şahin, F. (2010). Üniversite öğrencilerinin genetik mühendisliği ile ilgili biyoetik görüşleri: genetik testler ve genetik tanı. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 2, 119-132.
• Turan, M. & Koç, I. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji uygulamalarına yönelik tutumları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 74-83.
• Uysal, E., Cebesoy, Ü. B. & Karışan, D. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetik uygulamalarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 1-14.
• Yüce, Z. (2011). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoteknoloji konusundaki bilgileri ve biyoteknoloji uygulamalarına yönelik biyoetik yaklaşımları: Tutum, görüş ve değer yargıları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) (2018). Öğretmen yetiştirme Lisans Programları. Ankara Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü. Ankara.
• Zülal, A. (2000). Gen Aktarımlı Bitkilerin Geleceği. Bilim ve Teknik, 388,92-94.