PKK TARAFINDAN ENERJİ NAKİL HATLARINA YÖNELİK OLARAK GERÇEKLEŞTİRİLEN SALDIRILARIN TÜRKİYE’NİN ENERJİ GÜVENLİĞİNE ETKİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 27, 30.06.2021

Selim Kurt Merve Başak Erinç

Öz

PKK terör örgütü 2000’li yılların başından itibaren Türkiye’de bulunan enerji nakil hatlarına yönelik saldırılarını yoğunlaştırmaya başlamıştır. PKK tarafından enerji nakil hatlarını hedef alan bu tür saldırıların, Türkiye’nin transit ülke olma konumunu zayıflatmak, ülkeyi ekonomik manada zarara uğratmak ve uluslararası alanda ülkeye yönelik güven duygusunu ortadan kaldırmak gibi amaçlarının bulunduğu söylenebilir. Enerji kaynaklarının taşınması hususunda göz önünde bulundurulması gereken en önemli unsur hiç şüphesiz güvenliktir. Günümüzde enerji arz güvenliğini etkileyen en önemli tehditlerden biri hiç şüphesiz enerji nakil hatlarına yönelik olarak gerçekleşen terör eylemleridir. Bu noktada PKK’nın özellikle 2000’li yıllarla birlikte Türkiye içerisindeki terör eylemlerini enerji altyapıları da hedef alacak şekilde genişlettiği görülmektedir. 2008 yılında uluslararası alanda öneme sahip BTC boru hattına gerçekleştirilen saldırı Türkiye’deki enerji altyapılarına yönelik en ciddi saldırılarından biri olmuştur. PKK, Çözüm Süreciyle birlikte ülke içindeki eylemlerini azaltmış olsa da, zaman içerisinde tekrardan saldırılarına ve bu çerçevede de enerji altyapılarını hedef alan eylemlerine devam etmiştir. PKK’nın söz konusu eylemleriyle, Türkiye’nin güvenli bir enerji nakil güzergâhı olma hedefine darbe indirmeye çalıştığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Enerji, Güvenlik, Enerji Nakil Hatları, PKK, Terörizm

Kaynakça

• Acar, Ç., Bülbül S., Gümrah F., Metin Ç. & Parlaktuna M. (2007). Petrol ve Doğalgaz. ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık.
• Acer, Y. vd. (2011). Kritik Enerji Altyapı Güvenliği Projesi Sonuç Raporu. USAK Yayınevi.
• Akbaş, F. ve Ürün, E. (2016). Enerji Güvenliği: Bölgesel Enerji Merkezi: Türkiye. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ICEBSS Özel Sayısı, 103-113.
• Akın, H. (2015). Türkiye’de Enerji Boru Hattı Taşımacılığında Güvenlik. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü.
• Akyüz, E. (2015). “Türkiye’nin Nükleer Enerji Politikası ve Terör Tehdidi”. The Journal of Academic Social Science Studies, 40, 523-536. https://doi.org/10.9761/JASSS3156
• Alptekin, H. (2019). PKK Terörü’nün Analizi. SETA Kitapları.
• Altay, H., Ekinci, A. & Peçe, M. A. (2013). Ortadoğu’da Terörün Ekonomik Etkileri: Türkiye, Mısır ve Suudi Arabistan Üzerine Bir İnceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 267-288.
• Anadolu Ajansı (2015a). “Türkiye-İran Doğalgaz Boru Hattına Sabotaj”. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiye-iran-dogalgaz-boru-hattina-sabotaj/22220
• Anadolu Ajansı (2015b). “Terör Saldırılarının Yeni Hedefi Enerji Hatları”. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/teror-saldirilarinin-yeni-hedefi-enerji-hatlari/18004
• Anadolu Ajansı (2015c). “Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattına Saldırı”. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/kerkuk-yumurtalik-petrol-boru-hattina-saldiri/21773
• Anadolu Ajansı (2015d). “Terör Örgütü Hem Süreci Hem de Huzuru Hedef Aldı”. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/teror-orgutu-hem-sureci-hem-de-huzuru-hedef-aldi/19662
• Anadolu Ajansı (2015e). Doğal Gaz Boru Hattına Saldırı Girişimi. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/dogal-gaz-boru-hattina-saldiri-girisimi/19780
• Anadolu Ajansı (2015f). “Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı’na Terör Saldırısı Engellendi”. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/kerkuk-yumurtalik-petrol-boru-hattina-teror-saldirisi-engellendi/494740
• Anadolu Ajansı (2017). “Terör Örgütü PKK’dan Enerji Nakil Hattına Saldırı”. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/teror-orgutu-pkkdan-enerji-nakil-hattina-saldiri/796242#!
