Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarındaki Coğrafya Konularının Öğretiminde Kullanılan Araç ve Gereçler

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 34 - 47, 30.06.2021

Sidal Korkmaz , Ahmet Uyğur

https://doi.org/10.47503/jirss.932262

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı, Cumhuriyetten günümüze kadar uygulanan ilkokul ve ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında coğrafya konularının öğretiminde kullanılması önerilen materyallerin geçirdiği gelişim sürecini incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Literatür taraması sonucunda elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde; Cumhuriyetin ilanından sonra hazırlanan ilk program olan 1924 İlk Mektep Programında, coğrafya dersinde kullanılması önerilen materyallerin sayıca az ve çeşitliliğinin kısıtlı olduğu görülürken, ilerleyen programlarla birlikte materyal çeşitliliklerinin arttığı görülmektedir. 1968 yılında ise ilk kez sosyal bilgiler adı altında okutulmaya başlanan dersin, coğrafya konularında kullanılması önerilen materyaller kısmında, önceki programlardan farklı olarak güneş sistemi basit modeli gibi farklı materyallerin yer aldığı görülmektedir. 1971 İlkokul Programından 2005 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına kadar materyal çeşitliliklerinde anlamlı bir değişiklik görülmez ve klasikleşmiş materyaller yer alırken, 2005 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında teknolojinin de ilerlemesinin getirdiği etkiyle birlikte dijital araç gereçlerin yer aldığı görülmektedir. Günümüzde öğretimi halen devam eden 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında ise bir önceki programdan farklı olarak birkaç materyalin eklenmesinin yanı sıra, coğrafya öğretimi için programlarda önerilen materyal çeşitliliğinin azaldığı görülmektedir. Çalışmanın sonuçlarına göre; incelenen programların ders kitaplarının da incelenerek, coğrafya konularının öğretimindeki araç gereç kullanım durumunun belirlenmesine yönelik çalışmaların yapılabileceği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programları, Coğrafya Öğretimi, Materyal, Araç ve Gereç

Tools and Materials Used in the Teaching of Geography Subjects in Social Studies Curriculums from the Republic to Today

Öz

The aim of this study is to examine the development process of the materials proposed to be used in the teaching of geography subjects in primary and secondary school social studies curriculums from the Republic to the present day. In the research, the document review method was used from qualitative research methods. The data obtained as a result of the literature review in the study was analyzed by descriptive analysis technique. Examination of the results of the research; in the 1924 first school program, the first program prepared after the proclamation of the Republic, it is seen that the materials proposed to be used in the geography course are few in number and limited in diversity, while the diversity of materials increases with the following programs. In 1968, the course, which was first taught under the name of social studies, appears to contain different materials such as a simple model of the solar system, unlike previous programs. While there was no significant change in material diversity from the 1971 primary school program to the 2005 primary school program, and classic materials were included, digital tools were included in the 2005 Social Studies course curriculum, as well as the impact of the advancement of technology. In addition to the addition of several materials in the 2018 Social Studies course curriculum, which is still teaching today, unlike the previous program, the variety of materials recommended in geography teaching programs appears to be decreasing. According to the results of the study, it is suggested that studies can be done to determine the state of use of tools in teaching geography subjects by examining the textbooks of the programs studied.

