Okul Psikolojik Danışmanlığında Hak Savunuculuğu

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 55 - 73, 28.08.2020

Gülçin Gökmen

Öz

Hak savunuculuğu, “engellilik, cinsiyet, etnik köken, ırk, sosyal sınıf, cinsel yönelim, görünüm, dil, göçmenlik durumu, aile özellikleri gibi kültürel çeşitliliğinden dolayı dezavantaj yaşayan öğrencilerin içinde bulunduğu çevrenin düzenlenmesine ilişkin girişimler” olarak tanımlanmaktadır. Psikolojik danışmanlık alanında hak savunuculuğu, bireyin kendi kişisel gelişimine ve nihai olarak kendini gerçekleştirmesine yönelik hedeflere ulaşmasında toplumsal ve kurumsal uygulamaları hedef alma, eşitsizlikleri ve toplumsal baskıyı sorgulama adına konuşmak ve eyleme geçmektir. Bu çalışmanın amacı hak savunuculuğu kavramını, çok kültürlülük, sosyal adalet, toplumsal cinsiyet, ihmal ve istismarı önleme, engelli bireylere eşit erişim, göçmenlik, psikolojik danışmanlık mesleğinin hak savunuculuğu kapsamında incelemek ve okul psikolojik danışmanlarının hak savunuculuk rolleri bağlamında yaptıkları çalışmaların kapsayıcı eğitim açısından da değerine dikkat çekmektir. Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı ile son yıllarda MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) tarafından sıkça gündeme getirilen kapsayıcı eğitim modeli ve uygulamaları birbirini tamamlayıcı niteliktedirler. Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı’nda, okul psikolojik danışmanlarının hak savunuculuğu rolüne sıkça vurgu yapılmaktadır. Kurum ikliminin vazgeçilmezi olarak psikolojik danışmanların, herkesin bir gün ihtiyaç duyabileceği, politikalar ve uygulamalar üstü, adaleti temsil eden objektif bir konuma sahip olması sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hak savunuculuğu, Çok Kültürlülük, Dezavantajlı Gruplar, Okul Psikolojik Danışmanlığı, Kapsayıcı Eğitim

Advocacy in School Counseling

Öz

Advocacy is defined as “attempts to regulate the environment in which students are disadvantaged due to their cultural diversity such as disability, gender, ethnicity, race, social class, sexual orientation, language, immigration status, family characteristics”. Advocacy in the field of psychological counseling is to target social and institutional practices, to discuss inequalities and social pressure and to take action in order to achieve the goals for the individual's personal development and ultimately self-realization. The aim of this study, is to the examine concept of advocacy was within the scope of multiculturalism,social justice, gender, prevention of neglect and abuse, equal access to individuals with disabilities, immigration, advocacy of counseling profession and and to take attention to the value of the work of school counselors in the context of their advocacy roles in terms of inclusive education.With The Comprehensive Developmental Guidance and Counseling Program, implementations of the inclusive education model which brought to the agenda often by MEB (Ministry of Education) in recent years are complementary. The Comprehensive Developmental Guidance and Counseling Program frequently emphasizes the role of the advocacy of school counselors Counselors who are indispensable to the corporate climate, should be ensured objective position which justice above policies practices that everyone's can be needed someday.

Anahtar Kelimeler

Advocacy, Social Justice, Multiculturalism, Disadvantaged Groups, School Counseling, Inclusive Education