• Anadolu Ajansı (2018). “Teröristlerden Türkiye-İran Doğalgaz Boru Hattına Sabotaj Girişimi”. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/teroristlerden-turkiye-iran-dogalgaz-boru-hattina-sabotaj-girisimi/1116108
• Batı, G. F. (2017). Küresel Enerji Politikasında Balkan Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği Paradigması. Journal EMI Dergisi, 1(1), 19-28.
• BBC (2008). “Kerkük-Ceyhan’a PKK Sabotajı”. http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2008/11/printable/081122_pkk.shtml
• BBC (2016). Kerkük-Yumurtalık Petrolüne Sabotaj Kesintisi. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160218_petrolboruhatti
• BOTAŞ (2015). 2015-2019 Stratejik Planı. https://www.botas.gov.tr/uploads/galeri/strplan 2015-19_tr.pdf
• BOTAŞ (t.y.). Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı. https://www.botas.gov.tr/Sayfa/ham-petrol/13
• Campos, A., Fernandes, C. P. (2017). The Geopolitics of Energy. In Carla Patrício Fernandes ve Teresa Ferreira Rodrigues (Eds.), Geopolitics of Energy and Energy Security (pp. 23-41) Instituto da Defesa Nacional.
• Canar, B. (2013). Soğuk Savaş Sonrasında Karadeniz. Phoenix Yayınevi.
• Cantenar, Ö. F., Tümlü, F. (2016). PKK Terör Örgütünün Eylemlerinin Güvenlik Güçleri Zayiatı Açısından Analizi. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 26(1), 1-22.
• CNN (2010). Ağrı’da Doğalgaz Boru Hattında Patlama. https://www.cnnturk.com /2010/turkiye/07/21/agrida.dogalgaz.boru.hattinda.patlama/584205.0/index.html
• Cumhuriyet (2012). PKK Yine Saldırdı: 28 Asker Yaralı. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/377634/PKK_yine_saldirdi__28_asker_yarali.html
• Çelikpala, M. (2014). Enerji Güvenliği: NATO’nun Yeni Tehdit Algısı. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 10(40), 75-99.
• Doster, B. (2014). Türkiye’nin Enerjide Dışa Bağımlılığının Türkiye-Rusya İlişkilerine Etkileri. 23-24 Eylül 2014. Kocaeli: Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi.
• Erkal, H. Y. (2018). Enerji Güvenliğine Yönelik Tehditler ve Enerji Güvenliği Politikalarındaki Değişim. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 63-78.
• Erkan, A. Ç. (2015). Enerji Arz Güvenliğinde Enerji Nakil Hatları Güzergâhlarının Önemi ve Karadeniz. Karadeniz Araştırmaları, 45, 127-150.
• Gazel, F. (2004). Mavi Akım Avrasya’da Çözümsüzlüğün Öyküsü. Metis Yayınları. Global Terrorism Database (t.y.). “Search Terms: (PKK)”.https://www.start.umd.edu/gtd/search/Results.aspx?search=PKK&sa.x=25&sa.y=9
• Global Terrorism Database (t.y.). “Search The Database”. https://www.start.umd.edu/gtd/search/Results.aspx? expanded=no&search=PKK&ob=GTDID&od=desc&page=14&count=100#results-table
• Güney, N. A. (2016). Enerji Güvenliği: Kritik Enerji Alt Yapısı ve Türkiye. BİLGESAM, http://www.bilgesam.org/incele/2297/-enerji-guvenligi--kritik-enerji-alt-yapisi-ve-turkiye/#.XQCNOVUzbIU
• Habertürk (2010). Petrol Boru Hattındaki Yangın Söndürüldü. https://www.haberturk.com/yasam/haber/529312-petrol-boru-hattindaki-yangin-sonduruldu
• Habertürk (2011). Doğalgaz Boru Hattında Patlama. https://www.haberturk.com/yasam/haber/658026-dogalgaz-boru-hattinda-patlama
• Habertürk (2012). Kerkük-Yumurtalık Petrol Hattında Patlama!. https://www.haberturk.com/yasam/haber/731185-kerkuk-yumurtalik-petrol-hattinda-patlama
• Haberler.com (2006). Batman’da Petrol Boru Hattında Patlama. https://www.haberler.com/batman-da-petrol-boru-hattinda-patlama-2-haberi/ Haberler.com (2008). PKK Botaş Boru Hattına Saldırdı. https://www.haberler.com/pkk-botas-boru-hattina-saldirdi-haberi
• Hürriyet (2004). Petrol Boru Hattına Sabotaj. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/petrol-boru-hattina-sabotaj-268010
• Hürriyet (2005a). Batman’da Petrol Boru Hattında Patlama. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/batmanda-petrol-boru-hattinda-patlama-323356
