Reel Döviz Kuru - Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayisi Sektörleri Üzerine Bir İnceleme (2005-2012)

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 2, 187 - 204, 01.12.2014

Hakan Yıldız Gökhan Özdamar

Öz

Bu çalışmada reel döviz kuru ile dış ticaret arasında ilişki olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda 2005:01-2012:12 dönemine ait aylık veriler kullanılarak Türkiye imalat sanayisi sektörlerinin ithalat ve ihracatı ile Reel Efektif Döviz Kuru arasındaki ilişkiler ekonometrik yöntemlerle incelenmiştir. Çalışmada, Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC Rev.3) Düzey II’de yer alan 22 adet sektörün ithalat ve ihracat değerleri analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, teorik beklentiye uygun olarak çeşitli sektörlerin ihracat ve ithalatı ile Reel Efektif Döviz Kurunun uzun dönemde eştümleşik oldukları, yine çeşitli sektörlerin ihracat ve ithalatı ile Reel Efektif Döviz Kuru arasında nedensellik ilişkisi bulunduğu ve nedenselliğin çoğunlukla Reel Efektif Döviz Kurundan sektörlerin ihracat ve/veya ithalatına doğru olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye İmalat Sanayisi, Dış Ticaret, Reel Efektif Döviz Kuru, Eştümleşme Analizi, Nedensellik Analizi

Real Exchange Rate - Foreign Trade Relationship: An Examination on Manufacturing Industry Sectors of Turkey (2005-2012)

Öz

In this study; it is aimed to determine that whether there is a relationship between real effective exchange rate and foreign trade or not. In this context, by using monthly data of 2005:01-2012:12 period, relationships between Real Effective Exchange Rate and import-export of manufacturing industry sectors of Turkey are examined with econometric methods. In this study, export and import values of 22 sectors which take part in International Standard Industrial Classification (ISIC Rev. 3)–II Digit are analyzed. According to the results, in accordance with the theoretical expectations, it is determined that Real Effective Exchange Rate and export-import of various sectors are co-integrated in the long run, that there are causality relations between Real Effective Exchange Rate and export-import of various sectors, and that the causality relation mostly runs from Real Effective Exchange Rate to export and/or import of sectors.

Anahtar Kelimeler

Manufacturing Industry of Turkey, Foreign Trade, Real Effective Exchange Rate, Cointegration Analysis, Causality Analysis

Kaynakça

• Aktaş, C. (2010). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR Tekniğiyle Analizi”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11): 123-140.
• Bahmani-Oskooee, M., Harvey, H. (2012). “US-Malaysia Trade at Commodity Level and the Role of the Real Exchange Rate”, Global Economic Review, 41(1): 55-75.
• Bahmani-Oskooee, M., Zhang, R. (2013). “The J-Curve: Evidence From Commodity Trade Between UK and China”, Applied Economics, 45(31): 4369-4378.
• Bakkalcı, A.C., Argın, N. (2013). “Türk Dış Ticareti ve Ekonomi Politikaları Arasındaki Nedensellik İlişkileri”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21): 49-73.
• Brooks, C. (2008). Introductory Econometrics for Finance, New York: Cambridge University Press.
• Ertek, T. (2009). Temel Ekonomi (Basından Örneklerle), İstanbul: Beta Basım Yayım,
• Felderer, B., Homburg, S. (2010). Makro İktisat ve Yeni Makro İktisat, Çevirenler: Osman Aydoğuş, N. Oğuzhan Altay, Ankara: Efil Yayınevi.
• Gujarati, D.N. (2004). Basic Econometrics, New York: McGraw Hill.
• Hill, R.C., Griffiths, W.E., Lim, G.C. (2011). Principles of Econometrics, USA: John Wiley & Sons.
• Karaçor, Z., Gerçekler, M. (2012). “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği (2003-2010)”, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23: 289-312.
• Kaya, A., Gülhan, Ü., Güngör, B. (2013). “Türkiye Ekonomisinde Finans Sektörü ve Reel Sektör Etkileşimi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8: 2-15.
• Kodongo, O., Ojah, K. (2013). “Real Exchange Rates, Trade Balance and Capital Flows in Africa”, Journal of Economics and Business, 66: 22- 46.
• Lütkepohl, H. (2005). New Introduction to Multiple Time Series Analysis, Germany: Springer.
• Mishkin, F.S. (2004). TheEconomics of Money, Banking, and Financial Markets, USA: PearsonAddisonWesley.
• Öz, S. (2011). Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret, Koç Üniversitesi Ekonomik Araştırma Forumu, İstanbul.
• Sevüktekin, M., Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tarı, R. (2011). Ekonometri, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• TCMB (2013). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, Erişim: 01.11.2013. http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html.
• TÜİK (2013a). Dış Ticaret İstatistikleri Veritabanı, Erişim: 01.11.2013. http://tuikapp.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul.
• TÜİK (2013b). Dış Ticaret Endeksleri Veritabanı, Erişim: 01.11.2013. http://tuikapp.tuik.gov.tr/disticaretendeksapp/endeks.zul.
• Visser, H. (2004). A Guide to International Monetary Economics, Third Edition, Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
• Yamak, R., Korkmaz, A. (2005). “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 2: 11-29.
• Yapraklı, S. (2010). Türkiye’de Esnek Döviz Kuru Rejimi Altında Dış Açıkların Belirleyicileri: Sınır Testi Yaklaşımı, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(4): 141-164.
• Yay Gürkan, G., Taştan, H. (2007). “İkiz Açıklar Olgusu: Frekans Alanında Nedensellik Yaklaşımı”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 37: 87- 111.
• Yıldırım, E., Kesikoğlu, F. (2012). “İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması”, Ege Akademik Bakış, 12(2): 137-148.
• Yıldız, H. (2014). “Reel Döviz Kuru-Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayisi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. Bir İnceleme (2005-2012)”,