17. Yüzyılda Avrupa’da Kurulan Bilim Akademileri ve Bilimsel Gelişmelerdeki Rolleri

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 3, 96 - 113, 15.12.2019

Mustafa Yıldırım

Öz

17.
yüzyıl, modern bilimin ve modern felsefenin doğduğu; aynı zamanda bilimsel bir
devrimin yaşandığı yüzyıldır. Kopernik’in 16. Yüzyılda astronomide başlattığı
devrim bütün bilim türlerine sirayet etmiş ve onların kökten değişime
uğramalarına yol açmıştır. Onun evrene bakışı, kullandığı araştırma yöntemleri,
yürürlüğe soktuğu yeni terminoloji günümüz biliminde etkilerini hala
sürdürmektedir. Elbette, böyle bir çağa tesadüfen ulaşılma-mıştır. Bu çağın bir
dönüm noktası olarak görülmesi, önceden yaşanan pek çok gelişmenin sonucudur.
Bu gelişmelerden birisi de, Rönesans’ın kalbi İtalya’dan başlamak üzere,
İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve İsveç gibi ülkelerde Bilim Akademilerinin
kurulmasıdır ki bu kuruluşlar Bilimsel Devrimin devindirici gücü halini almıştır.
Bilim akademilerinin kurulmaları büyük ölçüde kendilerini Skolastisizmin
etkisinden kurtarabilmiş, doğa bilimleriyle ilgilenen, özgür ruhlu bilim
insanları ve filozofların sayesinde gerçekleşir ki bu isimler arasında Galileo
Galilei, Francis Bacon, Robert Boyle, G. W. Leibniz, Thomas Hobbes, Rene
Descartes, Marin Mersenne gibi figürler yer alır. Söz konusu düşünürlerin gayri
resmi toplantılar aracılığıyla gerçekleştirdikleri bilimsel etkinlikler,
sonrasında pek çok önemli bilim akademisinin ortaya çıkmasına yol açmıştır. 17.
Yüzyılda, Bilimsel Devrim’in yaşanmasında tetikleyici bir role sahip olan Bilim
Akademilerinin nasıl kurulduklarını, bilime ne tür katkılarda bulunduklarını
ele almak bu çalışmanın ilgilendiği temel konudur. Bu çalışmanın temel iddiası,
doğa bilimlerinin gelişmesinde, teknolojik ilerlemelerin yaşanma-sında, bilimin
kurumsallaşmasında ve bilimsel bir devrimin yaşanmasında bilim akademilerinin
oldukça önemli bir işlevi yerine getirdikleridir. Bu çalışma ışığında, bilimsel
etkinliklerin düzenli bir şekilde gerçekleştiril-mesinde, bilim tarihini
değiştirecek önemli deneylerin yapılmasında, önemli buluşların
gerçekleştirilmesinde, bilimsel bilginin dolaşıma sokulmasında, bilimsel
çalışmaların yapılması için gerekli olan finansmanın sağlanmasında, bilim
akademileri önemli bir fonksiyonu yerine getirdikleri varsayılabilir.

Anahtar Kelimeler

Doğa Bilimleri, Bilim Akademileri, Bilimsel Devrim, Bilimsel Gelişme, Francis Bacon, Skolastisizm

Kaynakça

• Fara, P., (2012). Bilim, Dört Bin Yıllık Tarih. İstanbul: Metis Yayınları.
• Henry, J., (2016). Bilimsel Düşüncenin Kısa Tarihi. (Ayşe Mine Şengel, Çev.). Ankara: Akılçelen Kitaplar.
• The Interacademy Partnership (2015). Accademia Nazionale dei Lincei, http://www.interacademies.org/Italy.aspx, (Erişim Tarihi: 05.10.2019).
• Jeans, Sir J., (1951). The Growth of Physical Science. Cambridge: Cambridge University Press.
• Magner, L. N., (1979). A History of the Life Sciences. New York: Marcel Dekker Inc.
• Mason, S. F., (2013). Bilimler Tarihi. (Umur Daybelge, Çev.). Ankara: TTK Yayınları.
• McClellan III, J. E., Dorn, H., (2013). Dünya Tarihinde Bilim ve Teknoloji (3. bs.). (Murat Alev, Ed., Haydar Yalçın, Çev.). Ankara: Akılçelen Kitaplar.
• Mikkeli, H., (2016). The Cultural Programmes of Alessandro Piccolomini and Sperone Speroni at the Paduan Accademia degli Infiammati in the 1540s, Philosophy in the Sixteenth and Seventeenth Centuries: Conversations with Aristotle (Constance Blackwell, Sachiko Kusukawa, Ed.). New York: Routledge.
• Nauert, C., G., (2006). Academies, The A to Z of the Renaissance. Lanham: Scarecrow Press.
• Özdemir, Nihal Fırat. (2019). Yeni Bilginin Dolaşım Araçları: 17. Yüzyılda İngiltere’de Yeni Bilginin Kamusallaşması. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Ronan, C. A., (2003). Bilim Tarihi. (Ekmeleddin İhsanoğlu, Feza Günergun, Çev.). Ankara: Tübitak Yayınları.
• Sgarbi, M., (2014). The Italian Mind: Vernacular Logic in Renaissance Italy (1540-1551). Leiden&Boston: Brill Publishing.
• Wolf, A., (1950). A History of Science, Technology and Philosophy in the 16th and 17th Centuries (2. bs.). London: George Allen and Unwi Ltd.