Peer Bullying from the Perspective of Primary School Administrators: What, Who, Why, Consequences and Prevention Strategies

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 20, 17 - 30, 30.04.2025

Fatih Bozbayındır , Mutlu Üncü , İrem Coşkun

https://doi.org/10.57135/jier.1641843

Öz

This research is a study organized according to the survey model, based on quantitative methods. It was conducted to describe the current situation based on the views of primary school administrators regarding peer bullying cases. The study group consists of 212 school administrators working in official primary schools affiliated with the Ministry of National Education in the Şahinbey district of Gaziantep province. A purposive sampling method was used to select the sample. The "Questionnaire for Determining the Views of Primary School Administrators on Peer Bullying," developed by the researchers, was used as a data collection tool. In the analysis of the data, the frequency and percentage values of the responses to the survey questions were reported. The research results revealed that school administrators mostly defined peer bullying as verbal attacks, such as mocking, insulting, and belittling. According to the administrators, the most common cause of peer bullying is domestic problems. Physical bullying is the most frequently observed type of bullying in schools. Administrators indicated that students subjected to bullying tend to have low self-confidence, while the perpetrators often exhibit such behavior to demonstrate power. It was found that administrators primarily used one-on-one interviews to handle bullying cases. The study concluded that the biggest obstacle to addressing bullying cases is resistance from students and parents. Administrators emphasize the importance of cooperation among students, teachers, and families to prevent bullying and highlight the need for expert support. In this context, providing support to schools is essential to reduce bullying cases.

Anahtar Kelimeler

Bullying , peer bullying , Primary school , School administrator

İlkokul Yöneticilerinin Perspektifinden Akran Zorbalığı: Nedir, Kim, Neden, Sonuçları ve Önleme Stratejileri

Öz

Bu araştırma, ilkokullarda görev yapan okul yöneticilerinin okullarda yaşanan akran zorbalığı vakalarına ilişkin görüşlerini ortaya koyan genel tarama modelinde bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini Gaziantep'in Şahinbey ilçesindeki devlet ilkokullarında görev yapan 212 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmış ve veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen bir anket aracılığıyla toplanmıştır. Yanıtların frekans ve yüzde değerleri analiz edilmiştir. Çalışma, yöneticilerin akran zorbalığını en yaygın olarak sataşma ve hakaret olarak tanımladığını ve aile içi sorunların ana neden olarak gösterildiğini ortaya koymuştur. Fiziksel zorbalık en yaygın tür olarak belirlenmiştir. Yöneticiler, zorbalığa maruz kalan öğrencilerin özgüvenlerinin düşük olduğunu, zorbaların ise güç gösterisi yapmak için bu davranışları sergilediklerini belirtmiştir. Bire bir görüşmeler, yöneticiler tarafından zorbalığı ele almak için kullanılan en yaygın yöntemdi. Çalışma ayrıca öğrenci ve veli direncini zorbalıkla mücadelede önemli engeller olarak tanımlamıştır. Yöneticiler, öğrenciler, öğretmenler ve aileler arasında işbirliğinin önemini vurgulamış ve uzman desteğine duyulan ihtiyacı kabul etmişlerdir. Okullara bu tür bir desteğin sağlanması, zorbalığın azaltılması için çok önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Zorbalık , akran zorbalığı , İlkokul , Okul yöneticisi

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımızı beyan ederiz.

