Osmanlı Basın Hayatında Kadınlar Dünyası Dergisi

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 2, 155 - 176, 01.12.2012

Erdinç Gülcü Samiye Tunç

Öz

Osmanlı modernleşmesinin önemli safhalarından biri de kadınların toplumsal rollerinin değişmesidir. Osmanlı kadınlarının rollerindeki değişiminde önemli katkı sağlayan unsurlardan biri de kadınların basın hayatına girmeleridir. Osmanlı basın tarihinde kadınlara yönelik birçok gazete ve dergi yayınlandı. Hatta bu yayınların bazıları bizzat kadınlar tarafından çıkarıldı. Bu yayınlardan biri de II. Meşrutiyet döneminde yayın hayatına giren Kadınlar Dünyası dergisidir. Bu derginin önemli bir özelliği de yönetici ve yazar kadrosunun tümünün kadın olmasıdır. Bu çalışmada, Osmanlı kadınları üzerinde önemli tesirleri olan ve kadınların örgütlenmesinde büyük rol oynayan Kadınlar Dünyası dergisini tanıtmaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı kadını, Osmanlı kadın hareketi, Kadınlar Dünyası dergisi, Müdafaa-i Hukûk-ı Nisvân Cemiyeti, Nuriye Ulviye Mevlan.

Magazine of Kadinlar Dünyasi in the Ottoman Press Life

Öz

Change in the women’s social roles is one the important stages during Ottoman modernization. Getting to the press is one of the factors that contribute to the changes in Ottoman women’s roles. Many newspapers and magazines for women were published on the Ottoman press. In fact, some of these publications were broadcast by women. One of these publications released during the period of Constitutional Monarchy II is the Magazine of Kadınlar Dünyası. An important feature of this magazine is that all executive and writer staff was composed of women. In this study, Magazine of Kadınlar Dünyası which had major and significant roles, on women and in the organization of women was introduced.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Women, Ottoman Women’s Movement, Magazine of Kadınlar Dünyası, Müdafaa-i Hukûk-ı Nisvân Cemiyeti, Nuriye Ulviye Mevlan

