KOBİ’ler İçin Finansal Fizibilite Otomasyonu Hazırlanmasına Yönelik İhtiyaç Araştırması

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 13, 30.06.2021

Halil İbrahim Şahin Bünyamin Er

Öz

Fizibilite çalışmalarının maddi olarak yapılabilirliğini anlamaya yönelik yapılan analiz türü finansal fizibilite analizleridir. Finansal fizibilite, bir iş fikrine ait bütün maliyetlerin ve nakit akışlarının göz önüne alınmasıyla yapılmaktadır. İlgili analiz sonucunda beklenen nakit akışlarının beklenen maliyetten fazla çıkması, projenin finansal olarak yürürlüğe konulabileceğini göstermiş olmaktadır. Aksi durumda ise proje reddedilmekte ya da nakit akışları ve maliyet giderleri yeniden incelenmektedir. Günümüzde paranın etkin kullanımının giderek daha önemli bir hale gelmesinden dolayı finansal fizibilite çalışmaları yapmanın özellikle KOBİ’ler için ayrı bir önem arz ettiği düşünülmektedir. Bu anlayıştan yola çıkılarak KOBİ’lere ve dolayısıyla ülke ekonomisine katkı sunmak fikrinden hareketle ilgili çalışma ortaya çıkarılmıştır.
Bu çalışmada, KOBİ’lerin fizibilite konusuna olan bakışları ve fizibilite çalışmasına yönelik yapılacak olan otomasyon hakkındaki fikir ve önerilerini ölçmek amacıyla anket çalışmasından yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda KOBİ’lerin finansal fizibilite otomasyonunun kullanımına ilişkin pozitif sonuçlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

KOBİ, Finansal Fizibilite, Otomasyon

Kaynakça

• Adıgüzel, Muhittin (2013), “Ekonomik Küreselleşmenin Türkiye Ekonomisine Etkileri”, Akademik Bakış Dergisi, 35, 1-20.
• Ahmed, İrfan vd. (2010), “Information Technology and SMEs in Pakistan”, International Business Research, 3(4), 237-240.
• Aktürk, Ahmet ve Şenol, Hasan (2010), “KOBİ’ler Açısından İhracat Teşviklerinin Önemi ve Etkinliğinin Arttırılmasına Yönelik Öneriler”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 375-391.
• Alpugan, Oktay (1996), İşletme Bilimine Giriş, 1.Baskı, Derya Kitabevi, Trabzon.
• Asiedu, Elizabeth ve Freeman, James A. (2007), “The Effect of Globalization on The Performance of Small- and Medium-Sized Enterprises in The United States: Does Owners’ Race/Ethnicity Matter”, The American Economic Review, 97(2), 368-372.
• Atmaca, Ahmet (2006), Yatırım Projelerinin Yapılabilirlik Etüdü Değerlendirilmesi ve Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, Nurhan (2014), “Finansal Analiz”, Finansal Yönetim – 1, 3.Baskı içinde (84-112), Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir.
• Aysan, Mustafa A. (2019), “Türkiye Ekonomisinde Küreselleşme ve Muhasebe”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (17), 17-27.
• Ballı, Abdullah (2017), “Girişimcilik ve Girişimci Tipolojileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(29), 143-166.
• Başar, Mehmet vd. (2001), Girişimcilik ve Girişimcinin Yol Haritası İş Planı, 1.baskı, Eskişehir Ticaret Odası Yayını, Eskişehir.
• Bayar, Fırat (2008), “Küreselleşme Kavramı ve Küreselleşme Sürecinde Türkiye”, Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 25-34.
• Bennett, F. Lawrence (2003), The Management of Construction: A Project Life Cycle Approach, 1st Ed., Butterworth-Heinemann Publishers, Burlington. Bewayo, Edward D. (2010), “Pre-Start-Up Preparations: Why The Business Plan Isn’t Always Written”, The Entrepreneurial Executive, 15, 9-23.
• Bilen, Abdülkadir ve Solmaz, Hasan (2014), “KOBİ’lerin Karşılaştıkları Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Diyarbakır Örneği)”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 60-79.
• Björnsdottir, Anna Regina (2010), Financial Feasibility Assessments. Building and Using Assessments Models for Financial Feasibility Analysis of Investment Projects, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mechanical Engineering and Computer Science University of Iceland – Faculty of Industrial Engineering.
