Öğrenme Ortamı Olarak Üniversite Kütüphaneleri: Çankırı Karatekin Üniversitesi Kütüphanesi Fiziki Ortamına Yönelik Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 61 - 91, 30.04.2024

Nagihan Gönül Eroğlu Ertuğrul Burak Eroğlu

https://doi.org/10.54558/jiss.1235709

Öz

Amaç: Yükseköğretim kurumları, öğrencilerinin ve araştırmacılarının araştırma ve öğrenme süreçlerini destekleme, bilgi ve becerilerini iyileştirme ya da boş zamanlarını değerlendirme gibi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sınıf, çalışma/etüt odası, kitaplık ya da kütüphane gibi çalışma ortamları sağlamaktadır. Yapılan çalışmalar, öğrenme süreciyle sıkı bir bağı bulunan bu fiziki ortamların renk, ışık, ses, sıcaklık, hava kalitesi gibi birçok unsuruyla öğrenme düzeyini etkilediğini göstermektedir. Bu çalışmada Çankırı Karatekin Üniversitesi (ÇAKÜ) mensuplarının öğrenme süreçlerinde sıklıkla başvurdukları merkez kütüphanenin fiziki özelliklerinin, öğrenciler tarafından değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: ÇAKÜ merkez kütüphane binasının fiziki koşullarının öğrenme süreçlerine olumlu/olumsuz etkilerinin anlaşılabilmesi amacıyla hâlihazırda kütüphane kullanıcısı olan öğrencilere yetmiş sekiz sorudan oluşan bir anket yöneltilmiş ve verilen yanıtlar analiz edilerek çalışmanın amacı doğrultusunda yorumlanmıştır.
Bulgular: Katılımcıların büyük çoğunluğu, ÇAKÜ merkez kütüphane binasının konum açısından uygun ve erişilebilir; görünüm yönüyle çekici; ses, ışık, renk, sıcaklık, nem, hava kalitesi ve tasarım özellikleri itibariyle öğrenme sürecini destekleyici nitelikte olduğunu düşünmektedir.
Sonuç: Araştırmada, ÇAKÜ kütüphane binasının konum ve erişilebilirlik, hava, nem, ışık, ses ve mobilya tasarımı gibi unsurlar ile öğrenme ortamı olarak kabul edilebilirliği üzerinde durulmuştur. Buna göre kütüphane binasının bu özellikleri ile öğrenciler tarafından öğrenme ortamı olarak kabul edildiği ve öğrenme sürecine olumlu katkıları olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Özgünlük: Eğitim öğretimi ve araştırmaları destekleyici rolüyle yükseköğretimde son derece önemli bir yere sahip olan üniversite kütüphanelerinin fiziksel ortam özelliklerinin öğrenme performansına etkilerini irdeleyen çalışmalara nadir olarak rastlanmaktadır. ÇAKÜ için bir ilk olan araştırma, anket ve içeriği itibariyle diğer çalışmalardan ayrılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

kütüphane mimarisi, öğrenme ortamları, öğrenme alanları, Çankırı Karatekin Üniversitesi Kütüphanesi, kütüphane bina tasarımı

University Library as a Learning Environment: An Evaluation of Çankırı Karatekin University Library

Öz

Purpose: Higher education institutions provide study environments such as classrooms, study/study rooms, libraries or libraries in order to support the research and learning processes of their students and researchers, to improve their knowledge and skills or to spend their spare time. Studies show that these physical environments, which have a close connection with the learning process, affect the learning level with many elements such as color, light, sound, temperature and air quality. In this study, it is aimed to evaluate the physical features of the central library, which Çankırı Karatekin University (CAKU) members frequently refer to in their learning processes, by the students.
Method: In order to understand the positive/negative effects of the physical conditions of the ÇAKU central library building on the learning processes, a survey consisting of seventy-five questions was directed to the students who are currently library users, and the answers given were analyzed and interpreted.
Findings: The majority of the participants think that ÇAKÜ central library building is convenient and accessible in terms of location; attractive in appearance; it supports the learning process in terms of sound, light, color, temperature, humidity, air quality and design features.
Implications: In the research, elements such as the location and accessibility, air, humidity, light, sound and furniture design of the ÇAKU library building and its acceptability as a learning environment were emphasized. Accordingly, it was concluded that the library building was accepted as a learning environment by the students with these features and contributed positively to the learning process.
Originality: Studies examining the effects of physical environment characteristics of university libraries, which have an extremely important place in higher education with their supporting role in education and research, on learning performance are rarely encountered. The research, which is a first for ÇAKU, differs from other studies in terms of its survey and content.

