Disiplinler Arasılık Bağlamında İlk ve Ortaöğretim Programlarında Türkçe Algısı

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 9, 51 - 72, 30.07.2021

Sedat Maden

Öz

Araştırmada, disiplinler arasılık bağlamında ilk ve ortaöğretim programlarında kullanım, bilinç ve önem verme bakımından Türkçe algısının hangi unsurlarla planlamaya dâhil edildiğini tespit etmek amaçlanmıştır. Çalışmada nitel yaklaşım benimsenmiş ve doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını, ilk ve ortaöğretim düzeyinde okutulan derslere yönelik öğretim programları oluşturmuştur. İlköğretim düzeyinde 15, ortaöğretim düzeyinde ise 14 zorunlu dersin öğretim programı incelenmiştir. Veriler doküman incelemesi ile toplanmıştır. İlk ve ortaöğretim programlarının disiplinler arası bir alan olarak Türkçe algısına dair unsurları betimsel ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda, ilk ve ortaöğretim programlarının ortak açıklamalar kısmında Anadilde İletişim yetkinliği ve dil gelişimi bağlamında Türkçenin kullanımına ve önemine yönelik bir bilgilendirmenin yapıldığı tespit edilmiştir. İlköğretim programlarının özel amaçları arasında Türkçe algısına dair bir özel amaç bulunmamaktadır. Buna karşın ortaöğretim düzeyinde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde İslam dininin dilimiz üzerindeki etkisini fark etmeye dair bir amacın belirlendiği görülmüştür. İlköğretim düzeyinde Sosyal Bilgiler, ortaöğretim düzeyinde ise Görsel Sanatlar ve Bilgisayar Bilimi programlarının alana özgü becerileri arasında Türkçe kavramı yer bulmuştur. Hayat Bilgisi, Trafik Güvenliği, Kimya, Biyoloji, Beden Eğitimi, Sağlık Bilgisi, Trafik ve Bilgisayar Bilimi dışındaki programlarda Türkçenin kullanımına yönelik uygulama esası bulunmaktadır. Bu esas genellikle diğer ders / disiplinlerle ilişki kurma şeklinde açıklanmıştır. Hem ilköğretim hem de ortaöğretim programlarında Türkçe kavramını içeren bir kazanım bulunmamaktadır. Ancak kültürel değer, iletişim ve medya açısından dilin kullanımıyla ilişkili kazanım açıklamalarına rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İlköğretim, ortaöğretim, program, Türkçe, algı, disiplinlerarasılık.