Kaynakça

• Adalı, N. (2007). 10-12 Yaş Grubu Çocuk İstismarı Ebeveyn ve Çocuk Bilgilendirme Çalışması.(Yayımlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Programı Dönem Projesi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Azman, N. (2015). İstismar vakalarıyla çalışan okul psikolojik danışmanlarının yalnız bırakılması.Okul Psikolojik Danışmanı E-Bülteni, 5, 3-4.
• Banks, J.A. ve Banks, C. (2007). Multicultural Edıcation Perspectives and İssues. Hoboken, NJ: John Wiley and Sons.
• Başbakkal, Z. ve Bilsin, E. (2014). Dünyada ve Türkiye' de engelli çocuklar. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 30(2), 65-78.
• Bayram, B. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kapsayıcı Eğitime Yönelik Algı ve Uygulamaları.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.) Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Bilge, F. ve Ulukaya, S. (2011). Toplumsal cinsiyet eşitliği/eşitsizliği çerçevesinde Türkiye’de psikolojik danışmanların eğitimi. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bilginer, Ç., Tural Hesapçıoğlu, S. ve Kandil, S. (2013). Çocukluk çağı cinsel istismarı: mağdur ve sanık açısından çok yönlü bakış. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 26, 55-64.
• Bozdağ, F. ve Kocatürk, M. (2017). Zenofobi ölçeği’ nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 615-620.
• Campbell, M. ve Colmar, S. (2014). Current status and future trends of school counseling in Australia. Journal of Asia Pacific Counseling, 4(3), 181-197.
• Chan, F., Chronister, J., Catalano, D., Chase, A. ve Lee, E. J. (2004). Foundations of rehabilitation counseling. Directions of Rehabilitation Counseling, 15, 1-11.
• Chan, F., Berven N. L. ve Thomas, K. R. (Eds.) (2015). Counseling theories and techniques for rehabilitation and mental health professionals. New York: Springer Publishing Company.
• Çakmak, Ç. (2018). Özel gereksinimli çocuklara sahip ailelerin eğitimi ve desteklenmesi. Okul Psikolojik Danışmanı E-Bülteni, 8, 26-28.
• Çocuk Hakları Sözleşmesi, (1989). https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocukhaklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme adresine 6 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
• Demirel-Kaya, E. (2019). Millî Eğitim Bakanlığının Temel Eğitim Kademesindeki Dezavantajlı Öğrencilere Yönelik Kapsayıcı Eğitim Politika ve Uygulamaları. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Elmacı, F. (2009). Çocukların korunması ve refahlarının arttırılmasında okulun rolü: İngiltere örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 69-84.
• Erdoğan, A. (2018). Alan dışı atamalar konusunda Türk psikolojik danışma ve rehberlik derneği tarafından yapılan çalışmalar. Okul Psikolojik Danışmanı E-Bülteni, 8, 3-4.
• Ege, G. ve Canalan, E. (2018). Sokakta çalışan çocukların sosyal dışlanma sorunlarının eşitlikçi ve kapsayıcı eğitim odağında çözümü. Atlas I. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi ’nde sunulan bildiri, Kapadokya Üniversitesi, Nevşehir.
• Greenberg Garrison E, Roy I.S. ve Azar V. (1999). Responding to the mental health needs of Latino children and families through school-based services. Clin Psychol Rev, 19 (2), 199–219.
• Güçlücan, N. (2016). Psikolojik Danışmanların Kültüre Duyarlılık Algılarının Demografik ve Mesleki Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Doktora Tezi.) Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Gürdoğan-Bayır, Ö. (2019). Dezavantajlı gruptaki çocuklarla eğitim süreci: sınıf öğretmeni adaylarının görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 451-464.
• Kağnıcı, D. Y. ve Denizli, S. (2018). Examining mental health professionals’ social justice attitudes in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 18(75), 19-36.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
• Kaya, C. ve Sarı, E. (2018). Rehabilitasyon psikolojik danışmanlığına giriş: Türkiye uygulamalarının temelleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(51), 247-265.
• Keklik, İ. (2010). Psikolojik danışma alanının hak savunuculuğu bağlamında birey ötesi sorumlulukları. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(33), 89-99.
