Sosyal Bilgiler Dersi 5. Sınıf Kazanımlarının Değer ve Beceri İlişkisi

Yıl 2023, , 208 - 225, 30.12.2023

Emine Karasu Avcı , Mert Bilen

https://doi.org/10.47503/jirss.1392735

Cited By: 1

Öz

Sosyal Bilgiler; öğrenci seviyesine uygun hazırlanmış, sosyal bilimlerde yer alan disiplinlerden beslenen ve hedefi toplumsal yaşama fayda sağlayacak donanımlı ve etkin yurttaşlar yetiştirmek olan bir ilköğretim dersidir. Sosyal bilgiler dersi bu amacını, kazanımlarla ilişkilendirilmiş olan değerler ve becerilerle yerine getirmektedir. 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı [SBDÖP], yalnızca öğrenme alanlarını ve kazanımları değil aynı zamanda değerler ve becerileri de vurgular. Bu durum temel alınarak gerçekleştirilen araştırma, 2018 SBDÖP 5. sınıf seviyesinde yer alan kazanımların değerler ve beceriler ile olan ilişkisini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma modeli olan doküman incelemesi tercih edilmiştir. Veriler içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Çalışma kapsamında ulaşılan bulgulara göre SBDÖP 5. sınıf kazanımlarının 11 farklı değer ve beceriyi yansıttığı görülmektedir. İnsanlar, Yerler ve Çevreler ve Bilim, Teknoloji ve Toplum öğrenme alanlarındaki çevre okuryazarlığı, dijital okuryazarlık ve gözlem becerileri değerler ile kıyaslandığında, daha fazla kazanım ile bağlantılı olduğu belirlenmiştir. Diğer öğrenme alanlarında yer alan değerler ve becerilerin, kazanımlarla eşleştirilmesi bakımından daha eşit dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca 2005 SBDÖP’de yer alan yaratıcılık yetkinliği, 2018 SBDÖP’de kazandırılması amaçlanan 27 beceri arasında bulunmamasına rağmen, güncel programda Küresel Bağlantılar öğrenme alanında yer almaktadır. Bu bağlamda 2018 SBDÖP’de kazandırılması amaçlanan beceriler içerisinde bulunmayan bu beceriye Küresel Bağlantılar öğrenme alanında yer verilmesi programdaki çelişkiyi ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beceri, Değer, Kazanım, Öğretim programı, Sosyal bilgiler

Value and Skill Relationships of Social Studies Lesson 5th Grade Acquisitions

Öz

Social studies is a primary education course that is prepared in accordance with the level of the student, is fed by the disciplines in the social sciences, and aims to raise well-equipped and effective citizens who will benefit social life. The social studies course fulfills this purpose through the values and skills associated with the learning acquisitions. The 2018 Social Studies Curriculum emphasizes not only learning areas and acquisitions but also values and skills. Based on this situation, this study aims to purpose the relationship between the acquisitions in the 5th grade level of the 2018 SSC and values and skills. Document analysis, which is a qualitative research model, was preferred in the study. The data were analyzed through content analysis. According to the findings of the study, it is seen that the 5th grade acquisitions of SBSP reflect 11 different values and skills. Compared to values, environmental literacy, digital literacy, and observation skills in the learning areas of People, Places, and Environments and Science, Technology, and Society are associated with more acquisitions. It was determined that the values and skills in other learning areas were more evenly division is in terms of matching the acquisitions. In addition, although the creativity skill in the 2005 SSC is not among the 27 skills aimed to be acquired in the 2018 SSC, it is included in the Global Connections learning area in the current program. This situation reveals a contradiction in the 2018 SSC.