• Hürriyet (2005b). Batman’da Akıl Almaz Petrol Hırsızlığı. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/batmanda-akil-almaz-petrol-hirsizligi-3390306
• Hürriyet (2006). PKK’lı Teröristler Doğalgaz Boru Hattına Saldırdı. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/pkkli-teroristler-dogalgaz-boru-hattina-saldirdi-4460661
• Hürriyet (2008). Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattında Yangın Sürüyor. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/baku-tiflis-ceyhan-boru-hattinda-yangin-suruyor-9593521
• Hürriyet (2010a). BOTAŞ Boru Hattında Yangın: 2 Ölü. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/botas-boru-hattinda-yangin-2-olu-15527457
• Hürriyet (2010b). PKK Ağrı’da Boru Hattına Saldırdı. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/pkk-agrida-boru-hattina-saldirdi-15631513
• Hürriyet (2011). Batman’da Petrol Sahasına Saldırı: 3 Ölü. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/batmanda-petrol-sahasina-saldiri-3-olu-19314350
• Hürriyet (2012a). Sarıkamış’ta Doğalgaz Boru Hattında Patlama. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/sarikamista-dogalgaz-boru-hattinda-patlama-20653123
• Hürriyet (2012b). Kars’ta Doğalgaz Boru Hattında Patlama. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/karsta-dogalgaz-boru-hattinda-patlama-21619085
• Hürriyet (2012c). Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattında Yangın. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/kerkuk-yumurtalik-petrol-boru-hattinda-yangin-21313992
• Hürriyet (2012d). NATO Petrol Boru Hattında Patlama. http://www.hurriyet.com.tr/video/nato-petrol-boru-hattinda-patlama-36067730
• Hürriyet (2012e). PKK İran Doğalgaz boru hattına saldırdı. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/pkk-iran-dogalgaz-boru-hattina-saldirdi-21648259
• Hürriyet (2014). BTC Patlamasıyla İlgili Şok İddia. http://www.hurriyet.com.tr/dunya/btc-patlamasiyla-ilgili-sok-iddia-27751142
• Hürriyet (2015). PKK’dan Doğalgaz Boru Hattına Saldırı. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/pkkdan-dogalgaz-boru-hattina-saldiri-29895169
• Hürriyet (2016). PKK, Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattına Saldırdı. http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/pkk-kerkuk-yumurtalik-petrol-boru-hattina-saldirdi-40057178
• İlbaş, M. (2014). Enerji-Politik Dünya ve Türkiye. Berikan Yayınevi.
• İnşaat Mühendisleri Odası (2015). Boru Hatlarının Korunması. http://www.imo.org.tr/resimler/dosya_ekler/e5e1111447bc228_ek.pdf?tipi=2&turu=X&sube=4
• İnternet Haber (2005). PKK’dan Boru Hattına Saldırı. https://www.internethaber.com/pkkdan-boru-hattina-saldiri-1115483h.htm
• İşeri, E., Dilek, A. O. (2012). Yeni Enerji Jeopolitiğinde NATO’nun Enerji Güvenliğinde Tamamlayıcı Rolü ve Türkiye’nin Potansiyel Katkıları. Gazi Akademik Bakış, 5(10), 229-248.
• Kakışım, C. (2017). Türkiye’nin Enerji Merkezi Olma Hedefi Açısından Bölgesel Riskler ve Bölgesel Fırsatlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 431-450.
• Karabulut, B. (2013). Strateji Jeostrateji Jeopolitik. Barış Kitap.
• Karabulut, B. (2016). Enerji Güvenliğine Küresel Ölçekte Bir Bakış. Savunma Bilimleri Dergisi, 15(1), 31-54.
• Kartoğlu, C. (2010). Hazar Denizi Bölgesi Petrol-Doğalgaz İhraç Boru Hatlarının Hazar Denizi Kıyısı Ülkeleri ve Türkiye Açısından Önemi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kasapoğlu, C. (2016). Türkiye’nin Gelecekteki Siber Savunma Ortamı. EDAM, http://edam.org.tr/wp-content/uploads/2016/04/edam_siber_guvenlik_b1.pdf
• Köknar, A. M. (2009). The Epidemic of Energy Terrorism. In Gal Luft ve Anne Korin (Eds.), Energy Security Challenges for the 21st Century: A Reference Handbook (pp. 18-31). Praeger.