Anahtar Kelimeler

Çankırı Karatekin University Library, library architecture, library building design, learning environments, learning spaces

Kaynakça

• Akarsu, B. ve Akarsu, B. (2019). Bilimsel araştırma tasarımı: Nicel, nitel ve karma araştırma yaklaşımları. Cinius Yayınları. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/333372639_Bilimsel_Arastirma_Tasarimi_Nicel_Nitel_ve_Karma_Arastirma_Yaklasimlari
• Al, U., Doğan, G., Soydal, İ. ve Taşkın, Z. (2018). Libraries as learning environments: the example of “libraries for everyone”. Library Management, 40(3), 74-87.
• Çankırı Karatekin Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı (2022a). Tarihçe. Erişim adresi: https://kutuphane.karatekin.edu.tr/tr/tarihce-4546-sayfasi.karatekin
• Çankırı Karatekin Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı (2022b). Çankırı Karatekin Üniversitesi Kütüphane Yönetmeliği Erişim adresi: krtknadmn.karatekin.edu.tr/files/kutuphane/KDDB%20Yönetmeliği.pdf
• Demir, R. (2017). Beyin temelli öğrenme yaklaşımına dayalı din öğretimi. Adana: Karahan Kitabevi. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/325393292_BEYIN_TEMELLI_OGRENME_YAKLASIMINA_DAYALI_DIN_OGRETIMI/link/5ec68bcb92851c11a87b7dad/download
• Emsen, H. H. ve Örmecioğlu, H. T. (2020). Üniversite kütüphanelerinin mekânsal tasarımının kullanıcı üzerindeki etkisine ilişkin istatistiki bir çalışma: Akdeniz Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Örneği. Türk Kütüphaneciliği, 34(2), 187-207.
• Erlalelitepe, İ., Aral, D. ve Kazanasmaz, T. (2011). Eğitim yapılarının doğal aydınlatma performansı açısından incelenmesi. Megaron, 6(1), 39-51. Erişim adresi: https://jag.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON_6_1_39_51.pdf
• European Commission (2016). Physical and architectural learning environment. (düzenleyen Katarzyna Górkiewicz). Erişim adresi: https://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/project-result-content/bd87f1ec-2113-4623-bfe1 222b074c4557/O2_Physical%20and%20Architectural%20Learning%20Environments_EN.pdf
• Gökalp, N. (2005). Öğrenme ve etkin öğrenme. Journal Of İstanbul Kültür University, 3(1), 1-8.
• Hazırlar, M. A. (2004). Halk kütüphanelerinde iç mimari (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Erişim adresi: http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/119.pdf http://repository.bilkent.edu.tr/bitstream/handle/11693/76738/%c3%9cniversite_K%c3%bct%c3%bcphanelerinde_De%c4%9fi%c5%9fim_ve_Yenilik%c3%a7i_S%c3%bcre%c3%a7te_K%c3%bct%c3%bcphane_Y%c3%b6neticileri.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Karagözoğlu Aslıyürek, M. (2013). Halk kütüphanesi mekânı olarak tarihî yapılar: İstanbul örneği. İçinde H. S. Keseroğlu, S. Arslantekin (yay. haz.), 3. Halk kütüphaneciliği sempozyumu: kütüphanelerde mekân tasarımı bildiriler, kütüphane sunumları ve posterler (ss. 53-63). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (23. bs.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaya, E. (2021). Üniversite kütüphanelerinde değişim ve yenilikçi süreçte kütüphane yöneticileri. İçinde E. Yılmaz ve L. Kanık (yay. Haz.) Bilgi merkezlerinde yönetim-1 (ss. 522-572). Hiperyayın.
• Kolcu G, Kolcu Başer, M. İ. (2021). Evaluation of learning environment. TJFMPC, 15(1), 63-71.
• Kuru, R. ve Canbay Türkyılmaz, Ç. (2019). Kütüphane yapılarının mekânsal organizasyonunun ergonomik açıdan değerlendirilmesi: Bahçeşehir Üniversitesi kütüphane binası örneği. Ergonomi 2(3), 153-166. Erişim adresi: https://doi.org/10.33439/ergonomi.481138
• Kurulgan, M. (2013). Bilgi teknolojilerinin kütüphane/bilgi-belge merkezlerine etkisi: Toplumsal, yapısal, yönetsel ve işlevsel açılardan bir inceleme. Türk Kütüphaneciliği, 27(3), 472-495.
• Küçükcan, B. (2005). Üniversitelerde kütüphane binaları kullanım verimliliğinin yapı biyolojisi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=wBmNpkQC9Nhi90NLW7E7-XkuVzdhrkbbnYOz0wHUS6A8SKl3Tp0I_Gs2hJ4VCc_4
• Küçükcan, B. (2021). Kütüphane binaları: bilginin yönetildiği mekanları tasarlamak. İçinde E. Yılmaz ve L. Kanık (yay. haz.) Bilgi merkezlerinde yönetim-2 (ss. 840-886). Hiperyayın.