Anahtar Kelimeler

Acquisition, Curriculum, Skill, Social studies, Value

Kaynakça

• Akkuş Çutuk, Z. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Özdenetim ile İnternet Bağımlılığı İlişkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 854-863. https://doi.org/10.24315/tred.650932 adresinden 06.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Akpınar, M. ve Bilgili, A. S. (2018). Sosyal Bilgiler 6. Sınıf Öğretim Programı, Kazanım, Beceri ve Kavram İlişkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 855-882. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyuefd/issue/40566/490811 adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Akyol, N. A. ve Aşkar, N. (2022). Erken Çocukluk Döneminde 21. Yüzyıl Becerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2597-2629. https://doi.org/10.17152/gefad.1081472 adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Altay, N. (2020). Ortaokul Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Beceriler Açısından İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 276-297. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.805054 adresinden 06.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Australian Government Department of Education. (2003). Values Education Study. Curriculum Corporation.
• Balcı, A. F. ve Yanpar Yelken, T. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler ve Değer Eğitimi Uygulamaları Konusunda Öğretmen Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 195-213. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59473/854642 adresinden 16.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (29. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Canbaba, Z. (2020). Kitap İncelemesi: Sosyal Bilgilerde Beceri Eğitimi. Uluslararası Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 34-39. https://dergipark.org.tr/en/pub/synergy/issue/55542/746110 adresinden 06.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Coolican, H. (2009). Research Methods and Statistics Psychology (5.th Edition). Hodder Education.
• Çelik, H. ve Şenel, T. (2022). Tarihî Süreçte Sosyal Bilgiler: Amerika Birleşik Devletleri Örneği. Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7(Dr. Mahmut Kırkpınar'a Armağan), 1384-1414. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1208271 adresinden 06.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Dolmaz, M. (2017). Sosyal Bilgiler Derslerinde Tarihsel Roman Kullanımının Yaratıcı Yazma Becerilerine Etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Erzincan Üniversitesi.
• Duman, B. ve Girgin, M. (2011). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Harita Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 185-202. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunidcd/issue/2442/31152 adresinden 07.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Er Türküresin, H., Başer, E. H. ve Yapıcı, H. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Dayanışma Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yoluyla İncelenmesi. Journal Of Theoretical Educational Science, UBEK-2018, 61-80. https://dergipark.org.tr/en/pub/akukeg/issue/40520/425936 adresinden 06.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Esemen, A. (2020). 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Kazanımlarında Evrensel Değerler. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 4(2), 89-109. https://doi.org/10.32960/uead.743762
• Esen Aygün, H. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri Açısından İncelenmesi. Eğitim Ve Teknoloji, 1(1), 82-99. https://dergipark.org.tr/en/pub/egitek/issue/46604/554426 adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Green, F. (2011). What is Skill? An Inter-Disciplinary Synthesis. Centre for Learning and Life Chances in Knowledge Economies and Societies.
• Güneş, F. ve Uygun, T. (2016). Öğretmen Yetiştirmede Beceri Uyuşmazlığı. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 1-14. https://dergipark.org.tr/en/pub/aeusbed/issue/26794/281975 adresinden 10.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Halaç, H. H., Bayır, Ö. G. ve Köse, T. Ç. (2021). İlkokul Öğrencilerine Yönelik Kültürel Mirasa Duyarlılık Ölçeği’nin Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(31), 197-218. https://doi.org/10.35675/befdergi.810944 adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Kan, Ç. (2010). Sosyal Bilgiler Dersi Ve Değerler Eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/36197/407034 adresinden 12.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Kanat, H. (2023). Sosyal Bilgilerde Beceri Temelli Öğretim Uygulamalarının Akademik Başarıya ve Beceriye Etkisi: Meta Analiz Çalışması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Karasu-Avcı, E. ve Avcı, A. A. (2023). 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı 4. Sınıf Kazanımlarının Değer ve Beceri İlişkisi Açısından İncelenmesi. Bayar, A., ve Kayalar F. (Ed.) Eğitim Bilimlerinde Yenilikçi Çalışmalar içinde. Duvar Yayınları.
