Öğretmenlerin İş Motivasyonu Davranışlarını Etkileyen Değişkenlerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 9, 73 - 90, 30.07.2021

Şeref Altunok Ömer Faruk İşcan

Öz

Bu araştırma; öğretmenlerin iş motivasyonu davranışlarını etkileyen değişkenleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Betimsel tarama yöntemiyle tasarlanan araştırmanın verileri Antalya il merkezinde çalışan 400 sınıf öğretmeninden toplanmıştır. Araştırma grubu seçkisiz olmayan yöntemlerden uygun örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Araştırmanın değişkenlerine ait alt ölçekler betimsel istatistikler aracılığı ile analiz edilmiştir. İş motivasyonu alt ölçekleri olan hijyen faktörleri ile motive edici faktörlerin puanlarının yüksek olduğu gözlenmiştir. Duygular ile motivasyon arasındaki ilişkiler incelendiğinde; pozitif duygusallık alt ölçeği ile motive edici faktörler (r=0.590) alt ölçeği arasında pozitif anlamlı ve iyi, hijyen faktörleri (r=0.345) ile pozitif anlamlı düşük bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Negatif duygusallık alt ölçeği ile hijyen faktörleri (r=-0.219) ve motive edici faktörler (r=-0.346) alt ölçekleri arasında negatif anlamlı ve düşük bir ilişki olduğu gözlenmiştir. Ayrıca iş motivasyonu ölçeğine ait puanlar cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, kıdem ve medeni durum değişkenlerinin alt düzeylerince incelenmiş ve iş motivasyonu alt ölçek puanlarında anlamlı farklılık oluşmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Duygular, motivasyon, öğretmen davranışları.

