Balkanlarda Aşırı Milliyetçiliğin Gölgesinde Kosova ve Bağımsızlık

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 1, 149 - 180, 01.12.2014

Selçuk Ural

Öz

Balkanlarda Yugoslavya Federe Devletinin dağılmasına değin uzanan siyasi, içtimai, iktisadi
ve tarihi süreç, bölgede yeni devletlerin bağımsızlıklarını ilan ederek ortaya çıkmasına kadar
sürmüştür. Kosova, Yugoslav federasyonundan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmesine karşın
Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, NATO ve ABD’nin, Kosova Sorunu üzerinden bölgeye
müdahale etmesinden ötürü, stratejik manada farklı bir önem arz etmiştir. Dolayısıyla gerek
bölgesel gerekse uluslararası bir boyut kazanan Kosova Sorunu, Yugoslavya’nın ve hatta
Balkanların en karmaşık sorunlarından biri olmuştur. Aslında sadece Kosova özelinde
olmamakla birlikte, Balkanlardaki tarihi sorunların en temel nedeni aşırı milliyetçilik eksenli
siyasi politikalar olmuştur. Aşırı milliyetçiliğin dar kalıplar ekseninde ve bütünlükten ziyade
ayrılığı körüklediği Balkanlar, bu yüzden halen tek vücut olamamıştır. Bu vesileyle
çalışmamız, Balkanların göbeğinde vuku bulan ve aşırı milliyetçiliğin gölgesinde gelişen
gerilimli ve kanlı siyasi atmosferin temelini, Balkanların tarihi arka planında aramanın doğru
olacağı düşüncesiyle kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Kosova, Milliyetçilik, Bağımsızlık

Shadow of Over Nationalism in the Balkans Kosovo and Independence

Öz

The political, social, economic and historical process in the Balkans which dates back to the
collapse of the Federal State of Yugoslavia continued in the region until the emergence of
new states with the declaration of their independence. Despite its break up with the
Yugoslavian federation and declaration of independence, Kosovo presented a different
importance in the strategic sense as the United Nations, European Union, NATO and the US
intervened in the region over the Kosovo Problem. Consequently the Kosovo Problem which
attained both regional and international dimensions has become one of the most complicated
issues of Yugoslavia and even of Balkans. In fact, not only peculiar to Kosovo, the very basic
reason of historical problems in the Balkans have been the over-nationalism pivoted policies.
The Balkans in which, over-nationalism within the axis of narrow patterns that promoted
separation rather than unity, could not become a single body because of that reason. In this
connection, our study was written in the thought that it would be accurate to search for the
basis of the tense and bloody political atmosphere which took place in the middle of Balkans
and had grown under the shadow of over-nationalism.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Kosovo, Nationalism, Independence

