Dijital Çağda Üniversite Öğrencilerinin Okuma Tercihlerinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 199 - 230, 30.04.2024

Hasan Sevmez , Derya Yıldız

https://doi.org/10.54558/jiss.1432475

Öz

Amaç: Dijitalleşme, hayatın her alanında her geçen gün etkisini daha fazla göstermektedir. Bu etki farklı alanlardaki tercihleri de etkilemektedir. Dijitalleşmenin etki alanlarına odaklanılan bu çalışmada üniversite öğrencilerinin okuma tercihleri ve davranışlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Betimsel tarama modeliyle desenlenen araştırmanın evrenini, Selçuk Üniversitesinde 2021-2022 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklem grubunu, Sosyal ve Beşerî Bilimler, Tıp ve Sağlık Bilimleri, Spor Bilimleri, Eğitim Bilimleri, Fen ve Mühendislik Bilimleri, Güzel Sanatlar ve diğer alanlardan toplam 726 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışmada, veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından anket soru formu oluşturulmuştur. Yüz yüze anket tekniği kullanılarak toplanan veriler SPSS 22.00 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistikler kullanılmıştır.
Bulgular: Elde edilen verilerin analiziyle “Okuma Tercihi: Basılı Kitap”, “Sosyal Medya” ve “Araştırma Yapma: Dijital Ortamlar” ve “Okuma Davranışları” temalarına ulaşılmıştır.
Sonuç: Araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin çoğunluğunun basılı kitapları tercih ettiği, son bir yılda hiç dijital kitap okumadığı, dersleriyle ilgili bilgi kaynaklarının (kitap, ders notu, makale, tez) basılı ortamda olmasını tercih ettikleri, metnin uzunluğunun format tercihi konusunda belirleyici unsur olduğu, dijital araçların (akıllı telefon, tablet, bilgisayar vb.) varlığının üniversite öğrencilerinin okuma tercihlerini değiştirdiği belirlenmiştir.
Özgünlük: Üniversite öğrencilerinin okuma tercihlerinin belirlenerek, farklı bakış açılarıyla geliştirilen önerilerin akademisyenlerin eğitim materyalleri ile ilgili olarak öğrencileri yönlendirme noktasında akademisyenlere; derme geliştirme noktasında ise yöneticilere, kütüphanecilere ve kullanıcılara yardımcı olma noktasında önemli katkılar sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üniversite öğrencileri, okuma tercihleri, dijital okuma, e-okuma, ekran okuma.

