Türkiye’de Büyüme ve Enerji Tüketimi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1970-2010

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 16, 01.12.2012

Meral Uzunöz Yaşar Akçay

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’nin birincil enerji tüketimi ile GSYİH arasındaki uzun dönem nedensellik ilişkisi 1970–2010 yılları dikkate alınarak incelenmiştir. Bu değişkenler arasındaki nedenselliği test etmek için Genişletilmiş Dickey Füller (GDF) ve Philips–Perron (PP) birim kök testi, Johansen Eşbütünleşme testi ve Granger Nedensellik testi kullanılmıştır. ADF test sonuçları GSYİH (Gayrisafi Yurtiçi Hasıla) ve ET (Enerji Tüketimi) serilerinin düzeyde durağan olmadığını ancak birinci farklarının durağan olduğunu göstermiştir. Johansen eşbütünleşme testi sonucunda ekonomik büyüme ile enerji tüketimi arasında bir eşbütünleşme olduğu ve bu değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığı belirlenmiştir. Granger nedensellik analizi serilerin durağan halleriyle yapılmıştır. Granger nedensellik analizi sonuçlarına göre GSYİH’dan enerji tüketimine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme, Eşbütünleşme, Nedensellik

Causality Relationship between Economic Growth and Energy Consumption in Turkey: 1970-2010

Öz

In the study, the long-run and causal relationship between Gross Domestic Product (GDP) and Energy Consumption (EC) in Turkey was investigated for the 1970-2010 period. To examine causality relation between EC and GNP, unit root tests, such as the Augmented Dickey–Fuller (ADF) and the Philips–Perron (PP), Johansen co- integration test and Pair-wise Granger causality test was used. The results of ADF test showed that the null hypothesis of non-stationary cannot be rejected for the levels of the variables However, it is taken the first differences; the null hypothesis of non-stationary is rejected. Empirical results of Johansen co-integration test suggested an evidence of a co-integration and long-run relationship between GDP and EC. Granger causality test was applied to the first difference of data. The results of granger causality showed that there was unidirectional causality from economic growth to energy consumption in Turkish economy.