Kaynakça

• Akgün, S. (2008). Fen bilgisi öğretiminde laboratuar kullanımının öğrencilerin başarılarına disiplinlerarası etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kars: Kafkas Üniversitesi.
• Aksoy, O. (2011). İlköğretim 6. sınıf İngilizce ile fen ve teknoloji programlarına yönelik disiplinlerarası uygulama sonuçları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Zonguldak: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi.
• Alp, E. (2010). Disiplinlerarası öğretim yaklaşımının öğrencilerin olasılık konusundaki akademik başarılarına ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Altuğ, T. (2001). Dile gelen felsefe. İstanbul: YKY
• Angın Savaş, R. (2010). Disiplinlerarası sanat etkileşiminin seramik sanat ve eğitimine etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Arslantaş, S. (2013). İlköğretim 4. sınıf görsel sanatlar dersinde disiplinlerarası yaklaşıma göre yapılan öğretimin öğrencilerin derse ilişkin tutumlarına etkisi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi 2 (2013), 1-13.
• Aybek, B. (2001). Disiplinlerarası (bütünleştirilmiş) öğretim yaklaşımı. Eğitim Araştırmaları Dergisi, (3), 1-7
• Aydın, G. ve Balım, A. G. (2005). Yapılandırmacı yaklaşıma göre modellendirilmiş disiplinlerarası uygulama: enerji konularının öğretimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(2), 145-166.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö.A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çimen, S. (2002). Lise ekoloji konularının disiplinlerarası öğrenci merkezli öğretimin başarıdaki rolü. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.
• İşler, A.Ş. (2004). Sanat eğitiminde disiplinlerarası-tematik yaklaşım. Millî Eğitim Dergisi, 163, 43-54.
• Kanatlı F. ve Çekici Y.E. (2013). Türkçe öğretiminde disiplinlerarası olanaklar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 223-234.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Konukaldı, I. (2012). İlköğretim fen ve teknoloji eğitiminde disiplinler arası tematik öğrenme yaklaşımının öğrencilerin öğrenme ürünleri üzerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Maden, S, ve Maden, A. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının elektronik sözlük ve yazım kılavuzu kullanma alışkanlıkları. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 377-396.
• Merriam, S. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Revised and expanded from case study research in education. USA: JB Printing.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2006). Türkçe dersi (6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB.
• MEB (2005). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5.sınılar). Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• MEB (2011). Ortaöğretim Türk edebiyatı dersi 9, 10, 11 ve 12. sınıflar öğretim programı. Ankara: MEB.
• MEB (2018). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programı (9, 10, 11 ve 12. sınıflar). Ankara: MEB.
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB.
• Mesleki Yeterlilik Kurumu. Türkiye yeterlilikler çerçevesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar hakkında yönetmelik yürürlüğe girdi.
• ttps://www.myk.gov.tr/index.php/tr/haberler/102-tuerkiye-yeterlilikle-cercevesi-dairesi-bakanl/2171-tuerkiye-yeterlilikler-cercevesinin-uygulanmasna-likin-usul-ve-esaslar-hakknda-yoenetmelik-yueruerluee-girdi (Erişim Tarihi: 26.02.2021)
• Özay Köse, E. (2016). Disiplinlerarası öğretim yaklaşımı ve biyoloji öğretmenliği programlarının incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13-2, (25), 17-26.
• Özçelik, C. ve Semerci, N. (2016). Disiplinler arası öğretim yaklaşımına dayalı hazırlanan öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin geometrik cisimlerin hacimleri konusundaki akademik başarılarına etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 141-150.
• Özdemir, A. (2014). Temel sanat eğitiminde disiplinlerarası yaklaşıma dayalı (müzik destekli) uygulamanın öğrenci başarı düzeyine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Ankara: PegemA Yayınları.
• Özkök, A. (2005). Disiplinler arası yaklaşıma dayalı yaratıcı problem çözme öğretim programının yaratıcı problem çözme becerisine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 159-167.
• Öztürk, H.İ. (2019). Disiplinlerarası yaklaşım temelli geliştirilen öğretim programı tasarımının fen eğitiminde eleştirel düşünme becerilerine, sorgulayıcı öğrenme becerileri algısına, derse yönelik tutumlarına ve akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Steiner, G. (2003). Heidegger (Çev. S. Sahra). Ankara: Hece Yayınları.
• Şahbaz, N. K. ve Çekici, Y. E. (2012). Disiplinler arası bir disiplin olarak Türkçe eğitimi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 7(3), 2367-2382.
• Şimşek, Ş. (2018). Türkçe dersi çalışma kitaplarındaki etkinliklerde disiplinler arasılık. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 6(3), 473-480.
• Turna, Ö. (2019). Disiplinlerarası yaklaşım ile hazırlanan müzik fiziği eğitiminin müzik öğretmen adaylarının başarı ve tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Turna, Ö. ve Bolat, M. (2015). Eğitimde disiplinlerarası yaklaşımın kullanıldığı tezlerin analizi. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 35-55.
• Üstüner, Ö. (2007). Disiplinler arası sanat ve sanat eğitimine etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Vogl, H. (2009). Some trends on school education in Europe. https://www.slideshare.net/heiko.vogl/some-trends-on-school-education-in-europe (adresinden Erişim Tarihi: 27.02.2021)
• Yarımca, Ö. (2011). Disiplinler arası yaklaşıma dayalı bir durum çalışması. Akademik Bakış Dergisi, 25, 1-22.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ye eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23 (112), 7-17.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.