Opinions of Social Studies Teachers on Social Studies Course Misconceptions in the Literature

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 102 - 120, 30.12.2021

Ülkü Tuğçe Çal Pektaş

https://doi.org/10.47503/jirss.1015043

Öz

The aim of this research is to reveal the opinions of social studies teachers about the misconceptions of social studies lesson in the literature. In this study, which was conducted with the qualitative research method, the phenomenology design, one of the qualitative research designs, was used. The research was conducted with 22 social studies teachers working in secondary schools affiliated to the Ministry of National Education. The data obtained from this research were collected with a semi-structured interview form. 11 questions were asked to the participating teachers by scanning the relevant literature and taking expert opinions. The obtained data were analyzed by content analysis technique. According to the results obtained from the research findings, the participating social studies teachers used the abstract geographical concepts such as "parallel, meridian, northern hemisphere, southern hemisphere, polar circle", especially the concepts of "national sovereignty", "independence" of the students for the concepts of the social studies course. It has been determined that they have difficulties in learning and have misconceptions. This result is in parallel with the results of the studies in the literature. It has been concluded that participatory social studies teachers lack method and technical knowledge of concept teaching in terms of detecting misconceptions and correcting these misconceptions.

Anahtar Kelimeler

concept teaching, misconception, social studies education, Social studies teacher opinions

Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Literatürdeki Sosyal Bilgiler Dersi Kavram Yanılgılarına İlişkin Görüşleri

