Türkiye’de Dünya Bankası Kredilerine Dayalı Eğitim Projelerinin Hazırlık ve Uygulama Sürecine İlişkin Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 15, 336 - 358, 30.08.2023

Mahmut Tüncel Ünal Akyüz

https://doi.org/10.57135/jier.1349915

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada; Türkiye’de Dünya Bankası’nın finanse ettiği ve Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından yürütülen Temel Eğitim Projesi I. Faz (TEP-I), Temel Eğitim Projesi II. Faz (TEP-II) ve Ortaöğretim Projesi’nin (OÖP) hazırlık ve uygulama süreçlerine Banka’nın müdahalesinin kamu yönetimi iç denetim sisteminde kullanılan yasal, mali, sosyal, performans ve itibar açıdan ne tür sorunlara yol açtığı üzerinde durulmuş ve bu sorunların nedenin ne olduğu alt boyutları açısından değerlendirilmiştir. Betimsel tarama modeli kullanılan araştırmada veriler iki şekil de toplanmıştır. İlk aşamada Dünya Bankası (DB) ile ilgili bilgi ve belge içeren her türlü yazılı kaynaklar ile DB tarafından yayınlanan eğitimle ilgili belge, kitap ile internette yer alan bilgiler ve konu ile ilgili araştırmalardan elde edilmiştir. İkinci olarak, görüş bildirmeyi kabul eden 51 katılımcı ile yarı yapılandırılmış sorulardan oluşan görüşme formları kullanılarak yüz yüze görüşme yapılarak veriler elde edilmiştir.
Dünya Bankası kredili (TEP-I ve TEP-II) projeler, ilköğretimi yaygınlaştırarak eğitime erişimi ve niteliği arttırma, OÖP projesiyle de ortaöğretim programının yenilenmesi ve geliştirilmesi ile öğretmenlerin hizmetiçi eğitim alması sağlanmıştır. Bununla beraber; ülke yasaları yerine DB’nin mevzuatı esas alınması ve proje hazırlama süreci, uygulama planlarının hazırlanması, proje amaç ve hedeflerinin belirlenmesine kadar her aşamada ülke koşullarını dikkate almayan ABD’de bulunan merkez ofiste çalışan bir ekip lideri ve uzmanlarının yer alması ve anlaşmaya göre proje işlerinin yapılmasının bu kişilerin iznine bağlanması çalışmaları olumsuz olarak etkilemiştir. Bu proje yönetimi nedeniyle ihale onaylarının gecikmesinden dolayı okul inşaat süreleri uzamış, öğretim programları zamanında yenilenmemiş, eğitim materyallerinin satın alınması uzamış ve bunların sonucunda da öğrenci, öğretmenler, eğitim yöneticileri, MEB ve ilgili diğer kamu kuruluşları ile eğitim paydaşları arasında sorunların ortaya çıktığı ileri sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Dünya Bankası, Millî Eğitim Bakanlığı, Eğitim, Proje.

An Evaluation of Education Projects Based on World Bank Loans: Preparation and Implementation Process in Turkey

Öz

In this research, the interventions of the World Bank in the preparation and implementation processes of the Basic Education Project Phase I (BEP-I), Basic Education Project Phase II (BEP-II), and Secondary Education Project (SEP), financed by the World Bank and carried out by the Ministry of National Education (MEB) in Turkey, were examined in terms of the legal, financial, social, performance, and reputational issues they caused within the framework of the internal audit system of public administration. The reasons behind these issues were evaluated from the perspective of their underlying dimensions.

In the descriptive survey model used in the research, data were collected in two ways. In the first stage, information and documents related to the World Bank were obtained from various written sources, as well as education-related documents, books, and online information published by the World Bank and relevant research. Secondly, data were obtained through face-to-face interviews with 51 participants who agreed to express their opinions, using semi-structured interview forms.

The World Bank-funded projects (BEP-I and BEP-II) aimed to expand primary education to improve access and quality of education, while the SEP aimed to renew and enhance secondary education programs and provide in-service training for teachers. However, issues arose due to the project management approach, such as prioritizing the Bank's regulations over national laws, involvement of a team leader and experts based in the central office in the United States who did not take into account the country's conditions in every phase from project preparation, development of implementation plans, to setting project objectives, and requiring their permission for project tasks according to the agreement. As a result of this project management approach, delays in approval processes led to extended school construction periods, timely renewal of educational programs was not achieved, procurement of educational materials took longer, and consequently, problems emerged among students, teachers, educational administrators, MEB, other relevant public institutions, and education stakeholders.

Anahtar Kelimeler

World Bank, Ministry of National Education, Education, Project.