Anahtar Kelimeler

Energy Consumption, Economic Growth, Co-integration, Causality

Kaynakça

• Altınay, G.,Karagol, E. (2004). Structural Break, UnitRoot, and The Causality Between Energy Consumptionand GDP in Turkey, Energy Economics, 26: 985-994.
• Anonim (2010a). Enerji Raporu 2010, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, ISBN 1301-6318, Ankara.
• Anonim (2010b). Avrupa’nm Enerji Güvenliğinde Türkiye’nin Rolü, Enerji Platformu 2010, Konrad-Adenauer-Stiftung Yayını, Ankara.
• Anonim (2011). Enerji Bakanlığı, 2010 Yılı Genel Enerji Dengesi, http://www.enerji.gov.tr/EKLENTI_VIEW/index.php/raporlar/detayGo stor/62173.
• AsaŞJ-Adjaye, J. (2000). The Relationship Between Energy Consumption, Energy Pricesand Economic Growth; Time Series Evidencefrom Asian Developing Countries, EnergyEconomics, 22:615—625 .
• Bakırtaş, T., Karbuz, S., Bildirici, M. (2000). An Econometric Analysis of Electricity Demand in Turkey, METU Studies in Development, 27(1-2): 23-34.
• Chontanawat, J.,Hunt, L.C., Pierse, R. (2008). Does Energy Consumption Cause Economic Growth?: Evidencefrom a Systematic Study of over 100 Countries, Journal of PolicyModelling, 30:209-220.
• Dickey, D.,Fuller, W. (1979). Distribution of the Estimatorsfor Autoregressive Time Series with a UnitRoot, Journal of the American Statistical Association, 74:427—43 1.
• Dickey, D., Fuller, W. (1981). Thelikelihoodratiostatisticsforautoregressive time serieswith a unitroot, Econometrica,49: 1057-72.
• Doğan, B. (2010). Enerji Tüketimi-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1980-2008), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• EB (2011). Enerji Bakanlığı, Genel Enerji Dengesi, İstatistikler, http://www.enerji.gov.tr
• Engle, R.F.,Granger, C.W.J. (1987). Co-integrationand Error Correction: Representation, Estimation, andTesting, Econometrica, 55: 251—276.
• Erbaykal, E. (2008). Disaggregate Energy Consumption and Economic Growth: Evidence from Turkey, International Research Journal of Finance and Economics, 20: 172-179.
• Erdal, G., Erdal, H., Esengun, K. (2008). The Causality Between Energy Consumptionand EconomicGrowth in Turkey, EnergyPolicy, 36: 3838- 3842.
• Fidan, A. (2006). Türkiye’ de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Teorisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Granger, C.W.J. (1969). Investigating Causal Relationsby Econometric Modelsand Cross-spectralMethods, Econometrica, 37: 424—438.
• Granger, C.W.J.,Newbold, P. 1974. Spuriousregressions in econometrics, Journal of Econometrics, 2(2): 111-120.
• Gujarati, D.N. (2001). Essential of Econometrics, McGrawHill, New York. (Temel Ekonometri, Çeviren: Şenesen, Ü.,Şenesen, G.G.), Literatür Yayıncılık No:33, İstanbul.
• Halıcıoğlu, F. (2009). An Econometric Study of C02 Emissions, Energy Consumption, Incomeand ForeignTrade in Turkey, EnergyPolicy, 37: 1156-1164.
• J ohansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegration Vectors, Journal of Economic Dynamics and Control, 12: 231—254.
• Johansen, S.,Juselius, K. (1990). Maximum Likelihood Estimationand Inferences on Cointegration-With Applications to the Demandfor Money, Oxford Bulletin of Economicsand Statistics, 52: 169—210.
• Jobert, T.,Karanfıl, F. (2007). Sectoral Energy Consumptionby Source and EconomicGrowth in Turkey, Energy Policy, 35: 5447—5456.
• Karanfil, F. (2008). Energy Consumptionand Economic Growth Revisited: Doesthe Size of Unrecorded Economy Matter?, Energy Policy, 36(8): 3029-3035.
• Lise W.,Montfort, K.V. (2007). Energy Consumptionand GDP in Turkey: Is There a Co-integration Relationship?,Energy Economics, 29: 1166— 1 178.
• MacKinnon, G.J . (1996). Numerical distribution functions forunitrootand cointegration tests, Journal of Applied Econometrics. 11(6): 601-618.
• Kantörün, U. (2010). Bölgesel Enerji Politikaları ve Türkiye, Bilge Strateji, 1(3): 75-97.
• Kraft, J.,Kraft, A. (1978). On the Relationshipbetween Energyand GNP, Journal of Energyand Development, 3: 401-403.
• Kösekahyaoğlu, L. (2009). Enerji Tüketimi ve Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme, Uluslararası Davraz Kongresi, 24-27 Eylül 2009, Isparta.
• Kösetorunu, A. (2006). Türkiye’de Enerji Sektörünün Geleceği, http://www.foreigntrade.gov.tr/ead/DTDERGI/tem97/6.html.
• Karagöl, E.T. (2010). Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme, IV. OSB Enerji Zirvesi, Van. (30.10.2010).
• Masih, Abul M.M., Masih, R. (1997). On the Temporal Causal Relationship Between Energy Consumption, Real Income, andPrices: Some New Evidence From Asian-Energy Dependent Nics Based on a Multivariate Cointegration / VectorError-Correction Approach, Journal of Policy Modeling, 19(4): 417-440.
• Odhiambo, N.M. (2009). Energy Consumptionand Economic Growth Nexus in Tanzania: An ARDL Bounds Testing Approach, Energy Policy, 37: 617-622.
• Ozturk, I., Acaravci, A. (2010). COz Emissions, Energy Consumptionand Economic Growth in Turkey, Renewableand Sustainable EnergyReviews, l4(2010): 3220—322.
• Sims, C.A. (1972). Money Incomeand Causality, American Economic Review, 62(4): 540-552.
• Soytas, U., Sari, R., Ozdemir, O. (2001). Energy Consumptionand GDP Relations in Turkey: A Cointegrationand Vector Error Correction Analysis, Economiesand Business in Transition: Facilitating Competitivenessand Change in the Global Environment Proceedings, Global Business and Technology, ss. 838-844.
• Suytas, U., Sari, R. (2003). Energy Consumptionand GDP: Causality Relationship in G-7 Countriesand Emerging Markets, Energy Economics, 25(l): 33-37.
• Soytas, U., Sari, R. (2009). Energy Consumption, Economic Growth, and Carbon Emissions: Challenges Facedby an EU Candidate Member, Ecological Economics, 68(6): 1667-1675.
• Şen, A. (2010). Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. İspanya Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Şengül, S., Tuncer, İ. (2006). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme:1960-2000, İktisat İşletme ve Finans, 21(242): 69-80.
• Şoltan, T. (2009). Enerji Tüketimi ile Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Granger, Toda-Yamamoto ve ARDL Testleri ile İncelenmesi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Tsani, S.Z. (2010). Energy Consumptionand Economic Growth: A Causality Analysis for Greece, Energy Economics, 32(2010): 5 82—590.
• TUİK (2012). Dış Ticaret İstatistikleri, http://WWW.tuik.gov.tr (20.12.2011).
• World Bank (2011). http://WWW.Worldbank.org (27.12.2011).
• Yalta, A.T. (2011). Analyzing Energy Consumptionand GDP Nexus Using Maximum Entropy Bootstrap: The Case of Turkey, Energy Economics, 33: 453-460.