BIST BANKA ENDEKSİNDE YER ALAN MEVDUAT BANKALARININ FİNANSAL PERFORMANSLARININ COPRAS YÖNTEMİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 280 - 305, 30.04.2021

Özlem Karadağ Ak , Şenol Babuşçu , Adalet Hazar

Öz

Bankacılık sisteminin büyümesi, piyasaların para kazanma derecesine paralel olarak artmakta; dolayısıyla bankacılık sektöründeki gelişme, başta reel ekonomi olmak üzere ekonominin diğer sektörlerini karşılıklı ve derinden etkilemektedir. Bu anlamda bankaların kırılgan ve riskli bir yapıya sahip olmaları, finansal yapılarını ve etkinliklerini sürekli takip etmeyi kaçınılmaz kılmaktadır. Performans ölçümü, her şirket ve kurumun durumu hakkında bilgilendirilmenin en etkili yöntemlerinden biridir. Her ülkedeki en kritik finansal kurum olan bankalar, ekonomik, sosyal ve politik iyileşmede hayati rol oynamaktadır ve bu gerçek, bankaların performansının değerlendirilmesinin önemini vurgulamaktadır. Çalışmanın amacı, 2009-2019 yılları arasında Borsa İstanbul (BIST) Banka Endeksi (XBANK)’nde işlem gören 9 mevduat bankasının finansal performanslarını ölçmek ve karşılaştırmaktır. T. Halk Bankası A.Ş., T. Vakıflar Bankası T.A.O., Akbank T.A.Ş., Şekerbank T.A.Ş., T. İş Bankası A.Ş., Yapı ve Kredi Bankası A.Ş., ICBC Turkey Bank A.Ş., QNB Finansbank A.Ş., T. Garanti Bankası A.Ş.’ nin yer aldığı çalışmadaki veriler için Türkiye Bankalar Birliği web sitesinde yer alan seçilmiş rasyolar kullanılarak COPRAS yöntemi uygulanmıştır. Çalışmada Türkiye'deki bankacılık sektörünün genel yapısına ve finansal performans kavramına değinildikten sonra, kuruluşların finansal performanslarını farklı yöntemlerle ölçen çalışmaları içeren literatüre değinilmiştir. COPRAS yöntemi ve kullanılacak finansal oranlar hakkında bilgi verildikten sonra, çalışmanın sonuçları analiz edilmiş ve son olarak genel bir değerlendirme yapılmıştır. 2009-2019 yılları arasındaki analiz döneminde finansal performans açısından bankaların değişken performans sıralaması sergiledikleri görülmekle birlikte T. Garanti Bankası A.Ş. ve Akbank T.A.Ş.’nin 2013 yılı hariç, yıllar itibariyle ilk üçte yer aldığını, Şekerbank T.A.Ş.’nin ise yıllar itibariyle son üçte yer aldığını söylemek mümkündür. Sonuç olarak, likidite ve karlılık oranları yüksek olan bankaların performanslarının da iyi olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Banka Endeksi, BIST, COPRAS Yöntemi, Türkiye

