Dağlık Karabağ Sorunu: İkinci Karabağ Savaşı’nda Ermeni Diasporasının Ulusötesi Faaliyetleri, Astana Yayınları, 2023, s. 163

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 112 - 113, 29.12.2023

Onur Yılmaz

https://doi.org/10.5152/JIRS.2023.23031

Öz

Yakın tarihte Türk Dünyası’nın önemli kazanımlarından birisi olarak karşımıza çıkan İkinci Karabağ Savaşı, 1988–1994 yılları arasında Karabağ’ın asıl sakinleri olan Azerbaycan Türklerinin uğradığı mezalimin diyetinin ödetildiği yegâne bir zaferle sonuçlanmıştır. Jeopolitik açıdan Kafkasya, Anadolu’yu Orta Asya’ya bağlayan stratejik bir köprü olduğundan, bölge üzerinde söz sahibi olmak isteyen devletlerin ilgisi tarih boyunca devam etmiştir. Son üç yüz yıllık dönemi içerisinde Çarlık Rusya tahakkümü altında yer alan Azerbaycan ve Azerbaycan’ın bir parçası olan Karabağ bölgesi, Soğuk Savaş’ın bitimini müteakip, Sovyet Rusya’nın dağılmasıyla birlikte yeni bir boyuta evrilmiştir. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının
yarattığı güç boşluğunun bir sonucu olarak Ermenistan tarafından tarihte eşi benzeri görülmeyen katliamlara başvurularak, bölgedeki Türk nüfus soykırıma uğramış, soykırımdan kurtulanlar ise ana yurtlarını terk etmek zorunda bırakılmıştır. Birinci Karabağ Savaşı olarak adlandırılan süreçte birçok Müslüman Türk köyleri, Ermeni-Rus askeri birlikleri ve yerelden destek gören Ermeni çetelerince işgal edilirken, yüzlerce kadının ve çocuğun katledildiği Hocalı Katliamı, Türklere yönelik bir soykırım suçu olarak tarihin karanlık sayfalarında yerini almıştır. Bölgede uygulanan kötü muamelelerin bir an önce bitirilmesi yönünde Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nce kararlar alınmasına karşın, Ermenistan’ın hukuk
tanımaz tutumu ve BM yaptırımlarının işlevsizliği sorunun yıllar içinde ötelenmesine yol açmıştır. Taraflar arasında 9 Mayıs 1994 tarihinde ateşkes anlaşması yapılmasına rağmen bölgedeki savaş hali, İkinci Karabağ Savaşı’nın sonuna kadar devam etmiştir. İkinci Karabağ Savaşı sırasında sadece askeri birlikler karşı karşıya gelmemiş, savaşın başlangıcından sonuna kadar ulusötesi faaliyetler kapsamında da taraflar kozlarını paylaşmıştır. Bu kapsamda Ermeni diasporası dünya çapında faaliyetler gösterip Karabağ’daki sözde yönetime yardım etmeye çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dağlık Karabağ Sorunu, Ermeni Diasporası, Kitap İncelemesi