PROPOSAL TO “MUNICIPALIZATION” VILLAGES IN THE PERIOD OF THE DEMOCRATIC PARTY: THE VILLAGE LAW DATED 1951

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 28 - 39, 23.06.2023

Esra Dik

Öz

One of the main arguments of the Democratic Party (DP) government, which ended the long single-party period by winning the 1950 elections, is the development of neglected villages. For this purpose, policies regarding the needs of rural areas have been prioritized and important steps have been taken. One of these steps is the 1951 Draft Village Law, which was prepared towards the end of the 1940s and submitted to the Grand National Assembly by the DP Government after the change of power. The bill remained on the agenda until 1953, with provisions expanding the provisions of the Village Law No. 442 dated 1924 and eliminating the missing articles, but it could not be enacted. Although the 1951 Village Law Draft is known in the academic literature, there is no comprehensive study on what the draft aims at. The aim of this study is to analyze the Village Law Draft of 1951 based on the approach to the villages during the DP period. The main claim of the study is that the 1951 Bill is a radical reform initiative that tries to bring the status of villages closer to the municipal system. In this research, which was prepared with first-hand archival sources obtained from the sources of the Republic Archive of the Presidency of State Archives, the articles written in the parliamentary debates journal and the bureaucrats of the period in the Administration Journal will be used.

Anahtar Kelimeler

Democratic Party, villages, Draft village lawof 1951, municipalization, reform

DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİNDE KÖYLERİ “BELEDİYELEŞTİRME” ÖNERİSİ: 1951 TARİHLİ KÖY KANUNU TASARISI

Öz

1950 seçimlerini kazanarak uzun tek parti dönemine son veren Demokrat Parti (DP) iktidarının en temel savlarından biri ihmal edilen köylerin kalkındırılmasıdır. Bu amaçla kırsal alanın ihtiyaçlarına yönelik politikalar öncelikli kılınmış ve önemli adımlar atılmıştır. Bu adımlardan birisi hazırlıkları1940’lı yılların sonlarına doğru tamamlanan ve iktidar değişikliği sonrası DP Hükümeti tarafından TBMM’ye sunulan 1951 tarihli Köy Kanunu Tasarısı’dır. Tasarı, 1924 tarihli 442 sayılı Köy Kanununda yer alan hükümleri genişletici ve eksik kalan maddelerini gideren hükümlerle 1953 yılına kadar gündemde kalmış ancak yasalaşamamıştır. Akademik yazında 1951 tarihli Köy Kanunu Tasarısı bilinmekle birlikte tasarının neyi hedeflediğine dair kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, DP döneminde köylere olan yaklaşımdan yola çıkarak 1951 tarihli Köy Kanunu Tasarısını analiz etmektir. 1951 Tasarısının, köylerin statüsünü belediye sistemine yakınlaştırmaya çalışan köklü bir reform girişimi olduğu çalışmanın ana iddiasını oluşturmaktadır. Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi kaynaklarından elde edilen birinci elden arşiv kaynaklarıyla hazırlanan bu araştırmada, TBMM Zabıt Cerideleri ve dönemin bürokratlarınca İdare Dergisi’nde kaleme alınan makalelerden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat PArti, köyler, 1951 Tarihli Köy Kanunu Tasarısı, belediyeleştirme, reform

Kaynakça

• Baykal, S. (2019). 1950 Türkiye Genel nüfus sayımının coğrafi analizi. Yayınlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Çiner, Can Umut (2009). 1946 Yılı: ‘Demokrasi’ye Kavuşma”, Birgül Ayman Güler (ed). Açıklamalı Yönetim Zamandizini (TİDATA 1940-1949) (s.701-848). Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Dik, E. (2009). 1948: Marshall Planıyla ‘Hür Dünya’ya Giriş. Birgül Ayman Güler (ed). Açıklamalı Yönetim Zamandizini (TİDATA 1940-1949) (s.947-160). Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Köymen, Oya (1999). “Cumhuriyet Döneminde Tarımsal Yapı ve Tarım Politikaları”, Oya Baydar (ed), 75 Yılda Köylerden Şehirlere (s.1-30), Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Nasuhioğlu, R.(20 Mayıs 1953), Meclis Görüşmeleri, TBMM Tutanak Dergisi, 9(22).
• Orhon, H (a). (13 Mayıs 1953), Meclis Görüşmeleri, TBMM Tutanak Dergisi, 9(22).
• Orhon, H (b).(17 Temmuz 1953), Meclis Görüşmeleri, TBMM Tutanak Dergisi, 9 (24).
• Özçelik, F. ve Tunç, B. (2017). Demokrat Parti Döneminde Ağrı’da İdari Alanda Yapılan Düzenlemeler (1950-1960). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(3), 463-477.
• Sevilay, Ö. (2014). Demokrat Parti Dönemi Zirai Makineleşme Hareketi ve Sonuçları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 61-80.
• Sökmensüer, Ş.(1947). İçişleri Bakanının Açış Söylevleri. İdare Dergisi 18 (184), 3-31.
• Tangülü, Z. (2012). Demokrat Parti Dönemi Eğitim Politikaları (1950-1960). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 389-410.
• Tugal, S.(1951), Yeni Köy Kanunu Tasarısı Hakkında, İdare Dergisi, 22(210), 46-76).
• Türk, C. (1953), Meclis Görüşmeleri, TBMM Tutanak Dergisi, 9(24).
• Varınca, A.K. (25 Mayıs 1953), Meclis Görüşmeleri, TBMM Tutanak Dergisi, 9 (22).
• Yayla, Y. (1968). Köye Hizmet Teşkilâtı: Yeni Bir Kuruluş Denemesi. Fakülteler Matbaası, İstanbul.
• Yurtoğlu, N. (2014). Demokrat Parti dönemi tarım politikaları ve siyasi, sosyal, ekonomik hayata tesirleri (1950-1960). Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. Ankara.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Tarih: 29.12.1954, Yer Bilgisi: 18-106-44.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Tarih: 09.05.1951, Yer Bilgisi: 51-306-4.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Tarih:06.08.1954, Yer Bilgisi: 29-170-1.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Tarih:14.07.1956, Yer Bilgisi: 20-114-4.
• TBMM Adalet Komisyonu Görüşü, Tarih:13 Haziran 1952, Esas No. 1/185, Karar No. 44.
• TBMM İçişleri Komisyonu Raporu, Tarih:30 Ocak 1953, Esas No. 1/185, Karar No.31.