• Bowen, Deborah J. (2009), “How We Design Feasibility Studies”, American Journal of Preventive Medicine, 36(5), 452-457.
• Brinckmann, Jan ve Kim, Sung Min (2015), “Why We Plan: The Impact of Nascent Entrepreneurs’ Cognitive Characteristics and Human Capital On Business Planning”, Strategic Entrepreneurship Journal, 9, 153-166.
• Çakmak, Erol ve Yıldız, Gizem (2018), “Teknolojik İnovasyonun İhracat Üzerindeki Etkisi: Türkiye-AB (15) Ülkeleri Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 19(2), 1-16.
• Çelik, Yunus Emre (2012), “Boyutları ve Farklı Algılarıyla Küreselleşme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 57-74.
• Çetin, Kerim ve Gedik, Hasan (2017), “İnovasyon ve İhracat Performansı İlişkisi: Karaman Örneği”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemer Dergisi, (22. UPK Ahmet Hamdi İslamoğlu Özel Sayısı), 109-126.
• Doğan, Buhari (2017), “Ekonomik Küreselleşme ve Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(628), 19-27.
• Doğan, Erkan (2018), Büyüme Sürecindeki KOBİ’lerin Yönetim ve Organizasyon Sorunları “Denizli Örneği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal - Bilimler Enstitüsü
• Duman, Koray ve Aydın, Kevser (2018), “Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları ve GSYİH İlişkisi”, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(1), 49-66.
• Emir, Mustafa (2012), Yatırım Projeleri Hazırlanması ve Değerlendirilmesi, 2.Baskı, Derya Kitabevi, Trabzon.
• Ener, Meliha ve Demircan, Esra (2006), “Küreselleşme Sürecinde Yeni Devlet Anlayışı ve Türkiye”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 197-219.
• Er, Bünyamin vd. (2015), “Girişimciler İçin Alternatif Finansman Kaynakları: Mevcut Durum ve Öneriler”, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 1(1), 31-54.
• Erdoğan, Seyfettin ve Canbay, Şerif (2016), “İktisadi Büyüme ve Araştırma & Geliştirme (Ar-Ge) Harcamaları İlişkisi Üzerine Teorik Bir İnceleme”, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 30-43.
• European Union (2003), What is an SME?, https://ec.europa.eu/growth/smes/business-friendly-environment/sme-definition_en (11.01.2020).
• Evcim, Nurgül (2017), “Ar-Ge ve İnovasyon Faaliyetleri ile Büyüme İlişkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fenske, S. M. Ve Fenske, T. E. (1989), “Business Planning for New Engineering Consulting Firms”, Journal of Management in Engineering, 5(1), 89-95.
• Fernandez-Guerrero, Rafael vd. (2012), “The Business Plan As A Project: An Evaluation of Its Predictive Capability for Business Success”, The Service Industries Journal, 32(15), 2399-2420.
• Gözek, Sadık (2006), Girişimci Adayının Özellikleri, Girişimcilik Eğilimleri ve Girişimci Adaylarına Sağlanan Destekler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi – Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Gupta, Rishi Kumar (2017), “Legal Feasibility”, https://www.slideshare.net/RISHIGUPTA88/ legal-feasibility (23.03.2020).
• Güler, Pınar (2017), Türkiye’de KOBİ’lere Sağlanan Finansal Destek Programları ve KOSGEB Destekleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi – Finans Enstitüsü.
• Gümüşkaynak, Süleyman Hilmi (2004), Fizibilite Raporlarının Hazırlanmasında Risk ve Belirsizlik Analizlerinin Kullanılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi – Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Haag, Annette B. (2013), “Writing A Successful Business Plan: An Overwiev”, Workplace Health & Safety, 61(1), 19-29.
• Halkbank, https://www.halkbank.com.tr/21808-halkbankin_aktif_buyuklugu_4912_milyar_tlye _yukseldi (24.06.2020).
• Hamilton, Diane (2019), “Difference Between Feasibility Study and Business Plan”, https://drdianehamilton.com/difference-between-feasibility-study-and-business-plan/ (28.05.2020).
• Handoko, Fourry vd. (2014), “The Role of Government, Universities, and Business in Advancing Technology for SMEs’ Innovativeness”, Journal of Chinese Economic and Business Studies, 12(2), 171-180.
