Türkiye’de Stratejik Planlama ve Bütçe İlişkisinin Güçlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 1, 393 - 428, 01.12.2016

Kuddusi Yazıcı

Öz

Türkiye’de bütçenin hazırlanması, uygulanması ve sonuçlarının değerlendirilmesi aşamasında birden fazla bakanlık/kurum ayrı ayrı sorumlu olmakta, bazı durumlarda da aynı konuda birden fazla bakanlık/kurum birlikte sorumlu olabilmektedir. Ancak, kamuda yaşanan koordinasyon sorunları stratejik planlama sürecinin bütçelemeden kopmasına neden olabilmektedir. Uygulamada da stratejik planlama ile performans esaslı bütçeleme sistemi arasında koordinasyonun tam sağlanamaması nedeniyle sorunlar yaşanabilmektedir.Performansı güçlendirmek açısından yapısal hususların daha önemli olduğu unutulmamalı ve bu kapsamda, stratejik planlama ve bütçe ilişkisinin daha etkin bir şekilde işlemesinin nasıl olabileceğinin analiz edilmesi ve öneriler sunulması gerektiği düşünülmektedir. Bu çalışmada da bu yapısal hususların nasıl olması gerektiği yönünde öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de Bütçe Sistemi, Performans Esaslı Bütçeleme, Stratejik Planlama, Planlama, Bütçeleme

Strengthening the Strategic Planning and Budget Relations in Turkey

Öz

In preparation of the public budget, more than one ministry/authority is responsible for the implementation and evaluation of results stage separately, in some cases, for more than one ministry/authority may be responsible with the same subject in Turkey. However, serious coordination problems experienced between public authorities can separate the budgeting process from strategic planning. In practice, some problems can arise due to lack of coordination between strategic planning and performance based budgeting system. In terms of strengthening the performance it should be kept in mind that structural issues are more important than other issues. And in this context, it should be analysed how to make the relationship between strategic planning and budget work more efficient. Therefore, in this study, recommendations are presented to revise thesestructural issues.

Anahtar Kelimeler

Budgeting Sysyem in Turkey, Performance Based Budgeting, Strategic Planning, Planning, Budgeting.

