Ticari Mal Alımlarında Vade Farklarının Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi: TMS-2 Stoklar Standardı ile Vergi Mevzuatının Karşılaştırılması

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 2, 89 - 104, 01.12.2013

Ayşe N. Yereli Nilgün Kayalı Lale Demirlioğlu

Öz

Anahtar Kelimeler

TMS-2 Stoklar, Vadeli Alış, Vade Farkı

The Accounting and Recognition of Delay Interests in Commodity Purchase: Comparison of Turkish Accounting Standards 2 Inventories Standard and Tax Legislation

Öz

In stocks of commodities purchased with deferred payment condition, while the difference
between the futures and cash purchase; according to the Turkish Accounting Standarts-2
Inventories Standard, is recognised as a financing expense, it is shown within the inventory
costs according to Tax Procedure Law. If the inventories aren‟t sold, calculating the delay
interests and transferring them to the accounting records and therefore making the taxmatching
records are to be discussed. In the study, the comparison of Turkish Accounting
Standarts-2 Inventory Standard and Tax Procedure Law in the calculating of delay interests in
commodity purchases is shown with a model application. The comparative accounting records
and income statements are conducted with the financial ratios of businesses.

Anahtar Kelimeler

TAS -2 Inventories, Futures Purchase, Maturity Differential

Kaynakça

• UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR ÖZKAYNAKLAR NET SATIŞLAR SATILAN MALİYETİ BRÜT SATIŞ KARI
• DÖNEM KARI 331.060 625.719 259.313 332.829 622.641 259.313 150.000 150.000 216.406 41.600 32.000
• 328 41.600 28.000 MALIN 9.600 12.753
• 600 9.675 Hesaplamalar sonucunda elde edilen sonuçlar aşağıdadır (Tablo 2).
• Tablo 2: Finansal Oranların Sonuçları Finansal Oranlar VUK’a göre yapılan muhasebeleştirme
• TMS-2’ye göre yapılan muhasebeleştirme Cari Oran Stok Devir Hızı Brüt Toplamı Oranı
• Öz kaynak /Toplam Varlık Oranı
• Vergi Öncesi Varlık Karlılığı Oranı
• Vergi Öncesi Öz sermayenin
• Kazanma Gücü 1,1363 1,1176 0,5 0,5 Satış Karı/Net
• Satışlar 0,2307 0,3269 0,3459 0,0204 0,0589
• Stok devir hızı, stokların ne kadar sürede nakde dönüştüğünü ifade etmektedir. Genelde bu oranın yüksek olması işletmelerce verimlilik göstergesi olarak ifade edilmektedir(Ercan ve Ban, 2005, 41). Her iki muhasebeleştirme işleminde de stok devir hızı 0,5 olarak hesaplanmıştır. Yani stoklar yılda 0,5 defa dönüşüme uğramaktadır.
• Brüt Satış Kârı/Net Satışlar Oranı VUK açısından 1,1363 iken TMS-2 açısından 1,1176‟dır. Aradaki niceliksel fark ise +0,0962‟dir. Bu oranın yüksekliği işletmenin giderlerini karşılayacak brüt karın yüksekliğini göstermektedir. Dolayısıyla TMS-2‟ye göre yapılan muhasebeleştirmede bu oran daha yüksek elde edilmektedir.
• Vergi öncesi 1-TL‟lik varlığın yüzde kaç kar elde ettirdiğini gösteren oran vergi öncesi varlık karlılığı oranıdır. Hesaplamalar sonucunda bu oran VUK‟a göre 0,0204, TMS-2‟ye göre 0,0155,aradaki niceliksel fark 0,0049 olarak hesaplanmaktadır. Başka bir deyişle, varlıklar VUK‟a göre %2 civarında, TMS-2‟ye göre ise %1,5 civarında etkin kullanılmaktadır.
• Vergi Öncesi Öz sermayenin Kazanma Gücü ise vergi öncesi 1-TL‟lik öz sermayenin yüzde kaç getiri elde ettirdiğini gösteren orandır. Hesaplamalar sonucunda bu oran VUK‟a göre 0,0589, TMS-2‟ye göre 0,0454,aradaki niceliksel fark 0,0135 olarak hesaplanmaktadır. Başka bir deyişle, özsermaye VUK‟a göre %6 civarında, TMS-2‟ye göre ise %5 civarında daha karlı kullanılmaktadır. SONUÇ
• Ticaret Kanunu hükümleri ile Muhasebe İlkelerine göre hesaplanan kara ticari kar, oluşturulan bilanço ticari bilanço olarak isimlendirilirken Vergi Kanunlarına göre hesaplanan kara mali kar, düzenlenen bilançoya da mali bilanço ya da vergi bilançosu adı verilmektedir.
• Vadeli alış işleminin VUK ve TMS-2 açısından farklı kayıt edilmesi stok kaleminin, dönem karlarının farklılığını gündeme getirmiştir. Oluşan farklılıklar finansal tablolarda ve dolayısıyla finansal tablolar aracılığı ile hesaplanan finansal oranlarda da değişiklikler meydana getirmiştir. Oranlardaki değişim finansal analiz sonuçlarını da etkileyecektir. KAYNAKÇA
• Akdoğan, N.,Sevilengül, O. (2001). Türkiye Muhasebe Standartları ile Uyumlu Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulaması. Ankara:Gazi Kitabevi.
• Akgüç, Ö. (1994). Finansal Yönetim. İstanbul: Avcıol Yayınevi.
• Elitaş, C. (2010). “Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının Benimsenmesinin Bazı Temel Finansal Oranlar Üzerindeki Etkisi Üzerine Uygulamalı Bir Değerlendirme”, Muhasebe ve Denetime Bakış. 30: 57-68.
• Ercan, M.K.,Ban, Ü. (2005). Finansal Yönetim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Erkan, M.,Elitaş, C., Ceran, Y. (2010). Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri(TMS/TFRS Uyumlu). Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Güçlü, F.C. (2008). “TMS-2 Stoklar Standardı ve Vergi Kanunları Kapsamında Stokların Değerlemesi ve Değeri Düşen Mallar”, Vergi Sorunları. 232(2008):207-226.
• Haftacı, V. (2010). “İşletmelerde Finansal Çözümleme”, İstanbul: Umuttepe Yayınları.
• Küçük, S. (2009). “Değerleme ve Dönem Sonu İşlemleri”, Yaklaşım. 193 (2009):108.
• Lantto, A.M.,Sahlström, P. (2008). “Impact of International Financial Reporting Standard Adoption on Key Financial Ratios”, Accounting and Finance. 48(2008):1-21.
• Okka, O. (2010). İşletme Finansman. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Örten, R.,Kaval, H., Karapınar, A. (2011). Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları(TMS-TFRS) Uygulama ve Yorumları. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Tek, Ö.B. (1999). Pazarlama İlkeleri Global Yönetimsel Yaklaşım Türkiye Uygulamaları. İstanbul: Beta Basım Yayın.