In terms of Gender Equality, Curriculum and Textbook Review (4th Grade Human Rights, Citizenship and Democracy)

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 69 - 82, 30.06.2021

Elif Işık Demirhan

https://doi.org/10.47503/jirss.931329

Cited By: 6

Öz

Gender perception first begins to take shape in the family. With the individual starting school, this perception is reinforced, or changes occur in this perception. The role of education in the individual's gender perception is an undeniable fact. Curricula, textbooks, teacher behaviors, and school culture affect gender perception. Due to the individual's gender; evaluation according to norms different from the other gender, differentiation of social sanctions, limitation of the recognized rights; in terms of individual development and human rights, it should not be accepted. The aim of this study is; it is to reveal the importance given to gender equality and the deficiencies identified in the 4th grade "Human rights, citizenship and democracy" curriculum and textbook. The study is a qualitative research prepared by document analysis. Findings of the study; there is an emphasis on gender equality in the texts in the textbook. However, the images in the book show gender inequality. While the professions are represented in the pictures, stereotypes are seen. While the emphasis is on "human" in the acquisitions, the representations are given with animal pictures. There are 104 female images in the textbook, while 196 male images are included. If it is desired to create a society based on gender equality: things to do in terms of textbooks, The Book Review Commission of the Board of Education and Discipline should carefully examine the textbooks prepared by publishing houses. Textbook authors should write texts that will reinforce students' perception of gender equality. Textbook authors should include texts and images that will change the perception of gender and stereotyped profession.

Anahtar Kelimeler

Gender, Gender equality, Textbook, Citizenship

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Açısından Öğretim Programı ve Ders Kitabı İnceleme (4. Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi)

Öz

Toplumsal cinsiyet algısı ilk olarak ailede şekillenmeye başlar. Bireyin okula başlaması ile bu algı pekiştirilmekte ya da bu algıda değişiklikler meydana gelmektedir. Bireyin toplumsal cinsiyet algısında, eğitimin rolü yadsınamaz bir gerçektir. Öğretim programları, ders kitapları, öğretmen davranışları, okul kültürü, toplumsal cinsiyet algısını etkilemektedir. Bireyin, cinsiyetinden dolayı; diğer cinsiyetten farklı normlara göre değerlendirilmesi, toplumsal yaptırımların farklılaşması, tanınan hakların sınırlandırılması; bireysel gelişim açısından, insan hakları açısından, kabul edilmemesi gereken bir durumdur. Bu çalışmanın amacı; 4. sınıf “İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersi öğretim programında ve ders kitabında toplumsal cinsiyet eşitliğine verilen önemi ve tespit edilen eksiklikleri açığa çıkarmaktır. Çalışma doküman analizi yapılarak hazırlanmış nitel bir araştırmadır. Çalışmada elde edilen bulgular; ders kitabında yer alan metinlerde toplumsal cinsiyet eşitliği vurgusu olduğu görülmektedir. Fakat kitapta yer alan görsellerde toplumsal cinsiyet eşitsizliği görülmektedir. Görsellerde meslekler temsil edilirken kalıp yargılar görülmektedir. Kazanımlarda “insan” vurgusu yapılırken temsiller hayvan resimleriyle verilmektedir. Ders kitabında 104 kadın görseline yer verilirken 196 erkek görseline yer verilmektedir. Toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı bir toplum oluşturulmak isteniyorsa, ders kitapları açısından yapılması gerekenler, Talim ve Terbiye Kurulu Kitap İnceleme Komisyonu yayınevlerinin hazırladıkları ders kitaplarını titiz bir şekilde incelemelidir. Ders kitabı yazarları, öğrencilerin toplumsal cinsiyet eşitliği algısını pekiştirecek metinler yazmalıdır. Ders kitabı yazarları toplumsal cinsiyet ile kalıplaşmış meslek algısını değiştirecek metinlere ve görsellere yer vermelidir. Ders kitaplarını yazan komisyonlarda görsel tasarım uzmanı, dil uzmanı ve eğitim bilimcilerin yanı sıra toplumsal cinsiyet konusunda eğitim almış kişilere de yer verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, Toplumsal cinsiyet eşitliği, Ders kitabı, Yurttaşlık

Kaynakça

• Asan, H. T. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Fe Dergi, 2(2), 65-74.
• Altay, N., Ay, S, Ertek, Z.Ö., Polat, H., Selmanoğlu, E., & Yalçın, H. (2017). İlkokul insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi ders kitabı 4 (1. Baskı). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Arslan Özer, D., Karatas, Z., & Ergun, O. R. (2019). Analysis of gender roles in primary school (1st to 4th grade) Turkish textbooks. Eurasian Journal of Educational Research, 79, 1-20.
• Baştürk, M. (2008). Ders kitaplarının tarihçesi. Ed. Özcan Demirel ve Kasım Kıroğlu. Konu Alanı Kitap İnceleme. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Bayrakçı, M. (2005). Ders kitapları konusu ve ilköğretimde ücretsiz ders kitabı dağıtımı projesi. Milli Eğitim Dergisi, 165, 1-10.
• Castillo, M.A.R., & Cecilia, R.R. (2005-2006). Gender roles in coeducation. International Journal of Learning, 12(6), 239-243.
• Çelik, Ö. (2008). Ataerkil sistem bağlamında toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin benimsenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, P. (2009). Annesi çalışan ve çalışmayan öğrencilerde toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının yetkinlik ve sevecenlik algısı temelinde incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dökmen, Z. Y. (2009). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar (10. basım). İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Ereş, F. (2006). Türkiye’de kadının statüsü ve yansımaları. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 40-52.
• Esen, Y., & Bağlı, M. T. (2002). İlköğretim ders kitaplarındaki kadın ve erkek resimlerine ilişkin bir inceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 143-154.
• Flowers, N. (2009). Compasito Manual on human rights education for children (2nd edition). Published by the Directorate of Youth and Sport of the Council of Europe.
• Gümüşoğlu, F. (2016). Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet 1928'den Günümüze (4. Basım). İstanbul: Tarihçi.
• Güneş, Ö. (2008). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet ayrımı (1990-2006). Toplum ve Sosyal Hizmet, 19(2), 81-95.
• Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı (2016-2020), (https://www.aile.gov.tr/)
• Karabulut, A. (2021). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından 8. sınıf Türkçe ders kitabının incelenmesi. Anasay, 16, 119-131.
• Karakuş, E., Mutlu, E., & Coşkun, Y. D. (2018). Toplumsal cinsiyet açısından öğretim programlarının incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 11, 31-54.
• KGSB (2018). Kadının güçlenmesi strateji belgesi ve eylem planı (2018-2023). Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Kükrer, M., & Kıbrıs, İ. (2017). CEDAW öncesi ve sonrası ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan toplumsal cinsiyet eşitliği faktörünün değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1369-1383.
• İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı, https://mufredat.meb.gov.tr/
• Özdemir, E., & Karaboğa, A. B. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 760-781.
• Özer, D. A., Karataş, Z., & Ergün, Ö.R. (2019). İlkokul (1-4. sınıf) Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyet rollerinin incelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research, 79, 1-20.
• Sönmez K., & Dikmenli, D. (2021). İlkokul sosyal bilgiler ders kitabının toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 10(1),434-458.
• Tietz, W. M. (2007). Women and man in accounting textbooks exploring the hidden curriculum. Issues in Accounting Education, 22, 3, 459-480.
• Unan, N. (1959). Atatürk’ün söylev ve demeçleri II (1906-1938). Ankara: Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Basım). Ankara: Seçkin.