Kaynakça

• Kadınlar Dünyası Dergisi
• Emine Seher Ali, “İş Görebiliriz”, S. 26, 29 Nisan 1329/ 12 Mayıs 1913.
• Fatma Mükerrem, “Edime”, S. 102, 27 Temmuz 1329/9 Ağustos 1913.
• Fatma Zerrin, “Tiz Reftâr, Fakat Mantıkla”, S.92, 4 Temmuz 1329/ 17 Temmuz 1913.
• Loksandra Aslanidi, “Kadınlar Dünyası Muharrirelerine”, S.62, 4 Haziran 1329/17 Haziran 1913.
• Maizer Cavit, “Gönüllü”, S. 105, 17 Ağustos 1329/30 Ağustos 1913.
• Nebahat, “Mükerrem Belkıs Hanımefendiye”, S. 87, 29 Haziran 1329/12 Temmuz 1913.
• Sacide “ Bir Hasbihâl”,S.20, 23 Nisan 1329/6 Mayıs 1913.
• Süreyya Lütfü, “Müntahap Sözler”, S.49-69, 22 Mayıs 1329/4 Haziran 1913- 11 Haziran 1329/24 Haziran 1913.
• Ulviye Macit, “Şermende”, S.49-87, 22 Mayıs 1329/4 Haziran 1913-29 Haziran 1329/12 Temmuz 1913.
• “Nizam-nâme-i Dâhili”, S. 24, 27 Nisan 1329/ 10 Mayıs 1913.
• “Her Aile Bir Şirkettir”, S. 31, 4 Mayıs 1329/ 17 Mayıs 1913.
• “Kıyafetimizin Islahı”, S.57, 30 Mayıs 1329/ 12 Haziran 1913.
• “Osmanlı Müdâfa“a-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti Programı”, 8.55, 28 Mayıs 1329/10 Haziran 1913.
• “Sü-i Telakkî”, S. 25, 28 Nisan 1329/ 11 Mayıs 1913.
• “Kadınlarımız”, S. 59, 1 Haziran 1329/ 14 Haziran 1913.
• “Ma‘dencilikde Kadınlarımız”, S. 106, 24 Ağustos 1329/6 Eylül 1913.
• “Avrupa Matbü“âtı Münasebetiyle”, S. 14, 17 Nisan 1329/ 30 Nisan 1913.
• “Kadınlarımıza MenfürTecâvüzler”, S. 101, 27 Temmuz 1329/ 9 Ağustos 1913.
• “Bedia’nın İmtihanı”, S.1-18, 4 Nisan 1329/ 17 Nisan 1913-21 Nisan 1329/4 Mayıs 1913.
• “Hukuk-ı Nisvân”, S.1-12, 4-15 Nisan 1329/17-28 Nisan 1913.
• “Tebşîr”, S. 100, 14 Tenımuz 1329/27 Temmuz 1913.
• “Kadınlarımızda Hitabet”, S. 109, 14 Eylül 1329/17 Eylül 1913.
• “Osmanlı Müdafa’a-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti Faaliyette”, S.64, 6 Haziran 1329/19 Haziran 1913.
• “Osmanlı Türk Hanımları Esirgeme Derneği Nizam-namesi”, S.2, 5 Nisan 1329/18 Nisan 1913.
• “Meserretlerimiz”, S. 15, 18 Nisan 1329/1 Mayıs 1913.
• “Terâkki Adımları”, S. 16, 19 Nisan 1329/2 Mayıs 1913.
• “Ziyâ”-ı Elim”, S. 17, 20 Nisan 1329/3 Mayıs 1913.
• “Teşebbüs-i Şahsi”, S. 18, 21 Nisan 1329/4 Mayıs 1913.
• “Çalışmak Hakkımızdır”, S. 19, 22 Nisan 1329/5 Mayıs 1913.
• “Hürriyet İsterizl”, S. 20, 23 Nisan 1329/6 Mayıs 1913.
• “Cesâret-i Medeniyye”, S. 21, 24 Nisan 1329/7 Mayıs 1913.
• “Hakkımızı Arayalım”, S. 22, 25 Nisan 1329/8 Mayıs 1913.
• “Ders Programları”, S. 23, 26 Nisan 1329/9 Mayıs 1913.
• Araştırma ve İncelemeler
• Aşa, Emel, “1869-1923 Yılları Arasında Yayınlanan Türk Kadın Ve Aile Dergileri”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 3, Ankara, 1992, s. 966-978.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul, 2010.
• Çakır, Serpil, “II. Meşrutiyet Devri Kadınlarının Aile Anlayışı”, Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. 1, Ankara, 1992, s. 238- 251.
• Çakır, Serpil, Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul, 1996.
• Çiçekler, Mustafa-Andı, Fatih (hzl.), Yeni Harflerle, Hanımlara Mahsus Gazete, İstanbul, 2009.
• Kaplan, Leyla, “II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Kadınlarının Özgürleşme Hareketi”, Osmanlı, C. 5, Ankara,l999, s. 466-473.
• Kaplan, Leyla, Cemiyetlerde ve Siyasi T eşkı'latlarda Türk Kadını (I908- 1960), Ankara, 1998.
• Kurnaz, Şefika, Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, Ankara, 1991.
• Kutlar, Mithat, Ulviye Mevlan: Yaşamı ve Düşünceleri, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2008.
• Özaydın, Zuhal, “Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Çalışmaları”, Türkler, C. 13, Ankara, 2002, s. 687-698.
• Özkiraz, Ahmet- Arslanel, M. Nazan, “İkinci Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C.3, No: 1, 2011(On1ine), s. 1-10.
• Shaw, Standford J., Kural Shaw, Ezel, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, İstanbul, 1982.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye ’de Siyasal Gelişmeler, İstanbul, 2009.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C. 1, İstanbul, 1988.
• Yıldırım, Yılmaz, Şerif Mardin Düşüncesi Işığında Türk Modernleşmesi Açısından Sivil Toplum ve Osmanlı Kaynakları, Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2007.
• Zihnioğlu, Yaprak, Kadınsız İnkılap, İstanbul, 2003.
• EK I: Bir tasvir (Kadınlar Dünyası Dergisi S. 105, 17 Ağustos 1329/30 Ağustos 1 9 1 3, s. 9)
• ' Gu“-ı|. ıt'ıı ' ıjil— _;
• ı.:.,— ı..—__|“ \ rJ-Karl
• EK II: Osmanlıca ve Fransızca Kapak (Kadınlar Dünyası Dergisi, S. 123, 21 Aralık 1913)
• EK III: Müdâfaa-i Hukük-ı Nisvân Cemiyeti Idare Heyeti ve Kadınlar Dünyası Yazı
• Heyeti (Kadınlar Dünyası Dergisi, S. 119, 23 Teşrin-i Sâni 1329/6 Aralık 1913, s. 1)
• aw; »; url:—4 Jam Jül w.- aa,-i .:.:— wat- gum-saw??- w,; fas-fı...:
• EK IV: Belkıs Şevket Hanım’ın uçak üzerinde nutuk irade ederken çekilmiş bir
• fotoğrafı (Kadınlar Dünyası Dergisi, S. 119, 23 Teşrin-i Sâni 1329/6 Aralık 1913, s. 9)