• Helfert, Erich A. (2001), Financial Analysis: Tools and Techniques A Guide for Managers, 1st Ed., McGraw-Hill Publishers, New York.
• Hofstrand, Don ve Holz-Clause, Mary (2009), “What is A Feasibility Study”, AG Decision Maker, https://www.extension.iastate.edu/agdm/wholefarm/pdf/c5-65.pdf (26.02.2020).
• https://www.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/Mali%20Tablolar/KSEP/Kobi_Stratejisi_ve_Eylem_Plani_(2015-2018).pdf (23.01.2020)
• Ioan, Viorica (2010), “Financing Investment Projects the Relationship Between Feasibility Study and Business Plan”, The Annals of “Dunarea de Jos” University of Galati, 1, 125-130.
• Işık, Nihat ve Kılınç, Efe Can (2011), “Bölgesel Kalkınmada Ar-Ge ve İnovasyonun Önemi: Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 9-54.
• __________________________ (2012), “İnovasyon-Güdümlü Kalkınma: Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 1(1), 31-68.
• İsmailov, Yryskeldi (2019), Kırgızistan’da Tekstil Sanayi Bölgesine İlişkin Fizibilite Çalışması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Jones, Colin ve Penaluna, Andy (2013), “Moving Beyond The Business Plan in Enterprise Education”, Education + Training, 55(8/9), 804-814.
• Kabukçuoğlu, M. Serdar (2005), “Herkes için Fizibilite”, TUGİDEM Yayınları: Ankara.
• Kalaycı, Şeref (2016), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5.Baskı, Asil Yayınevi, Ankara.
• Karakaya Demirkutlu, Fatma (2015), “Maliyet Yönetimi ve KOBİ’lerin Farkındalıkları: Ampirik Bir Çalışma”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 39-62.
• Karalar, Rıdvan (2004), “İşletmelerin Kuruluşu”, Genel İşletme, 4.Baskı içinde (37-52), Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir.
• Karataş, Deniz ve Yantiri, Egemen (2017), “Finansal Fizibilite”, 08.11.2017, https://prezi.com/p/ 2lmtuubtixvb/finansal-fizibilite/ (10.03.2020).
• Kendirli, Selçuk ve Konak, Fatih (2014), “Bilgi Teknolojileri Kullanımının Önemi ve Çorum KOBİ’lerinde Bir Araştırma”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (29), 106-118. Kenton, Will (2019), “Feasibility Study”, https://www.investopedia.com/terms/f/feasibility-study.asp (24.03.2020).
• Kıvılcım, Fulya (2013), “Küreselleşme Kavramı ve Küreselleşme Sürecinin Gelişmekte Olan Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 219-230.
• Kongolo, Mukolo (2010), “Job Creation Versus Job Shedding and The Role of SMEs in Economic Development”, African Journal of Business Management, 4(11), 2288-2295
• KOSGEB (2015), KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı 2015-2018, https://www.kosgeb.gov.tr/ Content/Upload/Dosya/Mali%20Tablolar/KOSGEBN%20Stratejik%20Plan/KOSGEB_Stratejik_Plani_(2016-2020).pdf (18.02.2020).
• _________(2018) 2019-2023 STRATEJİK PLAN, https://www.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/ Dosya/ Mevzuat/2020/KOSGEB_Stratejik_Plan%C4%B1_(2019-2023).pdf (14.02.2020).
• _________(2019) 2019 Yılı Faaliyet Raporu, https://www.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/ Mali%20Tablolar/Faaliyet%20Raporlar%C4%B1/KOSGEB_2019_Y%C4%B1l%C4%B1_Faaliyet_Raporu.pdf (20.05.2020)
• _________(2020) Destekler, https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/destekler/3/destekler (28.05.2020).
• Kurtz, David L. ve Boone, Louis E., (2011), Contemporary Business, 14th Ed., John Wiley & Sons, USA.
• Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (2018), T. C. Resmi Gazete, 11828, (30.04.2018).
• Matson, James (2000), “Cooperative Feasibility Study Guide”, United States Department of Agriculture, Rural Business-Cooperative Service, Report 58, 1-17. https://web.archive. org/web/20080916131105/http://www.rurdev.usda.gov/rbs/pub/sr58.pdf.