Kaynakça

• Acar İ. A. (2011).Plan-Bütçe İlişkisi ve Üniversitelerde Stratejik Planlama, Kamu Yönetimi ve Denetimi Sempozyumu Kitabı, Ege Üniversitesi.
• Acarİ. A., Şahin E. A. (2009). “Plan-Bütçe İlişkisi Açısından İç Denetim”, Maliye Dergisi, Sayı 156, Ocak-Haziran.
• Akdeniz, İ. (2010). “Kamu Mali Yönetimi Reformunda Strateji Geliştirme Birimleri”, Maliye Dergisi, Sayı: 159, Temmuz-Aralık.
• Altay, A., KaplanE. (2006). “Türkiye’de Performansa Dayalı Yönetim Uygulamasına Geçiş ve IMF’nin Rolü”, Maliye Dergisi, Sayı: 151, Temmuz-Aralık.
• Apan, A. (2005). “Stratejik Plan(lama) Ve Performans Bütçeleme (Fransa İçişleri Bakanlığı Örneği)”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 448, Eylül.
• Arslan, A. (2004). “5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Kamu Harcama Sisteminde Yapılan Düzenlemeler”, Maliye Dergisi, Sayı: 145, Ocak-Nisan.
• Arslan, A. (2006a). Yeni Kamu Mali Yönetim Sisteminin Yapısı ve İşleyişi, Coşkun Can Aktan (ed), Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme, Ankara.
• Arslan, M. (2006b). Orta Vadeli Harcama Sistemi (çok yıllı Bütçeleme) ve Türkiye’de uygulanabilirliği, Coşkun Can Aktan (ed), Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme, Ankara.
• Aydın, M. D., Aksoy S. (2007). “Kamu Kesiminde Stratejik Planlama Ve Çalışanlara Yansıması: Hacettepe Üniversitesi Örneği”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1.
• Badem, A. C., KılınçY., Kavas T. (2013). Türkiye’de Uygulanan Performans Esaslı Bütçeleme Süreci: Kocali Üniversitesi Örneği, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26.
• Bağdigen, M., Avcı M. (2013). “Kamu İdarelerinde Stratejik Plan Uygulamasına Yönelik Ampirik Bir Analiz”, AİBD - İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9, Yıl: 9, Sayı: 2.
• Berry, F. S., WechslerB. (1995). “State Agencies’ Experiencewith Stratejik Planning: Findingsfrom a NationalSurvey”, Public Administration Review, Vol: 55, No: 2.
• Bilge, S., Demirtaş S. (2012). “Performans Esaslı Bütçeleme Uygulamasının Türk Kamu Kurumlarında Algılanması ve Sorun Alanlarının Tespiti: Eskişehir İli Örneği”, Maliye Dergisi, Sayı: 162, Ocak-Haziran.
• Bilgin, K. U. (2007). “Kamuda Ölçülebilir Denetime Hazırlık “Performans Yönetimi”, Sayıştay Dergisi, Nisan-Haziran.
• Bryson, J. M. (2004). Strategic Planning for Publicand Nonprofit Organizations, A Guide to Strengthening and Sustaining Organizational Achievement, Third Edition.
• Bryson, J. M.,AlstonF. K. (2005). Creatingand Implementing Your Strategic Plan, a Workbook for Publicand Nonprofit Organizations, Second Edition.
• Bülbül, D. (2014).Bütçe, Gazi kitapevi, Ankara.
• Coffey, B. (2013). “Strategic policy, planning and assessment for sustainability: insights from Victoria, Australia”, Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, Vol: 4, No: 1.
• Cohen, M. P. (2006). Public Sector Strategic Planning: Is it Really Planning or is it Realy Strategyor is it Neitheror Both?
• Cura, S. (2006). Türkiye’de Saydamlığı Sağlamaya Yönelik Bir Uygulama: Analitik Bütçe Sınıflandırılması, Coşkun Can Aktan (ed), Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme, Ankara.
• Çakır, A. (2008).Kamu İdarelerinde Stratejik Yönetim Kapsamında Planlama Ve Plan-Bütçe İlişkisi, Maliye Uzmanlığı Yeterlilik Tezi
• Çatak, S., Çilingir C. (2010). “Performance Budgeting in Turkey”, OECD, Volume 2010/3.
• Çetinkaya, Ö., Eroğlu E., Taş K. (2011).“Türkiyede’ki Çok Yıllı Bütçeleme Uygulamasının Stratejik Planlar ve Orta Vadeli Mali Planlar Bağlamında Etkinliğinim Değerlendirilmesi”, Akdeniz İ.İ.B.F Dergisi, 22.
• Çevik, H. H. (2012).Kamu Yönetimi, Kavramlar-Sorunlar-Tartışmalar, 2. Baskı.
• Dedeoğlu, E. (2015). “Türkiye’de Kamu Mali Yönetiminin Kısa Hikayesi”, tepav, www.tepav.org.tr, (25.12.2015).
• Demircan, E. S. (2005).“Karşılaştırmalı Bir Perspektiften Kamu Mali Yönetiminde Türk Bütçe Sistemi ve Analitik Bütçe Sistemine Geçiş”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 25, Ocak.
• Demircan, E. S. (2006). “Yeni Ekonomik Düzende Bütçe Sistemlerindeki Değişim Süreci ve Türk Kamu Maliyesinin Uyumu”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 13, Sayı: 2.