Kaynakça

• Akman, Y. (2017). Öğretmenlerin Algılarına Göre İş Motivasyonu Ve Örgütsel Özdeşleşme Arasındaki İlişki. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 55.
• Aksoy, M., Balı, O., Çağlar, Ç & Demirtaş, H. (2019). İlkokullarda Örgüt Kültürünün Sınıf Öğretmenlerinin Motivasyonuna Etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 1-39.
• Argon, T.,& Ertürk, R. (2013). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İçsel Motivasyonları Ve Örgütsel Kimliğe Yönelik Algıları. Kuram Ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 19(2), 159-179.
• Arslantaş, H. İ., Tösten, R., & Marakçı, D. B. (2018). Lise Öğretmenlerinde Mesleki Motivasyon Unsurları: Karma Yöntemli Bir Çalışma. Mersin University Journal Of The Faculty Of Education, 14(3).
• Assanova, M.,& McGuire, M. (2009). Applicability Analysis Of The Emotional İntelligence Theory. Indiana University. Retrieved July, 21, 2010.
• Ateş, H., Yıldız, B., & Yıldız, H. (2012). Herzberg’in Çift Faktör Kuramı Kamu Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Motivasyon Algılarını Açıklayabilir Mi?: Ampirik Bir Araştırma. Bilgi Ekonomisi Ve Yönetimi Dergisi, 7(2), 147-162.
• Ateş, Ö. T., & Buluç, B. (2018). İlköğretim Öğretmenlerinde Motivasyon Ve Örgütsel Bağlılığın Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 1-30.
• Avey, J. B., Wernsing, T. S., & Luthans, F. (2008). Can Positive Employees Help Positive Organizational Change? Impact Of Psychological Capital And Emotions On Relevant Attitudes And Behaviors. The Journal Of Applied Behavioral Science, 44(1), 48-70.
• Balyer, A., & Çetindere, E. D. (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algıları İle Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yıldız Journal Of Educational Research, 3(2), 99-116.
• Büyükgöz, T. (2008). Sektörel Bazda Kademe Yöneticilerinin Motivasyon Düzeylerinin Herzberg’in Çift Faktör Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Caruso, D. R.,& Salovey, P. (2004). The Emotionally İntelligent Manager: How To Develop And Use The Four Key Emotional Skills Of Leadership. John Wiley & Sons.
• Cevizci A. (2006). Felsefe Ansiklopedisi, Cilt 4, Babil Yayıncılık, Ankara.
• Conoley , C. W. ve Coneley, J. C. (2017) Pozitif Psikoloji Ve Aile Terapisi. Çeviri Editörü. Tuğba Sarı, Ankara, Anı Yayıncılık.
• Çevik, A., & Köse, A. (2017). Öğretmenlerin Okul Kültürü Algıları İle Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelemesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(2). Çiçek, İ., Tanhan, A., & Tanrıverdi, S. (2020). Covıd-19 Ve Eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 1091-1104.
• Damasıo, A.R. (2006). Descartes’ın Yanılgısı (Duygu-akıl ve insan beyni). Çev. Bahar Atlamaz, İstanbul: Varlık Yayınları.
• Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2000). Intrinsic And Extrinsic Motivations: Classic Definitions And New Directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67.
• Deci, E. L., Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., & Ryan, R. M. (1991). Motivation And Education: The Self-Determination Perspective. Educational Psychologist, 26(3-4), 325-346.
• DeMato, D. S. (2002). Job Satisfaction Among Elementary School Counselors İn Virginia: Thirteen Years Later (Doctoral Dissertation, Virginia Tech).
• Demir, C. G., Demir, E., & Bolat, Y. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Motivasyonları İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37).
• Emiroğlu, O. (2017). Öğretmen Motivasyon Kaynaklarına İlişkin Okul Yöneticisi Ve Öğretmen Görüşleri. Unpublished Master’s Thesis). Graduate School Of Educational Sciences, Yakın Doğu University, Lefkoşa.
• Ersarı, G.,& Naktiyok, A. (2012). Iş Görenin İçsel Ve Dışsal Motivasyonunda Stresle Mücadele Tekniklerinin Rolü/Role Of Stress Fighting Tecniques İn İnternal And External Motivation Of Employees. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1).
• Fidanboy, C. Ö. (2019). Çalışanların Pozitif ve Negatif Duygu Durumlarının İş Yaşamında Akış Deneyimine Etkileri: Ar-Ge Çalışanları Üzerine Bir İnceleme. Journal of Yaşar University, 14, 69-81.
• Fischer, A. H.,& Manstead, A. (2008). Functions Of Emotion From An Organizational Perspective. Research Companion To Emotion İn Organizations. Cheltenham, UK. 1-17.
• Fredrickson, B. L. (2002). Positive Emotions. Handbook Of Positive Psychology, 120-134.
• Frijda, N. H. (1988). The Laws Of Emotion. American Psychologist, 43(5), 349-358.
• Furnham, A., Eracleous, A., & Chamorro-Premuzic, T. (2009). Personality, Motivation And Job Satisfaction: Hertzberg Meets The Big Five. Journal Of Managerial Psychology, 24(8), 765-779.
• Gawel, J. E. (1997). Herzberg's Theory Of Motivation And Maslow's Hierarchy Of Needs. Practical Assessment, Research & Evaluation, 5(11), 3.
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve negatif duygu ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 19-26.
• Gerrig, R. J., Zimbardo, P. G., & Graf, R. (2008). Psychologie. 18., aktualisierte Aufl.,[Nachdr.]. Psychologie. München: Pearson Studium.
• Goleman, D. (2003). Duygusal Zekâ, İstanbul: Varlık Yayınları.
• Hair Jr, J. F., Sarstedt, M., Hopkins, L., & Kuppelwieser, V. G. (2014). Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM): An Emerging Tool İn Business Research. European Business Review.
• Helm, B. W. (2010). Emotions And Motivation: Reconsidering Neo-Jamesian Accounts. The Oxford Handbook Of Philosophy Of Emotion, 303-323.