• Mucuk, İsmet (2018), Modern İşletmecilik, 21.Baskı, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Mukherjee, Momin ve Roy, Sahadev (2017), “Feasibility Studies and Important Aspect of Project Management”, Internatiol Journal of Advanced Engineering and Management, 2(4), 98-100.
• Mwatsika, Charles vd. (2018), “Untangling The Concept of Entrepreneurship Towards A Common Perspective”, African Journal of Business Management, 12(14), 451-470.
• Nunn, Les ve McGuire, Brian (2010), “The Importance of A Good Business Plan”, Journal of Business & Economics Research, 8(2), 95-106.
• OECD, “The Oslo Manual: Proposed Guidelines for Collecting and Interpreting Technological Innovation Data”, Brussels, 2005, 6.
• Ortega-Argiles, Raquel vd. (2009), “R&D in SMEs: a paradox?”, Small Business Economics, 33(1), 3-11.
• Oturakçı, Murat (2018, “İşletmelerde İnovasyon Faaliyetlerini Etkileyen Parametrelerin Belirlenmesi ve Önceliklendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(2), 1-8.
• Örücü, Edip vd. (2011), “KOBİ’lerde İnovasyon Stratejileri ve İnovasyon Yapmayı Etkileyen Faktörler: Bir Uygulama”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), 58-73.
• Özdemir, Süleyman vd. (2007), “Küçük Girişimciliğin Artan Önemi ve KOBİ’lerin Türkiye Ekonomisindeki Yeri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 0(56), 173-230
• Özpeynirci, Rabia (2001), “Yatırım Projeleri Kapsamında Mali Etüd Üzerine Bir Çalışma”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (5).
• Öztürk, Mustafa (2007), “İş Planları, Hazırlanması ve Önemi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (35), 197-205.
• Pandya, Viral M. (2012), “Comparative Analysis of Development of SMEs in Developed and Developing Countries”, The 2012 International Conference on Business and Management 6-7 September 2012, Phuket, Thailand.
• Phan, Phillip H. (2004), “Entrepreneurship Theory: Possibilities and Future Directions”, Journal of Business Venturing, 19(5), 617-620.
• Saleh, Saleh (2019), Feasibility Study For A Startup Company, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Turku University of Applied Sciences.
• Sarıaslan, Halil (2002), “Finansal Analiz”, Yatırım Projelerinin Hazırlanması ve Değerlendirilmesi Planlama-Analiz-Fizibilite, 4.Baskı içinde (123-165), Turhan Kitabevi, Ankara.
• Savlovschi, Ludovica Ioana ve Robu, Nicoleta Raluca (2011), “The Role of SMEs in Modern Economy”, Economia. Seria Management, 14(1), 277-281
• Seker, Sadi Evren (2016), “İş Planı (Business Plan)”, Yönetim Bilişim Sistemleri Ansiklopedisi, 3(3), 27-42.
• Shen, Li-yin vd. (2010), “Project Feasibility Study: The Key to Successful Implementation of Sustainable and Socially Responsible Construction Management Practice”, Journal of Cleaner Production, 18, 254-259.
• Sönmez, Asuman ve Toksoy, Andaç (2014), “Türkiye’de Girişimcilik ve Türk Girişimci Profili Üzerine Bir Araştırma”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 41-58.
• Stearns, Peter Nathaniel (2016), Globalization in World History, 2th Ed., Routledge Publishers, New York.
• Şahin, Zeynep ve Çankaya, Fikret (2018), “KOBİ’lerde Sürdürülebilirlik Raporlaması ve Türkiye Örneği”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(4), 117-132
• Şendoğdu, Ali Aslan ve Öztürk, Yunus Emre (2013), “KOBİ’lerde İnovasyon Yapma Eğilimi ile İnovasyon Performans Başarı Derecesi Arasındaki İlişkinin Araştırılması”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 104-116.
• Şentürk, Nesibe ve Şenturan, Şermin (2017), “Girişimciliğin Küçük(Mikro) ve Orta Ölçekli İşletme Sahipleri Üzerine Etkisi”, Hakkı Bağcı, Fatih Yardımcıoğlu ve Furkan Beşel (Ed.), 3. International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), PESA Yayınları, Ankara, 182-198.