Kaynakça

• Akman, Halil. Paylaşılamayan Balkanlar. Ankara: IQ Kültür Sanat, 2006.
• Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. Ankara: İş Bankası Yayınları, 1996.
• Benson, Leslie. Yugoslavia: A Consice History, New York: Palgrave Macmillan Press, 2001.
• Bora, Tanıl. Milliyetçiliğin Provokasyonu. İstanbul: Birikim, 1995.
• Bozbora, Nuray, Arnavut Milliyetçiliğinin Doğuşu, Gelişimi Ve Günümüzdeki Etkileri. Ankara: ASAM Yayınları, 2008.
• Brune, Lester H. United States and the Balkan Crisis 1990-2005 Conflict in Bosnia and Kosovo, Claremont CA: ReginaBooks, 2005.
• Davutoğlu, Ahmet. Stratejik Derinlik. İstanbul: Küre Yayınları, 2001.
• Emiroğlu, Hüseyin. Soğuk Savaş Sonrası Kosova Sorunu. Ankara: Orient Yayınları, 2006.
• Fouskas, Vassilis K. Balkanlar, Ortadoğu, Kafkaslar, İngilizceden Çev: Ali Çakıroğlu. İstanbul: Aykırı Yayıncılık, 2004.
• Jacques, E. Edwin. The Albanians an Ethnic History from Prehistoric Times to the Present. London: Mc Farland and Company, 1995.
• Jelavich, Barbara. Balkan Tarihi 2. İngilizceden Çev:Zehra Savan, Hatice Uğur. İstanbul: Küre Yayınları, 2006.
• Johnstone, Diana. Ahmakların Seferi Yugoslavya Nato ve Batının Aldatmacaları. İngilizceden Çev: Emre Ergüven-Ergin Bulut. Ankara: Bağlam Yayıncılık, 2004.
• Karatay, Osman. Kosova Kanlı Ova. İstanbul: İz Yayıncılık, 1998.
• Kenar, Nesrin. Kosova Sorununun Ulusal ve Uluslararası Boyutu. İstanbul: Palme Yayıncılık, 2005.
• Kokott, Juliane. Human Rights Situation Kosovo 1989-1999. New York: Kluwer Law International, 2002.
• Kut, Şule. Balkanlarda Kimlik ve Egemenlik, İstanbul: Bilgi Yayınları, 2005.
• Küpeli, Yusuf. Tarihin İzinde Balkanlar ve ABD. Ankara: Öncü Kitap, 2000.
• Malcolm, Noel. Kosova Balkanları Anlamak İçin. İngilizceden Çev: Özden Arıkan. İstanbul: Sabah Yayınları, 1999.
• Malcolm, Noel. Kosovo a Short History, New York: University Press New York, 1998.
• Özdağ, Muzaffer. Türkiye ve Türk Dünyası Jeopolitiği Üzerine. Ankara: ASAM Yayınları, 2001.
• Popoviç, Aleksandre. Balkanlarda İslam. Fransızca’dan Çev: Komisyon. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Poulton, Hugh. Balkanlar Çatışan Azınlıklar Çatışan Devletler. İstanbul: Sarmal Yayınevi, 1993.
• Ramet, P.Sabrina. Nationalism and Federalism in Yugoslavia. ABD: İndiana Universty Press, 1992.
• Sander, Oral. Siyasi Tarih, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, 1984.
• Shala, Blerim. The Diplomatic Warfor Kosova. Priştine: Zeri Yayınevi, 1999).
• Sipahioğlu, Bahtiyar. Dünden Bugüne Balkanlar. İstanbul: Akademi Matbaacılık, 2010.
• Sükan, Özer. 21. Yüzyıl Başlarında Balkanlar ve Türkiye. İstanbul: Harp Akademileri Yayınları, 2001.
• Tılıç, Doğan L. Milliyetçiliğin Pençesinde Kartal Kosova. Ankara: Ümit Yayıncılık, 1999.
• Tindemans, Leo. Barışa Çağrı. İngilizce’den Çev: Özden Arıkan. İstanbul: Sabah Kitapçılık, 1998.
• Turan, Betül, Rezzan Ünalp, İskender Özbay, Geçmişten Günümüze Kosova Tarihi ve Türkiye Kosova İlişkileri, Ankara: Genel Kurmay Basımevi, 2009.
• Ülger, İrfan Kaya. Yugoslavya Neden Parçalandı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2003.