Anahtar Kelimeler

Social Studies Curriculums, Geography Teaching, Materials, Tools and Equipment

Kaynakça

• Ambarlı, A. (2010). Türkiye’de cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler programları (değişiklikler, düzenlemeler, güncellemeler). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Avşar, S. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler derslerinde coğrafya konularının öğretiminde materyal kullanımının öğrenci başarısına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aydemir, H. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim araç-gereçleri kullanım düzeyleri. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36 (1), 163-182.
• Ayvaz, S. (2012). Cumhuriyet dönemi eğitim bütçeleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Başıbüyük, A. ve Çıkılı, Y. (2002). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler coğrafya konularında çalışma yaprağı ve dilsiz harita kullanımının öğrenci motivasyon ve başarısı üzerine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 16 (16) , 29-38
• Çetin, H. ve Gülseren, H. Ö. (2003). Cumhuriyet dönemi eğitim stratejileri. Milli Eğitim Dergisi, 160.
• Çoban, A. ve İleri, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim teknolojileri ve materyalleri kullanma düzeyleri ve kullanamama sebepleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1) , 194-213.
• Darakçı, S. (2016). Sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında harita kullanımı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (4) , 15-31.
• Demiralp, N. (2007). Coğrafya eğitiminde materyaller ve 2005 coğrafya dersi öğretim programı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 373-384.
• Demirel, Ö. (2013). Eğitimde program geliştirme (20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Duman, H. (2011). Sosyal bilgiler eğitiminde harita kullanımı ve harita kullanımı konusunda öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Ertuna, Ö. (2004). 1923’ten bugüne Türkiye ekonomisi ve 2023’e doğru hedefler. Muhasebe ve Finansman Öğretim Üyeleri Bilim ve Araştırma Derneği Muhasebe ve Finans Dergisi, 21, 6-17
• Göğebakan, Y. (2018). Alternatif öğrenme mekânları olarak müzelerin eğitim-öğretimde kullanılmasının önemi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (40) , 9-41.
• Karabacak, Ö. (2009). II. Dünya Savaşı yıllarında uygulanan eğitim ve kültür politikalarının taşradaki yansımaları: Aydın ili örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Karakuş, U., Palaz, T., Kılcan, B., ve Çepni, O. (2012). Sosyal bilgiler müfredatında yer alan "çevre sorunları" konularının öğretiminde karikatür kullanımının öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (2), 363-376.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi (16. Baskı). Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Kaya, H. ve Aydın, F.(2011). Sosyal bilgiler dersindeki coğrafya konularının öğretiminde akıllı tahta uygulamalarına ilişkin öğrenci görüşleri. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, 3 (1).
• Kaya, N. ve Önal, H. (2019). 12 Eylül 1980 askeri darbesinin coğrafya öğretim programı ve ders kitaplarına yansıması. Milli Eğitim Dergisi, 48 (223) , 283-298.
• Kaymak, B. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının lisans eğitiminde tarihsel roman kullanımına ilişkin görüşleri. Journal of Innovative Research in Social Studies, 2 (1), 1-15.
• Kılıç, A. (2020). 27 Mayıs 1960 darbesinin eğitim hayatına etkileri. Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2) , 89-110.
• Maarif Vekâleti (1924). İlk mekteplerin müfredat programı. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Maarif Vekâleti (1930). İlk mektep müfredat programı. İstanbul: Devlet Matbaaları.
• Maarif Vekâleti (1931). Orta mektep müfredat programı. İstanbul: Devlet Matbaaları.
• Maarif Vekâleti (1936). İlk mektep müfredat programı. İstanbul: Devlet Matbaaları.
• Maarif Vekâleti (1938). Ortaokul Programı. İstanbul: Devlet Basımevi.
• MEB. (1948). İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1949). Ortaokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1962). İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1965). İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1968). İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1971). İlkokul programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1998). Ortaokul Programı. Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• MEB. (2018). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• Nalçacı, A. ve Ercoşkun, M. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler derslerinde kullanılan materyaller. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (11) , 141-154.
• Özşavlı, C. (2007). I. coğrafya kongresinden günümüze Türkiye’de lisede okutulan coğrafya dersi müfredatında yapılan değişiklikler ve ülkemizdeki ile Amerika birleşik devletlerindeki coğrafya öğretiminin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Seferoğlu, S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Sormaz, M. (2019). İsveç'te coğrafya eğitim öğretiminin müfredat, metot ve araç-gereç açısından değerlendirmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, S., Gençtürk, E., ve Budanur, T. (2007). Coğrafya öğretiminde uygun grafik seçimi ve kullanımının öğrenme üzerindeki etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 293-302.
• Şanlı, S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde kullanılan öğretim materyallerine ilişkin görüşleri. Journal of Innovative Research in Social Studies, 1 (1) , 52-64.
• Ulubey, Ö. ve Aykaç, N. (2017). Türkiye cumhuriyetin ilanından 2005’e eğitim felsefelerinin ilkokul programlarına yansıması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (3), 1173-1202.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, V. ve Kılıç, D. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri: bir meta-sentez çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2115-2127.
• Yalçın, A. ve Akhan, N. E. (2019). Cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler programlarının sosyal bilgiler öğretim yaklaşımlarına göre incelenmesi. Journal of Theoretical Educational Science, 12 (3), 842-873.