• Demircan, E. S. (2008).“2007 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve 2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 38.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (2000a), “Kamu Mali Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması ve Mali Saydamlık Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (2000b), “Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kamu Yönetiminin İyileştirilmesi ve Yeniden Yapılandırılması Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, Ankara.
• Diamond, J. (2003). “Performance Budgeting: Managing the Reform Process”, IMF Working Paper, WP/03/33, February.
• EDIRC (2015). Economics Departments, Institutesand Research Centers in the World, Ministries of Planning, https://edirc.repec.org/minplan.html, (24.12.2015).
• Edizdoğan, N. ve Çetinkaya Ö. (2014). Kamu Bütçesi, Yenilenmiş 5. Baskı.
• Egeli, H.,Akdeniz H. A., Aksaraylı M., TüğenK., Özen A. (2007). “Stratejik Planlamaya Dayalı Performans Esaslı Bütçeleme Sisteminin Kritik Kontrol Noktaları Analizi: Türkiye’deki Kamu Kurumları Uygulaması”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1.
• Gajda-Lüpke, O. (2009).“Performance measurement methods in the publicsector”, Poznan University of Economics Review, Vol: 9, Number: 1.
• Hastürk, M. (2015). “Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme”, http://www.erkankaraarslan.org/wp-content/uploads/2012/10/4.1- Stratejik-Planlama-ve-Performas-Esasl%C4%B1- B%C3%BCt%C3%A7eleme.pdf, (17.02.2015).
• İpek Şahin, E. A. (2013).Kamu Kesiminde Performans Yönetim Aracı Olarak Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi: Büyükşehir Belediyeleri Örneği, Türkiye Belediyeler Birliği, Ocak, Ankara.
• Karacan, E. (2010).Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi ve Türkiye Uygulaması, DPT Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Karacan, E.,Yazıcı K. (2015).“Performance-Based Budget Arrangements, the Implementation Processand Advancements in Turkey”, International Journal of Business and Social Science, Vol: 6, No: 4(1), April.
• Karasu, M. A., Demir M.(2012).“Stratejik Planlama, Performans Esaslı Bütçeleme Ve Büyükşehir Belediyelerindeki Uygulamalar”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 3.
• Kerimoğlu, B. (2006). Tahakkuk Esaslı Muhasebe Sisteminin Mali Saydamlık ve Hesap Verme Sorumluluğuna Katkıları, Coşkun Can Aktan (ed), Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme, Ankara.
• Kesik, A. (2010). “Türkiye’de Yeni Bütçeleme Süreci”, Dış Denetim, Temmuz-Ağustos-Eylül.
• Kurnaz, A. C. (2010). Kamuda Performans Esaslı Bütçe Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi Ve Bu Çerçevede Part (Program AssessmentRating Tools) Sisteminin İncelenmesi, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Mesleki Yeterlilik Tezi, Ankara.
• Mcgill, R. (2001).“Performance budgeting”, The International Journal of Public Sector Management.
• Monahan, K. E. (2001). Balanced Measure for Strategic Planning A Public Sector Handbook.
• Mutluer, M. K., Öner E., Kesik A. (2011).Bütçe Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Güncelleştirilmiş 3. Baskı, İstanbul.
• OECD (2004a). “Public Sector Modernisation: Governing for Performance”, OECD Policy Brief, OECD Observer, October.
• OECD (2004b). “The Legal Framework for Budget System an International Comparision”, OECD Journal on Budgeting,Vol: 4, No: 3.
• OECD (2007).Performance Budgeting in OECD Countries.
• Oral, E. (2005). Bazı OECD Ülkelerinde Performans Esaslı Bütçeleme Uygulamaları, Gelişimi Ve Türk Mali Sistemi Açısından Bir Değerlendirme, T.C. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Nisan, Ankara.
• Övgün, B. (2010).Devlet ve Planlama, Aralık, Ankara.
• Özen, A. (2008).Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Park, N., JangJ. (20015).“Performance budgeting in Kores: Over view and assessment”, OECD Journal on Budgeting, Volume: 2014/3
• Performans Esaslı Bütçeleme, http://peb.bumko.gov.tr/, (12.12.2015).
• Pınar, A. (2014). Maliye Politikası Teori ve Uygulaması, 7. Baskı, turhankitapevi.