• Yerasimos, Stefanos. Milliyetler ve Sınırlar. İstanbul: İletişim Yayınları, 1994. Arşiv Vesikaları
• BOA, Y. MTV. (Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı) 35/14, 1304.R.1.
• BOA, Y. MYV. (Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı), 239/89, 1318.Ks.18.
• BOA, Y. PRK. ŞD. (Yıldız Perakende Şura-yı Devlet Evrakı), 2/65, 1317.
• BOA, Y. PRK. ASK. (Yıldız Perakende Askeri Maruzat Evrakı), 95/33, 1309.T.e.26.
• BOA, Y. PRK. MF. (Yıldız Perakende Maarif Nezareti Maruzatı Evrakı), 2/72, 1893.N.26. Makaleler
• Akşin, Sina ve Melek Fırat. “İki Savaş Arası Dönemde Balkanlar (1919- 1939)”, OBİV: (1993): 97-127.
• Alkan, Necmettin. “Yugoslavya’nın Dağılması”, Ed.Osman Karatay, Bilgehan A. Gökdağ, Balkanlar El Kitabı 2: Çağdaş Balkanlar (Ankara: Karam Vadi Yayınları, 2007): 22-23.
• Alkan, Nail. “Yugoslavya’nın Dağılmasında Rol Oynayan Faktörler”, Avrasya Dosyası Sırbistan Bosna Hersek Özel 3: 3 (1996): 27-40.
• Ayhan, Halis. “Kosova’nın Bağımsızlığının Doğallığı”. 2023 Dergisi 83: (2008): 30-39.
• Babuna, Aydın, “Kosova Sorunu Üzerine”, Dış Politika Dergisi: VIII: 1-2 (1997): 14-17.
• Bates Gill ve James Reilly, “Sovereignty, Intervention and Peacekeeping: The Wiev from Beijing”, Survival 42: 3 (2000), 41-60.
• Bozkurt, Giray Saynur, “Tito Sonrası Dönemde Eski Yugoslavya Bölgesindeki Türkler Ve Müslümanlar”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi X: 2 (2010): 51-95.
• Çoban, Fatma, “Kosova Meselesi Ve Çin’in Tutumu”, ss.169-175. Uluslararası Balkan Kongresi: 21. Yüzyılda Uluslararası Örgütlerin Güvenlik Yaklaşımları ve Balkanların Güvenliği Kongresi Bildirileri (28-29 Nisan 2011, Kocaeli), Editör Hasret Çomak, Caner Sancaktar, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları: 2011.
• Gürkan, İhsan, “İkinci Dünya Savaşından Günümüze Değin Balkanlar”, Ed.İsmail Soysal, Balkanlar İçinde, (İstanbul: Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı Yayınları, 1993), 127-177.
• Gürkaynak, Muharrem, “Eski Yugoslavya Coğrafyasında Kalıcı Barış Üzerine: Homojenleşme-Heterojen Kalma Paradoksu”, ss.230-236. Uluslararası Balkan Kongresi: 21. Yüzyılda Uluslararası Örgütlerin Güvenlik Yaklaşımları ve Balkanların Güvenliği Kongresi Bildirileri (28-29 Nisan 2011, Kocaeli), Editör Hasret Çomak, Caner Sancaktar, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları: 2011, 230.
• Hasani, Enver, “Politik ve Hukuki Açıdan Kosova Krizi”, Avrasya Dosyası Dergisi IV: 1-2 (1998): 121-130
• Hatipoğlu, M.Murat. “Kuruluşundan Günümüze Makedonya Cumhuriyet’inin Dış Politikası ve Balkan Ülkeleriyle İlişkileri (1991- 2000)”, Ed. Ömer E. Lütem, Birgül D. Coşkun, Balkan Diplomasisi (Ankara: ASAM Yayınları, 2001), 165-181.
• İpek, Nedim, “Kosova Vilayeti Dâhilinde Gerçekleşen Göçler”, History Studies 2: 1 (2010): 65-81.
• İrge, Nadire Filiz, “Balkanlarda Jeopolitik Bölünmeler ve Türkiye”. Uluslararası Balkan Kongresi: 21. Yüzyılda Uluslararası Örgütlerin Güvenlik Yaklaşımları ve Balkanların Güvenliği Kongresi Bildirileri (28-29 Nisan 2011, Kocaeli), Editör: Hasret Çomak, Caner Sancaktar Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları: 2011, ss.275-297.
