Muhasebe Denetiminde Hata ve Hilenin Denetçi Etiği Açısından İncelenmesi: Enron Skandalı Örneği

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 1, 221 - 236, 01.12.2014

Yusuf Dinç Selim Cengiz

Öz

ABD’de, 02 Aralık 2001 günü aktif toplamı 65 milyar doları, yıllık cirosu 100 milyar doları
aşan ve 19000 personeliyle dünyanın en büyük şirketlerinden biri olan Enron’un beklenmedik
iflası ABD’de 11 Eylül saldırılarından sonra yaşanan en önemli gelişmelerden biri olarak
görülmektedir. Söz konusu iflasın etkileri tüm dünyada hem muhasebe ilkelerinin hem de
denetim şirketlerinin özellikle de denetçi etiği açısından sorgulanmasına neden olmuştur. Bu
kapsamda çalışmanın amacı, muhasebe denetimde hata ve hile kavramları ile denetçi etiği
arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, 2001 yılında ortaya çıkan Enron
skandalı kavramsal bir bakış açısıyla incelenmiştir. Araştırma sonucunda denetçi etiği ile hata
ve hile kavramları arasında önemli ilişkiler olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Denetçi, Hata, Hile, Etik

The Investigation of Error and Fraud in Auditing from the point of Auditor Ethics: Case of Enron

Öz

In the US, December 2, 2001 day total assets of 65 billion dollars, annual turnover of 100
billion dollars in excess of 19000 personnel the world’s largest companies, one of Enron’s
unexpected bankruptcy in the United States September 11 attacks, then, the most important
improvement is seen as one. Comes to the effects of bankruptcy and accounting principles as
well as auditing companies especially questionable in terms of ethics has led to the auditors.
In this context, the purpose of the study, accounting fraud and error in the control concept is
to examine the relationship between ethics and auditors. For this purpose, the Enron scandal
emerged in 2001 with a conceptual point of view were examined. In conclusion auditors,
ethics, fraud, error, was determined to be an important relationship between concepts.

Anahtar Kelimeler

Auditor, Error, Fraud, Ethic

Kaynakça

• Abbott, Lawrence J., Susan Parker, Gary F. Peters (2000). “The Effects of Audit Committee Activity and Independence on Corporate Fraud”, Managerial Finance, 26(11): 55-67.
• Akbulut, Y. (1999). “Meslek Ahlakı Kriterleri ve Muhasebe Mesleği Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Nisan.
• Aktan, C. (1999). Meslek Ahlakı ve Sosyal Sorumluluk, İstanbul.
• Artunç, B. (2002). Özel Amaçlı Varlıklar (Special Purpose Entities) ve Bilanço Dışı Muhasebeleştirme Yöntemi Olarak Kullanımları. Ankara.
• Aysan, M. (2002). ‘Enron Olayı’, Radikal Gazetesi, (27.02.2002).
• Beasley, Mark S., Joseph V. Carcellove Dana R. Hermanson (2010). Fraudulent Financial Reporting 1997-2007, An Analysis of U.S. Public Companies, Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO), http://www.coso.org/Publications /NCFFR.pdf (07.01.2013).
• Cohen, J.,Ganesh Krishnamoorthyve Arnold M. Wright (2002). “Corporate Governance And The Audit Process”, Contemporary Accounting Research, Winter, 19(4): 573–594.
• Çalıyurt, K. (2004). “Research on Turkish Accountants’ Frauds Between 1992–2002”, Social Responsibility: An International Journal, Vol.1, No.1.
• Çoban, O., Doğanalp, N., Uysal, D. (2008). “Türkiye’de Kamu İç Borçlanmasının Makro Ekonomik Etkileri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• Demirci, E.N. (1998). Muhasebede Hata ve Hile, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Kayseri.
• Güredin, E. (2000). Denetim, Beta Yayınları, İstanbul.
• Healy, P.M.,Palepu, K.G.(2003). “The Fall of Enron”, The Journal of Economic Perspectives, 17(2): 3-26.
• Hıll Nancy T., Mcenroe John E., Stevens Kevin T. (2005). “Auditors’ Reactionsto Sarbanes – Oxleyand PCAOB”, Special Auditing Issue/The CPA Journal, November.
• İnam, B. (2007). “Denetim Mesleğinde Etik, Bağımsızlık ve Sarbanes - Oxley Kanunu Sonrası Gelişmeler”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• James, E.P.,Anne, T.L., Weber, J. (1999). Business and Society Corporate Strategy, Public Policy, Ethics International Editions, Singapur: Mc Graw-Hill Book Co.
• Küçüksavaş, N. (2004). Genel Muhasebe ilke ve Uygulamaları, 9. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, ss. 351-360; Ertan Aygördü, “Muhasebede Hata ve Hileler”,
• McLean, B. (2001). “Is Enron Overpriced?”, FORTUNE, Monday, March 5.
• Namasiku, L. (2004). Audit risk in a bravenewworld
• Önder, T. (2001). Batan Bankalar, Bağımsız Denetim ve Meslek Ahlakı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Pieper, A. (1999). Etiğe Giriş, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, Çevirenler: Gönül Özen Sezer ve Veysel Atayman, 1.Baskı.
• Selimoğlu, S.K. (2010). Muhasebede Meslek Ahlakı Yaklaşımı, III. Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu, Muhasebe Denetimi Mesleğinde Yetkiler, Sorumluluklar ve Meslek Ahlakı, Alanya, Antalya.
• Sözbilir, N. (2000). Türkiye’de Muhasebe Uygulamalarında Etiksel Boyutlar, AKÜ Yayınları, Afyonkarahisar.
• Stiglitz, J.E.E. (2004). Dünyanın En Parlak 10 Yılının Hikayesi 90’ların Yükselişi, CSA Global Yayın Ajans, İstanbul.
• Şimşek, M.Ş., Akgemci, T., Çelik, A. (2003). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Adım Matbaacılık ve Ofset, Konya.
• Uzay, Ş. (2006). “Denetçilerin Denetiminde Yeni Bir Model Olarak Kamu Gözetim Kurulu ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, MÖDAV-Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 8(4): 175-210.
• Zabihollah R. (2004). “Restoring Public Trust In The Accounting Profession By Developing Anti-Fraud Education, Programs, and Auditing”, Managerial Auditing Journal, Vol.19, No.1.