• Poister, T. H., StreibG. (2005). “Elements of Strategic Planning and Management in Municipal Government: Statusafter Two Decades”, Public Administration Review, Jan/Feb, Vol: 65, No: 1.
• Polat, M. (2010). Hesap Verilebilirlik Aracı Olarak İdare Faaliyet Raporlarının Değerlendirilmesi, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu, Ankara.
• Polat, N. (2006). “Saydamlık, Hesap Verme Sorumluluğu ve Denetim”, Coşkun Can Aktan (ed), Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme, Ankara.
• Robinson, M., BrumbyJ. (2005).“Does Performance Budgeting Work? An Analytical Review of the Emprical Literature”, IMF Working Paper, WP/05/210.
• Saraç, O. (2005). “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Yapılan Düzenlemelerin Değerlendirmesi”, Maliye Dergisi, Sayı: 148, Ocak- Nisan.
• Sayğılı, D. D. (2014). Stratejik Planlama: Merkezi Kamu İdarelerinde Stratejik Planların Uygulama Etkinliğimin Artırılması, Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezi.
• Söyler, İ. (2006).“Kamu Mali Yönetim Sisteminin Bütçe Teknik ve Süreçlerindeki Değerlendirilmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 16, Aralık. Değisiklikler ve Yenilikler Açısından
• Sumpor, M., DokicI. (2012). “Strategic Planning as a Tool For Better Public Policy Governance – The Case of Croatia, Long Range Planning, 6th International Conference “An Enterprise Odyssey: Corporate governance and public policy – path to sustainable future”, Faculty of Economicsand Business, University of Zagreb, Croatia, June 13-16, http://bib.irb.hr/datoteka/586312.75SumporDokic.pdf, (25.03.2014).
• Taner, A. (2011). “Kamuda Hesap Verme Sorumluluğunun Aracı Olarak Performans Esaslı Bütçeleme”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 83.
• Tüğen, K., Özen A. (2011). Türkiye’de Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi Uygulamasının Değerlendirilmesi, Kamu Yönetimi ve Denetimi Sempozyumu Kitabı, Ege Üniversitesi.
• Uludüz, B. (2008).Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi Ve Türkiye Uygulaması, T.C. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uygulamalı İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yardımcıoğlu, F. (2006).Performans Esaslı Bütçeleme Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Yüksek Lisans Tezi, SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuz, E. (2011).Yeni Kamu Mali Yönetimi Anlayışına Göre Stratejik Plan- Bütçe İlişkisi, Mali Hizmetler Uzmanlığı Araştırma Raporu, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Yazıcı, K. (2014). “Kamuda Stratejik Planlamanın Başarısız Olma Nedenleri ve Çözüm Önerileri”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl: 14, Sayı: 28, Ekim.
• Yazıcı, K. (2015a).“Dünyadaki Kamusal Planlama Uygulamalarının Değerlendirilmesi Ve Öneriler, Balıkesir Üniversitesi Bandırma İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Araştırmalar Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, Ocak. Yazıcı, K.
• (2015b).“Türkiye’de Kamu Yönetiminde Planlama
• Uygulamalarının Değerlendirilmesi Ve Ulusal Planlama İle İlgili
• Öneriler”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, Ocak-Haziran.
• Yazıcı, K. (2015c). “Türkiye’de Performans Esaslı Bütçe Sisteminde Yaşanan veya Yaşanabilecek Sorunlara Çözüm Önerileri”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 30, Ekim.
• Yenice, E. (2006). “Kamu Kesiminde Performans Değerlendirmesi”, Maliye Dergisi, Sayı: 150, Ocak-Haziran.
• Yılmaz, A. (2012).“Türkiye’de Planlama Politikası ve Yönetimi, Planlamanın Siyasal İktisadi ve Yönetsel Kuruluşu”, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Yılmaz, O. (2001). Kamu Yönetim Reformu: Genel Eğilimler ve Ülke Deneyimleri, DPT Yayını.
• Yılmaz, S. (2007). Performans Esaslı Bütçeleme ve Türkiye’deki Pilot Uygulamalar, T.C. Maliye Bakanlığı, Nisan.
• Yılmaz, S. (2009).Uluslararası Uygulamalar Kapsamında Kamu Kesiminde Performans Değerlendirmeleri Ve Harcama Gözden Geçirmeleri, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu, T.C. Maliye Bakanlığı Bütçe e Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Şubat.