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul izni, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilimsel Etik Değerlendirme Kurulunun 17.03.2022 tarih ve 2022/24 sayılı kararı ile alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Aharony, N., ve Bar-Ilan, J. (2018). Students’ academic reading preferences: An exploratory study. Journal of Librarianship and Information Science, 50(1), 3-13. https://doi.org/10.1177/0961000616656044
• Akkaya, N., ve Demir, T. (2023). Ekrandan okuma üzerine Türkiye’de yapılan çalışmaların nitel bir analizi. Turkish Studies-Educational Sciences, 18(1), 301-316. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.66147
• Akyol, H. (2006). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Anwarul, I. M. (2013). Reading habits and attitudes in the digital environment: A study on Dhaka University students. In International Conference on Digital Humanities. Lincoln: University of Nebraska.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Chou, C. (2014). Investigating EFL students’ e-book reading attitudes in first and second language. US-China Foreign Language, 12(1), 64–74. https://doi.org/10.17265/1539-8080/2014.01.007
• Çetin, S. A. (2021). 8. sınıf öğrencilerinin dijital ortamlarda okuma davranışlarının değerlendirilmesi. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 13(3), 75-100. https://doi.org/10.32321/cutad.1137024
• Çintaş Yıldız, D., Ceran, D., ve Sevmez, H. (2015). Eğitim fakültesi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları profili. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 141-166. https://doi.org/10.12780/uusbd.42426
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Milli Eğitim Basımevi.
• Elkatmış, M. (2015). Kâğıttan ekrana: Ekran okuma. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 1–15.
• Elkatmış, M. (2018). Sınıf öğretmenlerinin ekran okumaya yönelik görüşleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 203–222.
• Elkatmış, Metin. (2021). Üniversite öğrencilerinin e-kitap okuma alışkanlıkları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1081-1101. https://doi.org/10.16916/aded.935771
• Erten, P. (2019). Z kuşağının dijital teknolojiye yönelik tutumları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 190-202.
• Foasberg, N. M. (2014). Student reading practices in print and electronic media. College and Research Libraries, 75(5), 705-723. https://doi.org/10.5860/crl.75.5.705
• Gilbert, J. ve Fister, B. (2015). The perceived impact of e-books on student reading practices: A local study. College and Research Libraries, 76(4), 469-489. https://doi.org/10.5860/crl.76.4.469
• Güneş, F. (2010). Öğrencilerde ekran okuma ve ekranik düşünme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 1-20.
• Güneş, F. (2016). Kâğıttan ekrana okuma alanındaki gelişmeler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-18.
• Johnston, N., Salaz, A. ve Alsabbagh, L. (2016). Print and digital reading preferences and behaviors of university students in Qatar. Communications in Computer and Information Science: Vol. 676. (s. 247–255) içinde. https://doi.org/10.1007/978-3-319-52162-6_24
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Keskin, H. K. ve Çetinkaya, F. Ç. (2017). Ders materyallerini okumada format tercihi: Dijital mi kâğıt mı? Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 5(2), 75–87.
• Keskin, Hasan Kağan, Baştuğ, M. ve Atmaca, T. (2016). Öğrencileri akademik dijital okumaya yönlendiren unsurlar. Eğitim ve Bilim, 41(188), 117–124.
• Kurata, K., Ishita, E., Miyata, Y. ve Minami, Y. (2017). Print or digital? Reading behavior and preferences in Japan. Journal of the Association for Information Science and Technology, 68(4), 884-894. https://doi.org/10.1002/asi.23712
• Liu, Z. (2005). Reading behavior in the digital environment: Changes in reading behavior over the past ten years. Journal of Documentation, 61(6), 700-712. https://doi.org/10.1108/00220410510632040
• Maden, A. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının mobil iletişim alışkanlıkları: Whatsapp örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1797-1811. https://doi.org/10.17755/esosder.556428
• Maden, S. (2012). Ekran okuma türleri ve Türkçe öğretmeni adaylarının ekran okumaya yönelik görüşleri. Dil ve Edebiyat Egitimi Dergisi, 1(3), 1–16.
• Male, H., Angelianawati, L. ve Sudirman, A. (2021). A study of students online reading habits and preferences. D E G R E S, 20(1), 172-183.
• Mizrachi, D. (2014). Online or print: Which do students prefer? Communications in Computer and Information Science: Vol. 492. Information Literacy: Lifelong Learning and Digital Citizenship in the 21st Century (s. 733-742) içinde. https://doi.org/10.1007/978-3-319-14136-7_76
• Mizrachi, D. (2015). Undergraduates’ academic reading format preferences and behaviors. Journal of Academic Librarianship, 41(3), 301-311. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2015.03.009
• Mizrachi, D., Salaz, A. M., Kurbanoglu, S. ve Boustany, J. (2018). Academic reading format preferences and behaviors among university students worldwide: A comparative survey analysis. PLoS ONE, 13 (5), 1-32. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0197444
• Myrberg, C. (2017). Why doesn’t everyone love reading e-books? Insights: The UKSG Journal, 30(3), 115–125.
• Nichols, M. (2018). Addendum: Reading and studying on the screen. Journal of Open, Flexible and Distance Learning, 22(2). 49-60. https://doi.org/10.61468/jofdl.v22i2.347
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. ve Binici, K. (2020). Dijital bilgi kaynakları ve ortamlarının üniversite öğrencilerinin okuma davranışlarına etkileri. Millî Eğitim Dergisi, 49(227), 89–116.
• Odabaş, H. (2017). Kitap okumadan dijital okumaya: okuma kültüründe ve davranışında gözlemlenen değişimler. Bilişim Teknolojilerinin Bilgi Merkezlerine ve Hizmetlerine Etkileri (s. 272–292) içinde. Hiperyayın.
• Odabaş, H. (2021). Geleneksel okumadan dijital okumaya: Dijital okuma serüveninin yansımaları. M. Karagözoğlu Aslıyüksek (Ed.), Okuma Kültürü ve Kütüphaneler (s. 251–282) içinde. İstanbul: Hiper Yayın.
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. ve Sevmez, H. (2018). Üniversite öğrencilerinde dijital / e-kitap okuma kültürü: Selçuk Üniversitesi örneği. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 58(1), 139-171. https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2018.58.1.8
• Okuma. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Pálsdóttir, Á. ve Einar, S. B. (2016). Print vs. digital preferences. study material and reading behavior of students at the university of Iceland: Vol. 676. Communications in Computer and Information Science (s. 228–237) içinde. https://doi.org/10.1007/978-3-319-52162-6_22
• Põldaas, M. (2016). Print or electronic? Estonian students’ preferences in their academic readings: Vol. 676. Communications in Computer and Information Science (238-246) içinde. https://doi.org/10.1007/978-3-319-52162-6_23
• Rabaud, C., Mamode Khan, N. ve Rampat, S. (2018). Independent and digital reading among undergraduates: the case of the University of Mauritius. Journal of Applied Research in Higher Education, 10(3), 296-310. https://doi.org/10.1108/JARHE-09-2017-0117
• Sage, K., Piazzini, M., Downey, J. C. ve Masilela, L. (2020). Reading from print, laptop computer, and e-reader: Differences and similarities for college students’ learning. Journal of Research on Technology in Education, 52(4), 441-460. https://doi.org/10.1080/15391523.2020.1713264
• Şahin, A. ve Gültekin, G. (2022). Z kuşağının okuma tercihleri. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 29-45.
• Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Anı Yayıncılık.
• Sevim, O. ve Söylemez, Y. (2018). Okuma eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Shimray, S. R., Keerti, C. ve Ramaiah, C. K. (2015). An overview of mobile reading habits. DESIDOC Journal of Library and Information Technology, 35(5), 343-354. https://doi.org/10.14429/djlit.35.5.8901
• Soroya, S. H. ve Ameen, K. (2016). Reading trends of youth in Pakistan: A pilot study. Pakistan Journal of Information Management and Libraries, 17(SpecialIssue), 86-96. https://doi.org/10.47657/201617896
• Türkben, T. (2023). Öğretmen adaylarının dijital ortamlardaki akademik okuma alışkanlık ve eğilimlerinin belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 8(1), 88-116. https://doi.org/10.32321/cutad.1137024
• Tveit, Å. K. ve Mangen, A. (2014). A joker in the class: Teenage readers’ attitudes and preferences to reading on different devices. Library and Information Science Research, 36(3–4), 179-184. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2014.08.001
• Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Yorgancı, O. K. (2022). Ortaokul öğrencilerinin okuma tercihleri. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 78-94. https://doi.org/10.48066/kusob.1070071