Kaynakça

• Açıkgöz T. (2017). Ortaokul Öğrencilerinde Akran Zorbalığı ile Okula Karşı Tutum, Kartepe İlçesi Örneği. [Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi
• Akduman, G. G. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığının incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23 (1), 121-137.
• Akpınar, A., & Akpınar, A. (2022). İlköğretim okullarında akran zorbalığına dair öğretmen görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(9), 215-231.
• Aksoy, G. (2019). Okullarda yaşanan akran zorbalığının nedenlerine ve müdahale yöntemlerine ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Ayas, T. & Pişkin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 10 (2), 550-568.
• Bakır, G. & Elma, C. (2023). Ortaokullarda okul zorbalığını önleme politikaları: okul yöneticilerinin görüşlerine dayalı bir inceleme. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(70): 3357-3371. http://dx.doi.org/10.29228/sm
• Baloğlu, İ., Sarıkaya, F., Ayılmazdır B., & Kalkan Baloğlu S. (2023). Temel eğitimde akran zorbalığına yönelik okul yöneticisi ve öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(5), 794-813.
• Barik, E., & Yurtal, F. (2023). Akran Zorbalığı ile Baş Etmede Sınıf Öğretmenlerinin Kullandıkları Stratejiler ve Karşılaştıkları Güçlükler. Turkish Journal of Educational Studies, 10(2), 133-150. https://doi.org/10.33907/turkjes.1081627
• Bayar, A., & Balcı, M. (2023). Okul rehber öğretmenlerinin bakış açısından akran zorbalığı ve çözüm yolları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(4), 87-105.
• Borgen, N. T., Olweus, D., Kirkeboen, L. J., Breivik, K., Solberg, M. E., Frones, I., Cross, D., & Raaum, O. (2021). The potential of anti-bullying efforts to prevent academic failure and youth crime. a case using the olweus bullying prevention program (OBPP). Prevention Science, 22, 1147–1158. https://doi.org/10.1007/s11121-021-01254-3
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri (26. baskı). Pegem Akademi.
• Craig, W., Harel-Fisch, Y., Fogel-Grinvald, H., Dostaler, S., Hetland, J., Simons-Morton, B., ... & HBSC Bullying Writing Group. (2009) A crossnational profile of bullying and victimization among adolescents in 40 countries. International journal of public health, 54:216– 224.
• Çubukçu, Z., & Dönmez, A. (2012). İlköğretim okul yöneticilerinin şiddet türlerine yönelik görüşleri ve şiddetle başa çıkma yöntemleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(1), 37-64.
• Danacı, M. O. & Çetin, Z. (2016). Erken çocukluk döneminde görülen okul zorbalığı davranış eğilimlerinin çocukların kişisel/sosyal–dil–motorgelişimleri ile olan ilişkisi. Hacettepe University Faculty of Health SciencesJournal, 3(2).53-72
• Doğan, S. & Keleş, O. (2022). Nedenleri sonuçları ve çözüm önerileri bağlamında akran zorbalığı: Bir olgubilim çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 59, 1-24. https://doi.org/10.9779.pauefd.1053832
• Dursun, İ., Şanlı, H., & Akkuş, S. (2024). Okul yöneticilerinin akran zorbalığına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitime Özgün Bakış Dergisi, 2(1), 93–111. https://doi.org/10.5281/zenodo.10611718
• Eray, Ş., Gür, N., Makinecioğlu, I., Sığırlı, D., & Vural, A.P. (2020). Akran zorbalığı ile aile duygu dışa vurumu ve psikopatoloji arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(1), 77-86.
• Espelage, D. L. (2004). Bullying in American schools: A social-ecological perspective on prevention and intervention. Routledge.
• Garces-Prettel, M., Santoya-Montes, Y., and Jimenez-Osorio, J. (2020). Influence of family and pedagogical communication on school violence. Comunicar 28, 77–86. https://doi.org/10.3916/C63-2020-07
• Gladden, R. M., Vivolo-Kantor, A. M., Hamburger, M. E., & Lumpkin, C. D. (2014). Bullying surveillance among youths: Uniform definitions for public health and recommended data elements. National Center for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Control and Prevention, & U.S. Department of Education.
• Gökbilgin, Z. & Elma, C. (2019). İlkokullarda akran zorbalığı: Öğretmen görüşlerine dayalı bir değerlendirme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi 100. Yıl Eğitim Sempozyumu (26-28 Ekim 2019), Samsun, Türkiye.
• Griffin, R. S. & Alan, M. G. 2004. Childhood bullying: Current empirical findings and future directions for research. Aggression and Violent Behavior, 9(4), 379-400.
