Uygulanan Para ve Maliye Politikaları Açısından Geçmiş Krizler ve 2008 Küresel Ekonomik Krizinin Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 1, 263 - 286, 01.12.2014

Coşkun Karaca

Öz

1929 Ekonomik Buhranı ile buhrandan sonra yaşanan en büyük kriz olarak nitelendirilen
2008 Küresel Krizi ve 1997 yılında Güneydoğu Asya’da başlayan kriz arasında; gerek çıkış
nedenleri, gerekse de gelişimi açısından benzerlikler ve farklılıklar olduğuna dair literatürde
birçok tartışma yer almıştır. Devletlerarası ilişkilerin daha çok siyaset ve savunma merkezli
olduğu ve ekonominin devletlerin dış politika planlamasında ikincil konumda bulunduğu bir
ortamda baş gösteren 1929 Büyük Buhranı, alınan önlemlerin daha çok ulusal karakterli
olması ve kamu kesiminin para ve maliye politikası tedbirlerine başvuracak gücünün ve
planlamasının eksikliği nedeniyle daha uzun sürmüş; buna rağmen 1997 Asya krizi ve
günümüz ekonomik krizi, bölgesel ve uluslararası kurumların varlığı ve ülkelerin krize karşı
geliştirdiği benzer para ve maliye politikası tedbirleri ile görece olarak daha kısa sürede
atlatılmıştır. Makalede kısaca geçmişte yaşanan üç büyük krizin anatomisi ele alınarak kriz
süresince uygulanan politikalar ve krizden çıkışta sağladığı başarı ile günümüz ekonomik
krizine yönelik bir çıkarım yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

1929 Ekonomik Buhranı, 1997 Güneydoğu Asya Krizi, 2008 Küresel Krizi, Para ve Maliye Politikaları

Comparative Analysis of Previous Crises and 2008 Global Economic Crisis in terms of Enacted Monetary and Fiscal Policies

Öz

There are many arguments asserting that there are similarities and differences between 1929
Great Depression, 2008 Global Crisis which is the biggest crisis experienced after Great
Depression and 1997 Southeast Asian Financial Crisis in terms of their reasons and
developments. 1929 Great Depression which broke out in an environment in which
intergovernmental relations are based on policy and defense, and economy is at the second
place in foreign policy planning has lasted longer because the measures were mainly national
and public sector is lacking in power and planning to apply monetary and fiscal policies.
However 1997 crisis and 2008 crisis has lasted relatively short thanks to the presence of
regional and international institutions, and similar monetary and fiscal policy measures which
are developed against crises by countries. In this article the anatomy of these three crises were
examined and some inferences were made with regard to the policies implemented during
crises, the achievement of these policies and recent economic crisis.