• Li, L. H., Wu, F. ve Su, B. (2018). Impacts of library space on learning satisfaction – an empirical study of university library design in Guangzhou, China. The Journal of Academic Librarianship, (44), 724-737.
• Muñoz-Cantero, J., García-Mira, R. ve López-Chao, V. (2016). Influence of physical learning environment in student’s behavior and social relations Anthropologist, 25(3), 249-253.
• Muscogiuri, M. (2012). İtalya'da kütüphane mimarisi: senaryolar, stratejiler ve fırsatlar: The architecture of libraries in Italy: scenarios, strategies, opportunities. Atakan Aydın (Çev.). Türk Kütüphaneciliği, 26(1), 181-195.
• Odabaş, H. ve Akkaya, M. A. (2020). Bilgi merkezlerinde mekân değişen beklentiler ve mimari anlayış ışığında yönelimler.Hiper Yayın.
• Odabaş, H. ve Polat, C. (2011). Türkiye’de üniversite kütüphaneleri standartları. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (45), 321-346.
• Öz, H.M. ve Köse, E. (2020). Gürültü önleyici akustik malzemelerin performans düzeylerinin incelenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (18), 1-10.
• Özdamlı, F., Çavuş, N. ve Uzunboylu, H. (2007). Öğrenme ortamı olarak kütüphanelerin değerlendirilmesi. Erişim adresi: https://www.academia.edu/34803856/%C3%96%C4%9ERENME_ORTAMI_OLARAK_K%C3%9CT%C3%9CPHANELER%C4%B0N_DE%C4%9EERLEND%C4%B0R%C4%B0LMES%C4%B0_EVALUATION_OF_UNIVERSITY_LIBRARIES
• Özerem, A., & Akkoyunlu, B. (2015). Learning environments designed according to learning styles and its effects on mathematics achievement. Eurasian Journal of Educational Research, (61), 61-80. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1087554.pdf
• Surveey. (2009). Surveey: Online survey system. Erişim adresi: http://www.surveey.com/survey/
• Şensoy, S. ve Midilli Sarı, R. (2020). Yeni nesil akademik kütüphane kavramı ve mimariye yansıması. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 10(3), 285-310.
• Şensoy, S. ve Sağsöz, A. (2015). Öğrenci başarısının sınıfların fiziksel koşulları ile ilişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 87-104. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59449/854074
• Şentürk, S. ve Satıcı, B., (2022). İç mekandaki yüzeylerin görsel özellikleri ve ışık arasındaki ilişki. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 4(2), 205-216.
• Topatan, S. ve Aydın, D. (2022). 21. yüzyıl kütüphane binalarının mimari tasarım kriterleri doğrultusunda analizi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 7(1), 263-283. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2227108
• Türk, S. A. ve Midilli Sarı, R. (2020). Eğitim Yapısı Tasarımını Duyular Üzerinden (Yeniden) Düşünmek. Sanat ve Tasarım Dergisi, (26) 719-750. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sanatvetasarim/issue/58750/848526
• Uludağ, Z. ve Odacı, H. (2002). Eğitim öğretim faaliyetlerinde fiziksel mekân. Milli Eğitim Eğitim Sanat-Kültür Dergisi (150), 18-36. Erişim adresi: https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/153-154/uludag.htm
• Wikipedia. (2023, 6 Nisan). Çankırı Karatekin Üniversitesi. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87ank%C4%B1r%C4%B1_Karatekin_%C3%9Cniversitesi
• World Health Organization. Regional Office for Europe. (‎2009)‎. WHO guidelines for indoor air quality: dampness and mould. World Health Organization. Regional Office for Europe. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/164348/9789289041683-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Yıldırım, B. ve Demirarslan, D. (2019). Gözün görme işlevi ve sanal iç mimari ürün. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 4(1), 155-165. Erişim adresi: https://doi.org/10.26835/my.558206
• YÖK (2014). 2023'e doğru Türkiye'de üniversite kütüphaneleri mevcut durum, sorunlar, standartlar ve çözüm önerileri. Erişim adresi: https://kutuphane.adu.edu.tr/webfolders/files/20201211154726-J727BD80D65HFPOZ2LU3-GULBOZKURT-393836483.pdf
• YÖK Atlas. (2023). Üniversitelerimiz. Erişim adresi: https://yokatlas.yok.gov.tr/universite.php