• Herzberg, F. (1971). The Motivation-Hygiene Theory. Work And The Nature Of Man, 4.Chapter 5, 61-74.
• İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü/Etkileşimci Liderlik Algısı Ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Bireysel Farklılıkların Rolü. Akdeniz İİBF Dergisi, 11(6), 160-177.
• Karakaya, Y. (2019). Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklıkları ile Motivasyonları Arasındaki İlişki, Yüksek Lisan Tezi. Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzincan.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Konrad, S., Hendl, C., & Taştan, M. (2004). Başarılı Ve Mutlu Bir Hayat İçin Duygularla Güçlenmek:(EQ). Hayat.
• Kurt, T. E. (2019). Öğretmenlerin Demografik Özellikleri ve İş Motivasyon Düzeyleri İle 8. Sınıf Öğrencilerinin Başarılarının İncelenmesi: Ankara Keçiören örneği. Yüksek Lisans Tezi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
• Kurtar, K. (2019). İlkokul Öğretmenlerinin Yöneticilerine Yönelik Denetim Algıları İle Mesleki Motivasyon Düzeyleri Arasındaki İlişki (Edirne İli Örneği) Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Edirne.
• Küpers, W.,& Weibler, J. (2008). Emotions İn Organisation: An İntegral Perspective. International Journal Of Work Organisation And Emotion, 2(3), 256-287.
• Latham, G. P.,& Pinder, C. C. (2005). Work Motivation Theory And Research At The Dawn Of The Twenty-First Century. Annu. Rev. Psychol.,56, 485-516.
• Lord, R. G.,& Kanfer, R. (2002). Emotions And Organizational Behavior. Emotions İn The Workplace: Understanding The Structure And Role Of Emotions İn Organizational Behavior, 5-19.
• Luthans, F. (1995). Organizational Behaviour, Sevent Edition. International Edition.
• Maclntyre, P. D.,& Vincze, L. (2017). Positive And Negative Emotions Underlie Motivation For L2 Learning. Studies İn Second Language Learning And Teaching, 7(1).
• Maddock, R. C.,& Fulton, R. L. (1998). Motivation, Emotions, And Leadership: The Silent Side Of Management. Greenwood Publishing Group.
• Markus, H. R.,& Kitayama, S. (1991). Culture And The Self: Implications For Cognition, Emotion, And Motivation. Psychological Review, 98(2), 224.
• Meyer, D. K., & Turner, J. C. (2002). Discovering Emotion İn Classroom Motivation Research. Educational Psychologist, 37(2), 107-114.
• Mirela, P.,& Iulia, S. I. (2013). Emotions İn The Organizational Environment. Annals Of The University Of Oradea, Economic Science Series, 22(1), 1595-1605.
• Naktiyok, A. (2017). Duygular ve Değerler. Örgütsel Davranış. Erzurum. Atatürk Üniversitesi. Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. Ünite: 3. 1-29.
• Obiekwe, N. (2016). Employee Motivation and Performance, Thesis, Centria University of Applied Sciences Business Management.
• Ololube, N. P. (2006). Teachers Job Satisfaction And Motivation For School Effectiveness: An Assessment. Essays İn Education, 18(1), 9.1-18.
• Osterloh, M.,& Frey, B. S. (2000). Motivation, Knowledge Transfer, And Organizational Forms. Organization Science, 11(5), 538-550.
• Özdoğru, M.,& Aydın, B. (2012). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Karara Katılma Durumları Ve İstekleri İle Motivasyon Düzeyleri Arasındaki İlişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 357-367.
• Plotnik, R.,& Kouyoumdjian, H. (2013). Introduction To Psychology. Cengage Learning.
• Robbins, S. P.,& Judge, T. A. (2013). Örgütsel davranış, (Çev. Ed.: İnci Erdem). Ankara: Nobel.
• Salovey, P.,& Mayer, J. D. (1990). Emotional İntelligence. Imagination, Cognition And Personality, 9(3), 185-211.
• Sarı, M. Canoğulları, E., & Yıldız, E. (2018). Öğretmenlerin Okul Yaşam Kalitesi Algıları İle Mesleki Motivasyon Düzeylerinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (47), 387-409.
• Shaw, J.D., Duffy, M., Jenkins, D. ve Gupta, N. (1999). “Positive and Negative Affect, Signal Sensitivity and Pay Satisfaction”. Journal of Management, 25(2): 189-206.
• Steers, R. M., Mowday, R. T., & Shapiro, D. L. (2004). The Future Of Work Motivation Theory. Academy Of Management Review, 29(3), 379-387.
• Sucu, A. (2016). Öğretmenlerin Motivasyonu İle Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Davranışları Arasındaki İlişkinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Malatya.
• Ugar, Y. (2019). Okul Müdürlerinin Liderlik Uygulamaları İle Öğretmenlerin Motivasyonu Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Urhan, F. (2018). Öğretmenlerin Motivasyon Düzeylerine Etki Eden Değişkenlerin Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Watson, D., Clark, L. A., & Tellegen, A. (1988). Development And Validation Of Brief Measures Of Positive And Negative Affect: The PANAS Scales. Journal Of Personality And Social Psychology, 54(6), 1063.
• Yanık, O., Timuroğlu, M. K., & Naktiyok, A. (2017). Duyguların Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Etkisi1. Journal Of Business Research Turk, 9/2, 461-477.
• Yılmaz, F. (2009). Eğitim Örgütlerinde Örgüt Kültürünün Öğretmenlerin İş Motivasyonu Üzerindeki Etkisi Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Yirmibeşcik, S. (2015). Sınıf Öğretmenlerinin Yöneticilerin İletişim Becerilerinden Dolayı Kazandıkları Motivasyonun İş Doyumuna Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Zimbardo, P. G., Johnson, R. L., & McCann, V. (2012). Study Guide for the Discovering Psychology Telecourse for Psychology, Core Concepts. Pearson Education.