• Memur-Sen (2019). “Çalışma Hayatı ve Terör Raporu: 2015-2018”. http://kamuajans.com/images/dosyalarim/9_HAZIRAN_RAPOR.pdf
• Milliyet (2006). PKK’dan Doğalgaz Boru Hattına Sabotaj. https://www.milliyet.com.tr/gundem/pkkdan-dogalgaz-boru-hattina-sabotaj-257555
• Milliyet (2010). “Rus Transneft Başkanı: Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hattı Projesi Durdu”. http://www.milliyet.com.tr/ekonomi/rus-transneft-baskani-samsun-ceyhan-petrol-boru-hatti-projesi-durdu-1289338
• NTV (2015). Kars’ta Doğalgaz Boru Hattına Terör Saldırısı. https://www.ntv.com.tr/turkiye/karsta-dogalgaz-boru-hattina-terorsaldirisi,tdbGRC0XHU2O3ImffVeEEQ
• Özalp, M. (2018). Küresel Enerji Denkleminde Merkez Ülke: Türkiye. Seçkin Yayıncılık.
• Özdemir, V. (2018). Rusya’nın Kodları. Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Özev, M. H. (2017). Küresel Denklemde Türkiye’nin Enerji Güvenliği. SETA Yayınları.
• Özgen, C. (2013). Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliğine Yönelik Girişim: Akdeniz Kalkanı Harekâtı. Akademik Orta Doğu, 8(1), 101-114.
• Özgen, C. (2015). Rota Deniz Kuvvetleri ve Enerji Güvenliği. Gece Kitaplığı.
• Pamir, N. (1999). Bakü-Ceyhan Boru Hattı Orta Asya ve Kafkasya’da Bitmeyen Oyun. ASAM.
• Pamir, N. (2015). Enerjinin İktidarı. Hayygrup Yayıncılık.
• Petrol Hakkında Herşey (t.y.). “http://petrol-petroleum.blogspot.com/p/mevcut-boru-hatlarimiz.html
• Reuters (2010). Transneft: Samsun-Ceyhan Bağlantı Görüşmeleri Durdu. https://www.reuters.com/article/us-russia-summit-transneft-samsun/transneft-says-samsun-ceyhan-link-talks-stalled-idUSTRE68D2PC20100914
• Sabah (2011). BOTAŞ Boru Hattına Terör Saldırısı. https://www.sabah.com.tr/gundem/2011/08/04/botas-boru-hattina-teror-saldirisi
• Sabah (2016). “Siirt’te Doğalgaz Boru Hattına Terör Saldırısı!”. https://www.sabah.com.tr/gundem/2016/11/28/siirtte-dogalgaz-boru-hattina-teror-saldirisi
• Sevim, C. (2012). Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği. Journal of Yaşar University, 26(7), 4378-4391.
• Skeet, I. (1996). Geopolitics of Energy. Energy Exploration & Exploitation, 14(3/4), 265-272.
• Sputnik (2015). Türkiye’nin Siyasi Sorunları Enerji Güvenliğini de Tehlikeye Atabilir. https://tr.sputniknews.com/columnists/201507301016849678/
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2008). Türkiye’nin Enerji Stratejisi. http://www.mfa.gov.tr/data/DISPOLITIKA/Turkiyenin_Enerji_Stratejisi_Ocak2008.pdf
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2016). Kerkük - Yumurtalık Boru Hattı İle İlgili Açıklama. https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Bakanlik-Haberleri/Kerkuk-Yumurtalik-Boru-Hatti-Ile-Ilgili-Aciklama
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (t.y.a). Petrol Boru Hatları. https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Petrol-Boru-Hatlari
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (t.y.b). Doğalgaz Boru Hatları ve Projeleri. https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Gaz-Boru-Hatlari-ve-Projeleri
• TANAP (t.y.). TANAP nedir?. https://www.tanap.com/tanap-projesi/tanap-nedir/
• TBMM (2015). Yazılı Soru Önergesi. https://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-58016c.pdf
• Telli, A. (2014). Rusya-Ukrayna Krizinin Enerji Güvenliğine Etkileri. 23-24 Eylül 2014. Kocaeli: Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi.
• Telli, A. (t.y.). A Bridge Between East and West: Turkey’s Energy Policy. http://www.bilgesam.org/Images/Dokumanlar/0-142-2014091859guvenlik-31.pdf
• Turkey Tribune (2016). Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı’na PKK’dan Sabotaj. https://www.turkeytribune.com/tr/2016/02/kerkuk-yumurtalik-petrol-boru-hattina-pkkdan-sabotaj/#
• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (t.y.). 11. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Şûrası Sonuç Bildirgesi.https://www.utikad.org.tr/images/BilgiBankasi/11ulastirmadenizcilikvehaberlesmesurasisonucbildirgesi-2652.pdf
• Weiss, A. S., vd. (2012). Promoting International Energy Security. https://www.rand.org/pubs/technical_reports/TR1144z2.html