Kaynakça

• Adem, M. (1997). Eğitim Planlaması. (3. Baskı). Ankara: Şafak Matbaacılık.
• Akçamete, G. (2008). Eğitim Bilimleri Bakış Açısıyla Türkiye Cumhuriyeti’nde Eğitimin Çağdaş Değerlerle İrdelenmesi Çalıştayı. Ankara: Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Akyüz, Ü. (2015). Türkiye eğitim politikalarında uluslararası kuruluşların/raporların ve yabancı uzmanların yeri. Arife Gümüş (Ed.), Türkiye’de eğitim politikaları içinde (s. 109-164). İstanbul: Nobel.
• Akyüz, Ü. (2022). Millî Eğitim Bakanlığının Yeniden Yapılanma Çalışmalarında MEB’in Kapasitesinin Güçlendirilmesi (MEBGEP) Projesinin Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi. Cilt: 51, s. 233, (ss.769-790). Ankara.
• Al, H. (2002). Bilgi Toplumu ve Kamu Yönetiminde Paradigma Değişimi. Ankara: Bilim adamı Yayınları.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (2.Baskı). USA: SAGE Publications. (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/474049). (Erişim tarihi: 16.03.2023)
• Davey, Lynn. (2009). The application of case study evaluations (Çev: Tuba Gökçek). Elementary Educatıon Online, 8(2), 1-3. (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/474049). (Erişim tarihi: 16.03.2023)
• DPT, (1963). Kalkınma Planı (Birinci Beş Yıllık) 1963-1967, http://ekutup.dpt.gov.tr/plan1.pdf.
• Dünya Bankası, (2001). Dünya Bankası Grubu Tanıtım Kitapçığı. Washinton DC: Dünya Bankası Yayınları.
• Dünya Bankası, (2011). Türkiye’de Temel Eğitimde Kalite ve Çeşitliliğin Geliştirilmesi; Zorluklar ve Seçenekler. Rapor No.54131-TR. Washington DC: Dünya Bankası Yayınları.
• Dünya Bankası, (2012). Dünya Bankası-Türkiye Ortaklığı: Ülke Programının Görünümü. Ankara: Dünya Bankası.
• Dünya Bankası, (2012). Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelik Dünya Bankası Ülke İşbirliği Stratejisi 2012- 2015. Ankara: Dünya Bankası.
• Dünya Bankası, (2012). Dünya Bankası Türkiye Ortaklığı. Ülke Programın Görünümü. Washington DC: Dünya Bankası Yayınları.
• Ergun, A., ve Ergun, C. (2009). Geleceğin Güvensiz İnşası Sosyal Güven (siz)lik Reformu. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Hesapçıoğlu, M. (1984). Türkiye’de İnsangücü ve Eğitim Planlaması. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• İşman, A. (2011). Uzaktan Eğitim (4. Baskı) Ankara: Pegem Akademi.
• Kant, I. (2020). Eğitim Üzerine, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• MEB, (2007). 2. Temel Eğitim Projesi Fayda Sahipleri Değerlendirme Araştırması Nihai Rapor. Ankara: MEB.
• MEB, (2009). Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi Türkiye. Ankara: MEB.
• MEB, (2010). Cumhuriyet Döneminde Türk Milli Eğitim Sistemindeki Gelişmeler. Ankara: MEB.
• MEB (2010). MEB Brifing Dosyası. Yayınlanmamış Belge.
• MEB, (2019). Millî Eğitim Bakanlığı Stratejik Planı (2019-2023). Ankara: MEB.
• MEB, PKMB (2000). Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı, I. Ulusal Değerlendirme Toplantısı Raporu. Ankara: MEB.
• MEB, PKMB, (2011). Yaptık Yapıyoruz Yapacağız. Ankara: Gökçe Ofset.
• MEB, PKMB, OÖP/PUP. (2011). Orta Öğretim projesi Proje Uygulama Planı. Yayınlanmamış Rapor. Ankara: MEB.
• MEB, Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2007). Türk Eğitim Sistemi 2007, EURYDICE. Ankara: MEB.
• MEB, Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2009). 2010 Yılı Bütçe Raporu. Ankara: Gazi Mesleki Eğitim Merkezi Matbaası.
• MEB, PKKB, (1995). Endüstriyel Okullar Projesi Proje Kapanış Raporu. Ankara: MEB.
• MEB, TEP. (2000). Temel Eğitim Programı ve Bilgi Teknolojisi Sınıfları. Ankara: MEB.
• MEB, TEP. (2000). Temel Eğitim Programı’ndan. Ankara: MEB Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı Temel Eğitim Programı Bültenleri. Cilt.1. Şubat 1999-Aralık 2000). Ocak 2001.
• MEB, TEP. (2002). Temel Eğitim Programı. Ankara: MEB Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı Temel Eğitim Programı 1. Ulusal Değerlendirme Toplantısı. Ankara 2002.
• MEB, TEP 2. (2007). Hizmetiçi Eğitimin Etkililiği Temel Araştırması BEP2/04-CQ Sonuç Raporu, Trabzon: KTÜ.
• MEB, TTKB. (2009). “Hayat Boyu Öğrenim Kapsamında Türkiye’de İnformal Öğrenme Üzerine Ortak Bir Anlayış Geliştirme ve Farkındalık Oluşturma” Projesi Konferansları Bildiri Kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitapevi. Seyidoğlu, H. (1990). Uluslararası İktisat, Teori, Politika ve Uygulama. (7. Baskı). İstanbul: Güzem Yayınları.
• Şeker, S. D. (2011). Türkiye’nin İnsani Gelişme Endeksi ve Endeks Sıralaması Analizi. Ankara: Kalkınma Bakanlığı Yayınları.
• World Bank (2005). Sustainable Pathways to an Effective, Equitable, and Efficient Education System for Preschool through Secondary School Education, Executive Summary. Washington DC: The Worldbank.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. (1984). Case study research: design and methods. (3. Basım). California: Sage Publications. (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/474049). (Erişim tarihi: 16.03.2023)