• Kırılmaz, M. C. (2019). Sınıf Öğretmenlerinin Sığınmacılara Yönelik Kapsayıcı Eğitimi Gerçekleştirme Durumunun İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Kiselica, M. S. ve Robinson, M. (2001). Bringing advocacy counseling to life: The history, issues, and human dramas of social justice work in counseling. Journal of Counseling&Development, 79, 387– 397. doi: 10.1002/j.1556-6676.2001.tb01985.
• Koçtürk, N. (2018). Çocuk ihmalini ve istismarını önlemede okul çalışanlarının sorumlulukları. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 38-47.
• Koçyiğit-Özyiğit, M., Alkan, E. ve Yılmaz, M. (2017). Toplumsal cinsiyet rolleri duyarlılığı grup rehberliği programının psikolojik danışman adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 315-326.
• Korkut-Owen, F., Damırchı, E. S. ve Molaei, B. (2013). İki orta doğu ülkesinde psikolojik danışma ve rehberlik: Türkiye ve İran. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 81-104.
• Köse, A. (2018). Uluslararası yeni bir oluşum için davet: okul temelli psikolojik danışmada politika araştırma ve değerlendirme uluslararası topluluğu. Okul Psikolojik Danışmanı E-Bülteni, 8, 60-61.
• Lindsey, L. L. (2015). Gender roles: a sociological perspective. New York: Routledge.
• Öztürk, M., Tepetaş Cengiz, G.Ş., Köksal, H. ve İrez, S. (2017). Sınıfında Yabancı Uyruklu Öğrenci Bulunan Öğretmenler İçin El Kitabı. (Ed.: Semih Aytekin). Ankara: MEB Yayınları.
• Pişi, D. (2013). İstismar ve İhmale Uğrayan Çocukların Psiko-sosyal Özellikleri. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Runyan D., Corrine W. ve Ikeda R. (2002). Child abuse and neglect by parentsand other caregivers. In: World Report on Violence and Health. World Health Organization, Geneva, 57-86.
• Sart, H. Z., Barış, S., Düşkün, Y. ve Sarıışık, Y. (2016). Engelli çocukların Türkiye’de eğitime erişimi: durum analizi ve öneriler. ERG. http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/03/ERG_Engeli-Olan-%C3%87ocuklar%C4%B1n-T%C3%BCrkiyedeE%C4%9Fitime-Eri%C5%9Fimi.pdf internet adresine 8 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
• Tekin. H. H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (2), 1531-1548.
• Toplu-Demirbaş, E. ve Akçabozan-Kayabol, N. B. (2018). “Öteki” ile karşılaşmak: psikolojik danışman eğitiminde LGBTİ meselesi ve ayrımcılık karşıtı ders. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(51), 107-142.
• Toporek, R. L. ve Daniels, J. (2018). 2018 Update And Expansion Of The 2003 ACA Advocacy Competencies: Honoring The Work Of The Past And Contextualizing The Present. Retrieved from www.counseling.org
• Toporek, R. L., Lewis, J. A. ve Crethar, H. C. (2009). Promoting systemic change through the ACA Advocacy Competencies. Journal of Counseling and Development, 87 (3), 260- 268.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasa, 1982. https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2018.pdf adresine 7 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
• Türk PDR DER. 2019. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Tüzüğü, https://pdr.org.tr/wp-content/uploads/2019/10/PDR-TUZUK-2019.pdf adresine 6 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
• Uçar, S., Yıldız, Y., Dursun Bilgin, M. ve Baştemur, Ş. (2018). Okul psikolojik danışmanlarının çocuk istismarıyla çalışma yeterliliklerine ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Advance Online Publication. doi: 10.16986/HUJE.2018044070
• Uslu, N. (2010). Multidisipliner Ekipte Yer Alan Meslek Gruplarının Çocuk İhmal ve İstismarına İlişkin Görüş ve Tutumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.) Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Yıldırım, E. (2017). Sosyal Bilgiler Dersinde Sığınmacılara Yönelik Kapsayıcı Eğitimin İncelenmesi. (Doktora Tezi.) Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz-Irmak, T. (2008). Çocuk İstismarı ve İhmalinin Yaygınlığı ve Dayanıklılık İle İlişkili Faktörler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• 2828 Sayılı “Sosyal Hizmetler Kanunu”, 27/5/1983. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2828.pdf internet adresine 5 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
• https://www.ilga-europe.org/sites/default/files/Attachments/makeitwork_turkish.pdf internet adresine 5 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.