• Kale, Başak. “Avrupa Birliğinin Balkan Politikası: Çelişkiler İçinde Bir Yanılsama”, Ed. Ömer E. Lütem, Birgül D. Coşkun, Balkan Diplomasisi (Ankara: ASAM Yayınları, 2001), 293-311.
• Krasniqi, Milazim, “Tarihi ve Kültürel Perspektiften AB’nin Balkan Kimliğinin Oluşumu Üzerindeki Etkisi”, ss.103-107. Balkanlarda Gelecek Tasavvuru Balkan Sempozyumu Bildirileri (18-19 Ekim 2008, İstanbul), Ed. Ümmühan Özkan, Selda Şen, İstanbul: Mavi Ofset: 2008.
• Kut, Şule, “Kosova Milliyetçiliğinin Kördüğümü”, Foreign Policy 1: 3 (1998): 55-64.
• Nasrattinoğlu, İrfan Ü. “Yugoslavya Türkleri ve Sorunları”, ss.19-26. Balkan Türkleri Sempozyumu Tebliğler Kitabı, (1992, Kayseri), Erciyes Üniversitesi Yayınları: 1992.
• Savaş, Hüseyin. “Dünü ve Bugünüyle Kosova Sorunu”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25: 1 (2001): 101-111.
• Türbedar, Erhan. “Kosova Sorunu Yarım Bırakılmış İş”, Stratejik Analiz Dergisi 5: 49 (2004): 59-65.
• Türbedar, Erhan. “Büyük Finale Doğru Kosova”, Stratejik Analiz Dergisi 8: 93 (2008): 48-60.
• Türbedar, Erhan, “Kosova’nın Bağımsızlığı ve Muhtemel Etkileri”, Stratejik Analiz Dergisi 8: 95 (2008): 18-32.
• Türkeş, Mustafa, “Türkiye’nin Balkan Politikasında Devamlılık Ve Değişim”, ASAM Avrasya Dosyası 14: 1 (2008): 253-280.
• Türkoğlu, Emir, “Kosova Arnavutlarının Milliyetçiliği”, Der. Ömer E. Lütem, Balkan Diplomasisi, Ankara: ASAM Yayınları, (2000): 103-131.
• Türkoğlu, Emir. “Arnavut Gruplar Arasında Kıyasıya Mücadele: Kosova’yı Kim Öldürüyor?”, Stratejik Analiz Dergisi 9 (2001): 26-32.
• Uzgel, İlhan, “Yugoslavya’nın Kuruluşu”, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar 1980-2001, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2001), 495-517.
• Yavuz, Celalettin. “Balkanlaşan Eski Yugoslavya’daki Gelişmeler Ve Yeni Ülke Kosova”, 2023 Dergisi 7: 83 (2008): 4-12.
• Yürür, Pınar. “Kosova”nın Bağımsızlık Süreci, Bölgesel ve Küresel Etkileri”, 2023 Dergisi 7: 83 (2008): 24-29. Tezler
• Baş, Numan. Kosova Sorununun Ortaya Çıkışı ve Balkanlar Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2009.
• Embel, Ersin. Hegemonya Ve Meşruiyet Kavramları Çerçevesinde Amerikan Müdahaleciliği: Kore Ve Kosova Örnekleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004.
• Gjejlani, Erleta. “Değişen Uluslararası Güvenlik Sistemi Bağlamında Yugoslavya'nın Dağılması Ve Kosova'nın Nihai Statüsü Sorunu”, (Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bursa, (2007).
• İlkdoğan, Gül. ABD, AB, Rusya ve Türkiye Ekseninde Kosova’nın Bağımsızlık Süreci, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2009.
• Kadriaj, Shqipran. Kosova Sorunu, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Lüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008.
• Oruç, Zülküf, Balkanlarda Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk Çerçevesinde Balkan Türklerinin Kimlik ve Yönetim Sorunları Kosova-Makedonya Örneği, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Sarı, İbrahim. Kosova’nın Bağımsızlığının Uluslararası Sistem Bağlamında Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2010.
• Yürür, Pınar. Geçmişten Günümüze Kosova Sorunu, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1999.