Anahtar Kelimeler

1929 Economic Depression, 1997 Southeast Asian Crisis, 2008 Global Crisis, Monetary and Fiscal Policies

Kaynakça

• Ait-Sahalia, Y., Adnritzky, J., Jobst, A., Nowak, S., Tamirisa, N. (2010). “Market Responseto Policy Initiatives Duringthe Global Financial Crisis,” NBER Working Paper 15809, March.
• Avrupa Komisyonu (2011). Türkiye 2011 yılı İlerleme Raporu: Genişleme Stratejisi ve Başlıca Zorluklar 2011-2012, SEC (2011) 1201, Brüksel. http://www.abgs.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRapor lari/2011_ilerleme_raporu_tr.pdf
• Bernanke, B.S.,Parkinson, M. (1989). “Unemployment, Inflation, and Wages in the American Depression: Are There Lessonsfor Europe?”. AEA Papersand Proceedings, 79(2): 210-214.
• Bernanke, B.S. (1983). “Non-Monetary Effects of the Financial Crisis in the Propagation of the Great Depression”.The American Economic Review, 73(3): 257-276.
• Bocutoğlu, E.,Ekinci, A. (2009). “Genel Teori, Küresel Krizler ve Yeniden Maliye Politikası”, Maliye Dergisi, 156 (Ocak-Haziran): 66-82.
• Brown, E.C. (1956). “Fiscal Policy in the Thirties: A Reappraisal”, American Economic Review, December, 46(5): 857-79.
• Brownlee, W.E. (2000). The Public Sector, in The Cambridge Economic History of the United States, Stanley L. Engermanand Robert E. Gallman (eds), Volume 3, Cambridge University Press, 1200 pages.
• Colander, D.,Goldberg, M., Haas, A., Juselius, K., Kirman, A., Lux, T., Sloth, B. (2009). “The Financial Crisisandthe Systemic Failure of the Economics Profession”, Critical Review, 21(2&3): 249–267.
• Congressional Budget Office (2010).Estimated Impact of the American Recovery and Reinvestment Act on Employment and Economic Output from October 2009 through December 2009.February.
• Delice, G. (2003). “Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(Ocak-Haziran): 57-81.
• DPT (2009). 2009 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Program. DPT, Ankara.
• Eggertsson, G.B. (2008). “Great Expectations and the End of the Depression”, American Economic Review, 98(4): 1476-1516.
• Eichengreen, B.,Irwin, D.A. (2010). “The Slideto Protectionism in the Great Depression: Who Succumbedand Why?”, The Journal of Economic History, 70(4): 871-897.
• Eichengreen, B.,Sachs, J. (1985). “Exchange Ratesand Economic Recovery in the 1930s”, TheJournal of Economic History, 45(4): 925-946.
• Erdoğdu, M.M. (2010). Neo-liberal İktisatta Sonun Başlangıcı ve Keynezyen İktisadın Reenkarnasyonu. H. Kapucu, M. Aydın, İ. Şiriner, F. Morady ve Ü. Çetin (ed.). Politik İktisat ve Adam Smith. Yön Yayınları. ss. 329 - 358.
• Frenkel, R., Rapetti, M. (2009). “A Developing Country View of The Current Global Crisis: What Should Not Be Forgotten and What Should Be Done”, Cambridge Journal of Economics, 33: 685–702.
• Friedman, M.,Schwartz, A. (1963). Monetary History of the United States. Princeton University Press. Princeton, NJ.
• Hansen, A.H. (1941). Fiscal Policyand Business Cycles. W.W. Norton. New York.
• Hiç, M. (2009). Küresel Finansal Kriz, Küresel Resesyon, İleriki Yıllarda Muhtemel Gelişmeler ve Krizin Türkiye Ekonomisine Etkileri, 1. Baskı, Beykent Üniversitesi Yayınları, No: 62.
• Hoshi, T.,Patrick, H. (2000). The Japanese Finanacial System: An Introductory Overview, in Crisisand Change in the Japanese Financial System, Hoshi, Takeo, Patrick, Hugh (Eds.), Kluwer Academic Publisher, Massachusetts, XIII, 321 p.
• IMF (2008). Fiscal Policyfor the Crisis (by A. Spilimbergo, S. Symansky, O. Blanchard, and C. Cottarelli), International Monetary Fund Staff Position Note, SPN/08/01.
• Ito, T. (2000). “The Stagnant Japanese Economy in the 1990s: The Need for Financial Supervisionto Restore Sustained Growth”, in Hoshi, Takeo, Patrick, Hugh (Eds.), Crisisand Change in the Japanese Financial System, Kluwer Academic Publisher, Massachusetts, XIII, 321 p.
• James, H. (2002). The End of Globalization: Lessons from the Great Depression, Harvard University Press Paperback Edition, 272 pages.