• Şimşek, Heybetullah (2011), Küreselleşme Kavramı, İktisadi Boyutu ve Türkiye’ye Yansıması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2012), “KOBİ’ler ve Girişimcilerin Türk Ekonomisindeki Yeri ve Önemi”, Anahtar, (287) https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/kobiler-ve-girisimcilerin-turk-ekonomisindeki-yeri-ve-onemi/261 (11.01.2020)
• Tanyeri, Serap (2013), KOBİ’lerin Ülke Ekonomisindeki Yeri ve Finansal Destek Programları Uygulaması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tarhan, Özge (2015), “Sosyal Bilgiler Öğretmeni Adaylarının Politik Okuryazarlığa İlişkin Görüşleri”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 649-669.
• Taş, Said (2017), “İnovasyon, Eğitim ve Küresel İnovasyon Endeksi”, Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 99-123.
• Taşgit, Yunus Emre ve Torun, Burak (2019), “Yöneticilerin İnovasyon Algısı, İnovasyon Sürecini Yönetme Tarzı ve İşletmelerin İnovasyon Performansı Arasındaki İlişkiler: KOBİ’ler Üzerinde Bir Araştırma”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(3), 121-156.
• Tevfik, Arman T. (2012), Yatırım Projeleri, 1.Baskı, Literatür Yayınları, İstanbul.
• TOBB KOBİ Bilgi Sitesi (2018), http://www.kobi.org.tr/index.php/tanimi/layout (13.01.2020)
• TÜİK, Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri (2018), http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=30664 (22.05.2020).
• Türk Dil Kurumu [TDK], (https://sozluk.gov.tr/?kelime=k%C3%BCreselle%C5%9Fme %20stratejisi) (04.02.2020).
• Türk Eximbank 2019 Yılı Faaliyet Raporu, https://www.eximbank.gov.tr/content/files/dc833aa4-f8d3-4875-8a2f-3a81c1acdd26/eximbank-faaliyetraporu-2019 (24.06.2020).
• Türkoğlu, Musa ve Çelikkaya, Süha (2011), “Türkiye’de KOBİ’lere Yönelik Ar-Ge Destekleri”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(2), 56-71.
• Vakıfbank 2019 Yılı Faaliyet Raporu, https://www.vakifbank.com.tr/interaktif_faaliyet_ raporu/2020/tr/index.html (24.06.2020).
• Varlı, Bahar (2010), Avrupa Birliği’nde ve Türkiye’de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler; Yeniliğin Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler İçin Önemi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Varol, Aykut ve Kaygısız, Esra Gökçen (2018), “KOBİ’lerde Teknoloji Kullanımı: Giresun Örneği”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 535-552.
• Woodruff, Jim (2019), “How to Prepare A Financial Feasibility Studies”, https://bizfluent.com/how-8048004-prepare-financial-feasibility-study.html (28.05.2020).
• World Economic Forum (2018), The Global Competitiveness Report, http://www3.weforum.org/ docs/GCR2018/05FullReport/TheGlobalCompetitivenessReport2018.pdf (25.01.2020).
• Yalçıner, Kürşat ve Aksoy, Emine Ebru (2011), Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi, 1.Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Yapar, İhsan (2015), Kobilerde İnovasyon ve İnovasyonun Önemi: Kayseri İli Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yazıcı, Kamil (2001), İşletme Bilimine Giriş, 1.Baskı, Derya Kitabevi, Trabzon.
• Yenilik Destek Programı Uygulama Esasları Yönergesi (2018), TÜBİTAK, 271, https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/3653/islenmis-271_bk-ek_2_1.pdf (23.01.2018).
• Yıldız, Selim Baha (2019), Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Desteklenmesinde KOSGEB’in Rolü, 1, Eğitim Kitabevi, Konya.
• Yülek, Murat ve Daş, Gülesin Sena (2016), “KOBİ’lerin Yenilikçilik Kapasitelerini Geliştirecek Desteklerin Tasarımına Yönelik Kavramsal Bir Model Önerisi: Yenilikçilik Profillerine Dayalı Bir Yaklaşım”, Ege Akademik Bakış, 16(3), 555-571.
• Zerenler, Muammer vd. (2007), “Küresel Teknoloji, Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) ve Yenilik İlişkisi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 653-667.
• Ziraat Bankası 2019 Yılı Faaliyet Raporu, https://www.ziraatbank.com.tr/tr/yatirimci-iliskileri-ZB/finansal-bilgiler/Documents/2019_entegre_faaliyet_raporu_46E51.pdf (24.06.2020).