Öz

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin literatürdeki sosyal bilgiler dersi kavram yanılgılarına ilişkin görüşlerini ortaya koymaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile yapılan bu araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgu-bilim deseni kullanılmıştır. Araştırma Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ortaokullarda görev yapan 22 sosyal bilgiler öğretmeni ile yürütülmüştür. Bu araştırmadan elde edilen veriler, yarı-yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Katılımcı öğretmenlere ilgili literatür taranarak ve uzman görüşleri alınarak 11 soru yöneltilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir. Araştırma bulgularından elde edilen sonuçlara göre katılımcı sosyal bilgiler öğretmenleri sosyal bilgilere dersine ait kavramlara yönelik öğrencilerin “milli egemenlik”, “bağımsızlık” kavramları başta olmak üzere “paralel, meridyen, kuzey yarım küre, güney yarım küre, kutup dairesi” gibi soyut coğrafi kavramları da öğrenmede güçlük yaşadıkları ve kavram yanılgılarına sahip olduğu tespit edilmiştir. Tespit edilen bu sonuç literatürdeki araştırmaların sonuçlarıyla paralellik göstermektedir. Katılımcı sosyal bilgiler öğretmenlerin kavram yanılgılarını tespit edebilme ve bu kavram yanılgılarının düzeltilmesi noktasında kavram öğretimine yönelik yöntem ve teknik bilgilerinin eksik olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kavram öğretimi, kavram yanılgısı, sosyal bilgiler eğitimi, Sosyal bilgiler öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Açıkgöz, A. (2007). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin heyelan, toprak kayması ve erozyon kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Akbas, Yavuz. (2002). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Akdağ, Ş. (2010). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin “yeryüzünde yaşam’’ ünitesi’ndeki kavram yanılgıları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Akgün, İ. H. (2014). Sosyal bilgiler dersi 7. sınıf kültür ve miras öğrenme alanı “Türk Tarihine Yolculuk” ünitesinde geçen kavramların öğrenilme düzeyi. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 9 (5), 105-116.
• Ayana, M. (2018). Sosyal bilgiler dersi “İpek Yolunda Türkler” ünitesindeki kavram yanılgıları ve öğretmenlerin öğrencilerin kavram yanılgıları ile ilgili farkındalıklarının tespiti. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Aydoğan, S, Güneş, B, Gülçi̇çek, Ç. (2003). Isı ve sıcaklık konusunda kavram yanılgıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2).
• Bal, M, Akış, A. (2010). Sosyal bilgiler dersi “insanlar ve yönetim” ünitesinde karşılaşılan kavram yanılgıları. Education Sciences, 5 (4), 2061-2070.
• Bal, M. S. Gök, S. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki cumhuriyet, saltanat ve liderlik kavramlarını algılayışları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 10 (3), 1183-1198.
• Bitlisli, N. (2014). 6.sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi yeryüzünde yaşam ünitesinde geçen coğrafi kavramları algılama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Bayburt örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Boz, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin temel coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Amasya ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi. Amasya.
• Bozdoğan, K. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler öğretim programında yer alan tarih kavramlarına yönelik algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Zonguldak.
• Bozkurt, O., Salman Akın, B. ve Uşak, M. (2004). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin erozyon hakkındaki ön bilgilerinin ve kavram yanılgılarının tespiti. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 277-285.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design choosing among five approaches. second edition. London:Sage Publication
• Demirkaya, H, Karacan, H. (2016). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki bazı coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 2 (2), 38-57.
• Erden, M. ve Akman, Y. (1997). Gelişim-öğrenme-öğretme. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Gençmehmetoğlu, R. (2009). VIII. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde yer alan olgu, kavram ve genellemelerin öğretimi ve önemi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Güçlü, İ. (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (teknik-yaklaşım-uygulama). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Gülüm, K. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenliği öğrencilerinin fiziki coğrafya konularındaki bazı temel kavramları anlama düzeyi ve kavram yanılgıları. Akademik Bakış Dergisi, (20), 1-10.
• Gümüş, N. ve Avcı, G. (2016). Altıncı sınıflarda sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgılarının belirlenmesi. International Journal of Social Science 47, 191-206.
• Harwood, Doug; Jackson, Pamela. (1993). Why did they build this hill so steep? problems of assessing primary children’s understanding of physical landscape features in the contexs of the UK national curriculum. Geographic And Environmental Education, (2), 2. 64–79.
• Kaya, E. (2011). İlköğretim 7.sınıf öğrencilerinin bazı demokrasi kavramları hakkındaki görüşleri ve yanılgıları (Aksaray örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi. Niğde.
• Kayacan, Z. (2010). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin coğrafi koordinatlarla ilgili kavram yanılgıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Kılıçoğlu, G. (2011). Sosyal Bilgiler derslerinde kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarını giderme üzerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Memişoğlu, H. ve Tarhan, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kavram öğretimine ilişkin görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, (5), 6- 20.
• Özdoğan, G. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin 6.sınıf öğrencilerinin harita bilgisi ve coğrafi koordinatlara ilişkin kavram yanılgılarına yönelik görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Pınar, A. ve Akdağ, H. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının iklim, rüzgâr, sıcaklık, yağış, erozyon, ekoloji ve harita kavramlarını anlama düzeyi. İlköğretim Online, (11) 2, 530-542.
• Platten, Linda. (1995a, Spring) Talking geography: an ınvestigation into young children’s understanding of geographical terms part-1. International Journal of Early Years Education, 3 (1), 74-91.
• Prater, M. A. (1993). Teaching concepts: procedures for the design and delivery of instruction. Remedial and Special Education, 14 (5), 51-62.
• Sabancı, O. (2008), İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde yer alan vatandaşlık konularıyla ilgili kavramsal anlamaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Sart, G. (2017). Fenomoji ve yorumlayıcı fenomoloijk analiz. Seggie, F. N. & Bayyurt, Y. (Ed.), Nitel Araştırma, Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları içinde (s.70-81). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim (kuramdan uygulamaya). Ankara: Gönül Tokcan, H. (2015). Sosyal Bilgilerde Kavram Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Smith, J.A. and Osborn, M. (2008). Interpretive phenomenological analysis. In Smith, J.A. (ed) Qualitative Psychology: A Practical Guide to Research Methods, 2nd Ed. (pp. 53-80) London: Sage Publication.
• Turan, İ. ve Kartal, A. (2012). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin doğal afetler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 67-81.
• Türk Dil Kurumu [TDK] (2018). “Kavram” sözcüğü http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=comşgts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5875e5ce129c42.00594692 adresinden 20.12.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Ulusoy, K., ve Yelken, T. Y. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin Atatürkçülük ile ilgili kavramları algılamaları. Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 461 213-223.
• Ülgen, G. (1996). Kavram geliştirme (kuramlar ve uygulamalar) (2.Baskı). Ankara: SETMA
• Ünlü, F. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler programında geçen temel kavramların 8. sınıf öğrencilerinde erişi düzeyi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi. Manisa.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 11. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıllar, B. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin coğrafya kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Yılmaz, K. ve Çiviler. M. (2012). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersi “Yeryüzünde Yaşam” ünitesinde yer alan tarih kavramlarının öğretiminde karşılaşılan kavram yanılgıları üzerine bir eylem araştırması. Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 1(1).