• Kashyap, A. (2000). Discussions of the financial crisis, in Japan’s Financial Crisisand Its Parallelsto U.S. Experience. Ryoichi M. And Posen A.S.(eds).Washington (DC): Institutefor International Economics, pp. 106-114.
• Kindleberger, C.P. (2008), Cinnet, Panik ve Çöküş, Mali krizler Tarihi İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Çev. H. Tunalı, 2. Baskı, Ekim.
• Leeper, E.M., Walker, T.B., Yang, S.S. (2010). Government investment and fiscal stimulus. Journal of Monetary Economics.57: 1000–1012.
• Merkez Bankası (2012). Genel İstatistikler. TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi.
• Öz, S. (2009). “Kriz ve Korumacılık: Tarih Tekerrür Edecek mi?”, TÜSİAD-Koç Üniversitesi Ekonomik Araştırma Forumu Çalışma Raporu Serisi, Çalışma Raporu 0904.
• Public Broadcasting Service (PBS). Economic Crisis in a Globalized World, http://www.pbs.org/wnet/wideangle/uncategorized/how-global-is-the- crisis/3543/, November 21st, 2008.
• Raddatz, C. (2010). ‘When the rivers run dry: Liquidityand the use of whole sale fund sinthe transmission of the U.S. subprime crisis’, World Bank Policy Research Working Paper, WPS5203.
• Ramey, V.A. (2012). Government Spending and Private Activity. National Bureau of Economic Research Working Paper. Cambridge, 17787. http://www.nber.org/chapters/c12632.pdf
• Resmi Gazete. 5763 Sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. 26 Mayıs 2008 tarihli Resmi Gazete.
• Resmi Gazete. 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun. 22 Kasım 2008 Tarih ve 27062 Sayılı Resmî Gazete.
• Resmi Gazete. 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. 28.02.2009 tarih ve 27155 sayılı Resmi Gazete
• Resmi Gazete. 5904 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. 3 Temmuz 2009 Tarih ve 27277 Sayılı Resmî Gazete
• Resmi Gazete. Bazı Mallara Uygulanacak Katma Değer Vergisi ile Özel Tüketim Vergisi Oranlarının Belirlenmesine Dair Karar. 2009/14802 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, 16 Mart 2009 tarih ve 27171 Sayılı Resmî Gazete
• Resmi Gazete. Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Kararın Yürürlülüğe Konulması Hakkında Karar. 2009/14803 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı. 16 Mart 2009 tarih ve 27171 Sayılı Resmî Gazete
• Resmi Gazete. Kısa Çalışma Süresinin Altı Ay Uzatılması Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı. 2 Temmuz 2009 Tarih ve 27276 Sayılı Resmî Gazete. 009/15129.
• Resmi Gazete. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar. 2009/15199. 16 Temmuz 2009 Tarih ve 27290 Sayılı Resmî Gazete
• Romer, C.D. (1992). “What Ended the Great Depression?”. The Journal of Economic History. 52(4): 757-784.
• Romer, C.D., Bernstein, J. (2009).The Job Impact of the American Recovery and Reinvestment Plan. Council of Economic Advisers. January 10.
• Sheridan, B. (2009). “5 Myths of the Global Recession”, Newsweek, February 13.
• Smiley, G. (2002). Rethinking the Great Depression, Chicago: Ivan R. Dee, 196 pages.
• Smithies, A. (1946). “The American Economy in the Thirties”. The American Economic Review. 36: 11-27.
• Temin, Peter (1993). “Transmission of the Great Depression”, The Journal of Economic Perspectives, 7(2): 87-102.
• TÜİK (2013). İstatistik Göstergeler, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=istgosterge
• Türel, O. (2010). “Türkiye’de 1994, 2001 ve 2008-9 Ekonomik Krizlerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Ekonomik Yaklaşım, 21(75): 27-75.
• Uzunoğlu, S. (2009). “Global Kriz: Ne Zaman ve Nasıl Sona Erecek?”, TİSK Akademi, Özel Sayı II: 80-88.
• Wicker, E. (1996). The Banking Panics of the Great Depression, Cambridge University Press, New York.
• World Bank (2014), World Development Indicators, World DataBank, http://databank.worldbank.org/data/views/variableSelection/selectvariab les.aspx?source=world-development-indicators.