• Karatekin, K., Kuş, Z. ve Merey, Z. (2014). Social Studies Pre-Service Teachers' Social Participation İn Solutions To Environmental Problems. Elementary Education Online, 13(2), 345-361. https://www.researchgate.net/publication/286721181_Social_Studies_Pre-Service_Teachers'_Social_Participation_in_Solutions_to_Environmental_Problems adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Kaya, F. B. (2023). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Dil Bilgisi. N. Akkaya (Ed.) 100 Soruda Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi içinde. Akademisyen Kitabevi.
• Keskin, Y. (2008). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Değerler Eğitimi: Tarihsel Gelişim, 1998 ve 2004 Programlarının Etkililiğinin Araştırılması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Kılıç, A. (2012). İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Programındaki Değerlerin Kazanımla İlişkisi Ve Öğrenci Çalışma Kitaplarında Yer Alma Düzeyleri. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1593-1612. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/249078 adresinden 16.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Koçoğlu, E. (2018). Sosyal Bilgiler Dersinde Empatik Düşüncenin Kullanımına İlişkin Alan Uzmanlarının Algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 23(40), 149-158. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunidcd/issue/41436/461193 adresinden 09.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2005a). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu. MEB Yayınevi.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2005b). İlköğretim 1-5. Sınıflar Tanıtım El Kitabı. Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Öner, G. ve Köse, T. Ç. (2019). Müze Ve Tarihi Mekânlarda Değer Ve Beceri Kazandırmaya Yönelik Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Görüşleri. Turkish History Education Journal, 8(1), 98-128. https://doi.org/10.17497/tuhed.540967 adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Özdemir, M. ve Gökçe, N. (2019). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Çevre Eğitimi Açısından İncelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 61-75. https://dergipark.org.tr/en/pub/mead/issue/47831/580173 adresinden 08.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Özkaya, Y. ve Erat, V. (2022). Türkiye’de Dijital Okuryazarlık Çalışmaları: Literatüre Dayalı Nitel Bir Araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(Dijitalleşme), 240-256. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1124953
• Pala, Ş. M. (2020). 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında Yer Alan Kazanımların Anahtar Yetkinliklerle İlişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(Ek), 298-308. https://dergipark.org.tr/en/pub/gumus/issue/59344/838345 adresinden 10.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma Ve Değerlendirme Yöntemleri. Çev. Edt. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir, (3. Baskıdan Çeviri). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sağlam, H. İ. ve Özdemir, D. (2017). Öğretmenlerin Görüşleri Işığında Aile Birliğini Korumada Değerlerin Rolüne Fenemolojik Bir Bakış. Sakarya University Journal Of Education, 7(1), 78-90. https://doi.org/10.19126/suje.303231 adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Subaşı, Y. (2019). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi İçin Verilen Değerlerin Erich Fromm’un Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 167-182. https://dergipark.org.tr/en/pub/sbyy/issue/51418/655671 adresinden 11.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretmeni Adaylarının Politik Okuryazarlığa İlişkin Görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 649-669. https://doi.org/10.16992/ASOS.538 adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Timur, B., Yılmaz, Ş. ve Timur, S. (2014). Çevre Okuryazarlığı İle İlgili 1992-2012 Yılları Arasında Yayımlanan Çalışmalarda Genel Yönelimlerin Belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(5), 22-41. https://dergipark.org.tr/en/pub/ebed/issue/22327/239287 adresinden 10.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Tonga, D. ve Uslu, S. (2015). Sosyal Bilgiler Dersinde Kazanım-Değer İlişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 91-110. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59451/854132 adresinden 12.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Tuncel, G. (2018). Sosyal Bilgiler Dersinde “Doğal Çevreye Duyarlılık” Değerinin Geliştirilmesinde Alternatif Çevreci Uygulamalar. International Journal Of Geography And Geography Education, (38), 91-103. https://doi.org/10.32003/iggei.440890 adresinden 05.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2018). Değerler Eğitimi (5. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yalçın, A. ve Tural, A. (2023). 21. Yüzyıl Becerileri Işığında Sosyal Bilgiler Öğretim Programının İncelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1-9. https://dergipark.org.tr/en/pub/tubad/issue/77809/1212271 adresinden 09.11.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Yavaş, M. (2018, Ekim). Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Finans Kavramına Yönelik Metaforik Algıları. 7. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Kırşehir, 230-243.
• Yavaş, M. (2022). Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Tasarlarken Kullanılabilecek Materyaller. B. Akbaba ve S. Kaymakcı (Ed.) Sosyal Bilgiler Ders Kitabı İnceleme ve Tasarım Kılavuzu içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.