• Gürhan, N. (2017). Her yönü ile akran zorbalığı. Türkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics, 3(2), 175-81.
• Hoşgörür, V. & Orhan, A. (2017). Okulda zorbalık ve şiddetin nedenleri ve önlenmesinin yönetimi (Muğla merkez ilçe örneği). Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 859-880.
• Jennifer, D., and Cowie, H. (2012). Listening to children’s voices: moral emotional attributions in relation to primary school bullying. Emotional and Behavioural Difficulties 17 (3-4), 229–241. https://doi.org/10.1080/13632752.2012.704314
• Karataştan, A., & Akcan, E. (2023a). Primary school Teachers' perspectives on peer bullying and immigrant/refugee students. Cumhuriyet International Journal of Education, 12(1), 1-14.
• Karataştan, A., & Akcan, G. (2023b). The experiences of migrant and refugee children in terms of peer bullying: a perspective from classroom teachers. Journal of Education and Training Studies, 11(4), 291-306.
• Kılınç, S. (2023). Türkiye’de akran zorbalığı konusunda yapılan çalışmaların sistematik analizi (2010-2020). Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 11(1), 97-115. https://doi.org/10.57115/karefad.1276921
• Kljakovic, M. & Hunt, C. (2016). A meta-analysis of predictors of bullying and victimisation in adolescence. Journal of adolescence, 49, 134-145.
• Košir, K., Klasinc, L., Špes, T., Pivec, T., Cankar, G., & Horvat, M. (2020). Predictors of self-reported and peer-reported victimization and bullying behavior in early adolescents: The role of school, classroom, and individual factors. European journal of psychology of education, 35, 381-402. https://doi.org/10.1007/s10212-019-00430-y
• Krause, A., & Smith, J. D. (2022). Peer aggression and conflictual teacher-student relationships: a meta-analysis. School mental health, 14(2), 306-327. https://doi.org/10.1007/s12310-021-09483-1
• Lee J, Roh BR, Yang KE. (2022) Exploring the association between social support and patterns of bullying victimization among school-aged adolescents. Children and Youth Services Review, 136. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2022.106418
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2023). MEB 2023 yılı bilgilendirme raporu. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Moore, S. E., Norman, R. E., Suetani, S., Thomas, H. J., Sly, P. D. & Scott, J. G. (2017). Consequences of bullying victimization in childhood and adolescence: A systematic review and meta-analysis. World journal of psychiatry, 7(1), 60-76. https://doi.org/10.5498/wjp.v7.i1.60
• Muscarı, M. E. (2002). Sticks and stones: The NP’s role with bullies and victims. Çocuk Sağlığı Dergisi, 16(1), 22-28.
• Muslu, E., (2023). Akran zorbalığına ilişkin eğitimci görüşleri: Bursa Mustafa Kemalpaşa ortaokul yöneticileri ve öğretmenleri örneği. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 6(5), 857 891.
• Oldenburg, B., Bosman R., & Veenstra R. (2016). Are elementary school teachers prepared to tackle bullying? A pilot study. School Psychology International, 37(1), 64–72. https://doi.org/10.1177/0143034315623324
• Olweus, D. (1993). Bullying at School: What we know and what we can do. Blackwell Publishing.
• Olweus, D. (1994). Bullying at school: Long-term outcomes for the victims and effective school based intervention program.In (Ed. L. R. Huesmann) Aggressive Behavior: Current Perspectives. (p.97-130). New York: Pleum Press.
• Olweus, D. (2013). School bullying: Development and some important challenges. Annual Review of Clinical Psychology, 9, 751–780. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-050212-185516
• Özbek, Ö. Y., & Taneri, P. O. (2022). Bullying Behaviors and School Climate through the Perspective of Primary-School Students. Online Submission, 264-279.
• Özgöker, S. (2018). Okulöncesi öğretmenlerinin akran zorbalığına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Özkan, Y., & Çifci, E., G. (2010). Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ilköğretim okullarında akran zorbalığı. İlköğretim Online, 9(2), 576-586.
• Pektaş R., Seren M., & Akbaba M.B. (2023). Okullarda akran zorbalığı olgusuna ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 49, 14-29. https://doi.org/10.17740/eas.soc.2023.V49.02
• Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. Canadian Journal of Psychiatry, 48(9), 583–590.
• Rigby, K. (2007). Bullying in schools: andwhatto do about it. ACER Press.
• Rinaldi, C. M., Bulut, O., Muth, T., & Di Stasio, M. (2023). The influence of parenting dimensions and junior high school students’ involvement in bullying. Journal of school violence, 22(2), 183-197.
• Rivers, I.,& Smith, P. K. (1994). Types of bullying behaviour and their correlates. Aggressive Behavior, 20(5), 359-368. https://doi.org/10.1002/1098-2337(1994)20:53.0.co;2-j
• Roland, E., & Munthe, E. (Eds.). (2017). Bullying (1989): An international perspective. Routledge.
• Semercioğlu M.S., Akçay İ. & Saraçla, C., (2023). Akran zorbalığı olaylarındaki mülteci çocuklara yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(6), 935-950.
• Sezgin, E. Y. (2018). Okulöncesi öğretmenlerin akran zorbalığı ilişkin algı ve görüşleri: zorbalık davranışları tespitleri, zorbalık davranışları karşısında uyguladıkları stratejiler ve aldıkları önlemler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 85-104.
• Smith, P. K. (2011). Bullying in schools: Thirty years of research. International Journal of Educational Psychology, 3(1), 15–29. https://doi.org/10.4471/ijep.2011.01
• Sulak, S. E., & Altuntaş, Z. (2022). İlkokullarda yaşanan akran zorbalığının sınıf öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 128-143. https://doi.org/10.53629/sakaefd.1058580
• Swearer, S. M., & Espelage, D. L. (2004). Introduction: A social-ecological framework of bullying among youth. In Bullying in American schools (pp. 23-34). Routledge.
• Şahin, M., Demirağ, S. & Aykac, F. (2009). Anasınıfı öğretmenlerinin akran zorbalığı ile ilgili algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 1-16
• Talu, E., & Gümüş, G. (2022). Türkiye’de akran zorbalığının ergenler arasında yaygınlığının incelenmesi: bir meta analiz çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1673-1682. https://doi.org/10.24315/tred.1030602
• Tanrıkulu, İ. (2020). Teacher reports on early childhood bullying: how often, who, what, when and where. Early Child Development and Care. 190(4), 489–501. https://doi.org/10.1080/03004430.2018.1479404
• Tanrıkulu, I., & Campbell, M. (2015). Correlates of traditional bullying and cyberbullying perpetration among Australian students. Children and youth services review, 55, 138-146. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2015.06.001
• Ten Bokkel, I. M., Roorda, D. L., Maes, M., Verschueren, K., & Colpin, H. (2023). The role of affective teacher–student relationships in bullying and peer victimization: A multilevel meta-analysis. School psychology review, 52(2), 110-129.
• Topçu, A. E. (2018). Okullarda akran zorbalığının yaygınlığı ve doğası üzerine bir derleme. Kriz Dergisi, 26(2). Ulfah, M. ve Gustina, E. (2020). Öğrenciler Arasında Zorbalık Davranışı. Uluslararası Eğitimde Değerlendirme ve Araştırma Dergisi , 9 (3), 644-649.
• Unicef. (2019). Behind the numbers: Ending school violence and bullying. UNICEF, Paris. https://doi.org/10.54675/TRVR4270
• Veenstra, R., Lindenberg, S., Huitsing, G., Sainio, M., & Salmivalli, C. (2014). The role of teachers in bullying: The relation between antibullying attitudes, efficacy, and efforts to reduce bullying. Journal of Educational Psychology, 106(4), 1135. https:// doi.org/10.1037/a0036110
• Walters, G. D. (2021). School-age bullying victimization and perpetration: A meta-analysis of prospective studies and research. Trauma, Violence, & Abuse, 22(5), 1129-1139. https://doi.org/10.1177/1524838020906513
• Wang, L., Jiang, S., Cheng, Y., & Zhou, Z. (2023). Extending the Link Between Family Financial Stress and Bullying Victimization of Children: A Moderated Mediation Model. Journal of School Violence, 22(3), 353–366. https://doi.org/10.1080/15388220.2023.2186418
• Waters, S., & Mashburn, N. (2017). An investigation of middle school teachers' perceptions on bullying. Journal of Social Studies Education Research, 8(1), 1-34.
• Willard, N. (2005). Educator’s guide to cyberbullying and cyberthreats: Responding to the challenge of online social aggression, threats, and distress. Center for Safe and Responsible Use of the Internet.
• Yaman E., Eroğlu Y. & Peker A (2011) Başa çıkma stratejileriyle okul zorbalığı ve siber zorbalık. Kaknüs Yayınları.