Kaynakça

• Akgüç, Ö. (2007). Banka Yönetimi ve Performans Analizi (1. Baskı). İstanbul: Arayış Basım ve Yayıncılık.
• Aktaş, H. ve Kargın, M. (2007). Türk Bankacılık Sektöründeki Yabancı ve Ulusal Bankaların Finansal Oranlar Açısından Karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi, İ.İ.B.F., 14 (2), 31-45.
• Altemur, N., Çevik, M. ve Karaca, S.S. (2019). Bı̇st 30 Endeksı̇nde İşlem Gören Tı̇carı̇ Bankaların Topsis Yöntemı̇ ile Fı̇nansal Performans Analı̇zı̇. IJBEMP- Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 3(1), 63-73.
• BDDK, Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri, Eylül 2020, www.bddk.org.tr
• Bektaş, S. (2020). Mevduat Bankalarının Fı̇nansal Performanslarının Sıralanması: Türk Mevduat Bankalarının Critic ve Mairca Yöntemlerı̇yle Performans Analı̇zı̇. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(2), 784-814.
• Chang, C.P. (2006). Managing Business Attributes and Performance for Commercial Banks. The Journal of American Academy of Business, 9 (1), 104-109.
• Doğan, M. (2013). Katılım ve Geleneksel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması: Türkiye Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58, 175-188.
• Doğan, M. (2013). Measuring Bank Performance with Gray Relational Analysis: The Case of Turkey. Ege Akademik Bakış, 13(2), 215-225.
• Galdeano, D.M., Ahmer, U., Fati, M., Rehan, R. ve Ahmed, A. (2019). Financial Performance and Corporate Social Responsibility in the Banking Sector of Bahrain: Can Engagement Moderate?. Management Science Letters 9, 1529–1542.
• Hazar, A., Babuşcu, Ş., Tekindal, M. A. ve Köksal M. O. (2017). Bankacılık Sektöründe Sermaye Yeterlı̇lı̇ğı̇ Rasyosunu Belı̇rleyen Rı̇sklerı̇n Analı̇zı̇. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 20, 135-150.
• Ho, C.T. ve Wu, Y.S. (2006). Benchmarking Performance Indicators for Banks Benchmarking. An International Journal, 13(1/2), 147-159.
• Kandemir, T. ve Karataş, H. (2016). Ticari Bankaların Finansal Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile İncelenmesi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Bankalar Üzerine Bir Uygulama (2004-2014). İnsan ve Toplum Bı̇lı̇mlerı̇ Araştırmaları Dergı̇sı̇, 5(7), 1766-1776.
• Karaca, S.S., Altemur, N. ve Çevik, M. (2019). Türkı̇ye’dekı̇ Mevduat Bankalarının Camels Analı̇zı̇ ile Fı̇nansal Performans Ölçümü. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 2(2), 130-148.
• Karapinar, A. ve Dogan, I. C. (2015). An Analysis on the Performance of the Participation Banks in Turkey. Accounting and Finance Research, 4(2), 24-33.
• Kaygusuz, M., Ersoy, B. ve Bozdoğan, T. (2020). CAMELS Değerlendirme Sistemiyle Bankaların Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemiyle Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 67-95.
• Lin, X. ve Zhang, Y. (2009). Bank Ownership Reform and Bank Performance in China. Journal of Banking & Finance, 33(1), 20–29.
• Mullıner, E., Smallbone, K., ve Malıene, V. (2013). An Assessment of Sustainable Housing Affordability Using A Multiple Criteria Decision Making Method. Omega, 41, 270-279.
• Ömürbek, V., Aksoy, E. ve Akçakanat, Ö. (2017). Bankaların Sürdürülebilirlik Performanslarının Aras, Moosra Ve Copras Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(19), 14-32.
• Parker, C. (2000). Performance Measurement. Work Study, 49(2), 63–66.
• Podvezko, V. (2011). The Comparative Analysis of MCDA Methods SAW and COPRAS. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 22(2), 134-146.
• Santoso, A. L. ve Santasyacitta, I. G. (2020). Ownership Structure and Financial Performance of Islamic Bank in Indonesia. International Journal of Islamic Economics & Business Management in Emerging Market (IJIEBMEM), 1(1), 47-62.
• Sarıçalı, G. ve Kundakcı, N. (2016). AHP ve Copras Yöntemlerı̇ ile Otel Alternatı̇flerı̇nı̇n Değerlendı̇rı̇lmesı̇. International Review of Economics and Management, 4(1), 45-66.
• Sarıtaş, H., Uyar, K., S., G. ve Gökçe, A. (2016). Banka Karlılığı ile Finansal Oranlar ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Sistem Dinamik Panel Veri Modeli ile Analizi: Türkiye Araştırması. Eskı̇şehı̇r Osmangazı̇ Ünı̇versı̇tesı̇, İİBF Dergı̇sı̇, 11(1), 87- 108.
• Seçme, N. Y., Bayrakdaroğlu, A. ve Kahraman, C. (2009), Fuzzy Performance Evaluation in Turkish Banking Sector Using Analytic Hierarchy Process and TOPSIS. Expert Systems with Applications, 36(9), 11699-11709.
• Şişman, B. ve Doğan, M. (2016). Türk Bankalarının Finansal Performanslarının Bulanık AHP ve Bulanık Moora Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi, İ.İ.B.F., 23(2), 353-371.
• Takan, M. (2001). Bankacılık Teori, Uygulama ve Yönetim (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tezergil, S.A. (2016). Vı̇kor Yöntemı̇ ile Türk Bankacılık Sektörünün Performans Analı̇zı̇. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 357-373.
• Topak, M.S. ve Çanakçıoğlu, M. (2019). Banka Performansının Entropı̇ ve Copras Yöntemı̇ ile Değerlendı̇rı̇lmesı̇: Türk Bankacılık Sektörü Üzerı̇ne Bı̇r Araştırma. İSMMMO- Mali Çözüm Dergisi, 29(154), 107-132.
• Toraman, C., Ata, H.A. ve Buğan, M.F. (2015). Mevduat ve Katılım Bankalarının Karşılaştırmalı Performans Analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(2), 301-310.
• Uygurtürk, H. ve Soylu, N. (2016). Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Likidite ve Karlılık Performanslarının COPRAS Yöntemi ile Analizi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 637-650.
• Yalçıner, D. ve Karaatlı, M. (2018). Mevduat Bankası Seçimi Sürecinde Topsis ve Electre Yöntemlerinin Kullanılması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 401-423.
• Yurttadur, M. ve Demirbaş, H. (2017). Türkiye’de Bulunan Katılım Bankaları ve Özel Sermayeli Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının Karşılaştırılması. İGÜ Sos. Bil. Dergisi, 4(2), 89-117.
• Zavadskas, E. K., Kaklauskas, A., Peldschus, F. ve Turskis, Z. (2007). Multı-Attrıbute Assessment Of Road Desıgn Solutıons By Usıng The Copras Method. The Baltic Journal Of Road and Bridge Engineering, 2(4), 195– 203.