Kışlık Yulaf (Avena sativa L.) Islah Materyalinde Biyolojik Verim ve Bazı Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2020, , 3042 - 3051, 15.12.2020

Ali Cevat Sönmez

https://doi.org/10.21597/jist.687596

Cited By: 1

Öz

Türkiye'de gıda ve hayvancılık sektörlerinden yulaf tanesi, samanı ve yeşil ot’una olan talep giderek artmaktadır. Bu talebi karşılamak için, Orta Anadolu ve Geçit bölgelerinin değişen koşullarına uyum sağlayabilen yüksek biyomas verimi ve istenen kalite özelliklerine sahip yeni yulaf çeşitlerine gereksinim duyulmaktadır. Bu çalışma ile bölgenin bu ihtiyacını giderecek yeni kışlık yulaf çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Araştırma Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün Eskişehir Merkez yerleşkesinde 2018-2019 ürün yılında ve yağışa bağımlı (kuru) koşullarda yürütülmüştür. Verim denemesinde bulunan 18 hat ile kontrol olarak 6 standart çeşit (Checota, Kahraman, Yeniçeri, Kırklar, Sebat ve Seydişehir) kullanılmıştır. Deneme tesadüf bloklarında 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada genotiplerin bitki boyu (BB), yatma değeri (YD), salkım çıkarma süresi (SÇS), tane dolum süresi (TDS), fizyolojik olgunlaşma süresi (FOS), toprak yüzeyini erken kapatma (TYEK) ve biyomas verim (BV) parametreleri incelenmiş ve genotipler arası farklılıklar önemli bulunmuştur. Test edilen genotipler içerisinde 1 ve 9 no ’lu hatlar yüksek BV ve TYEK ile birlikte uzun BB, SÇS, TDS ve FOS özellikleri ile öne çıkarken 3, 7, 8 ve 19 no ’lu hatlar ise yüksek BV, orta seviyede BB ile birlikte orta seviyede SÇS, TDS ve FOS ’da öne çıkan hatlar olmuşlardır. Korelasyon analizi sonuçlarına göre BV ile BB, FOS ve TYEK parametreleri arasında pozitif korelasyon önemli bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kışlık yulaf, ıslah, biyolojik verim, erkencilik, yatma

Determining of Biomass Yield and Some Physiological Traits of Winter Oat (Avena sativa L.) Breeding Material

Öz

The demand for oat grain, straw and green forage from the food and livestock sectors in Turkey are increasing. In order to meet this demand, new varieties of oats with high yield and desired quality characteristics that can adapt to the changing conditions of the Central Anatolia and Transition region are needed. The research was carried out in the Eskişehir Central campus of the Geçit Kuşağı Agricultural Research Institute in rainfed (dry) conditions in 2018-2019 crop year. There were used 18 advenced lines and 6 cultivars (Checota, Kahraman, Yeniçeri, Kırklar, Sebat and Seydişehir) as material. The trial was set up with 4 repeats in randomized complete blocks desing. The plant height (PH), lodging score (LS), days to heading (DTH), grain filling period (GFP), physiological maturation period (PMP), early canopy closure (ECC) and biomass yield (BY) parameters are examined and the differences among the genotypes are found significant. As a result, lines 1 and 9 stand out with high BY and ECC index, long PH, DTH, GFP and PMP characteristics, while lines 3, 7, 8 and 19 have high BY, medium PH with moderate DTH, GFP and PMP they have become prominent lines. In the correlation analysis a positive correlation was found significant among BY with PH, FOS and ECC index.

Anahtar Kelimeler

Winter oat, breeding, biomass yield, earliness, lodging

Kaynakça

• Anonim 2019a. TUIK İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn= 92&locale=tr (Erişim Tarihi: 23.10.2019)
• Anonim, 2019b. World Agricultural Production USDA FAS- Circular Series WAP 6-19 June 2019. https://apps.fas.usda.gov/psdonline/circulars/production.pd. p-19f. (Erişim Tarihi: 10.06.2019)
• Anonim, 2019c. TUIK Tahıl İstatistikleri. www. http://tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist. (Erişim Tarihi: 29.05.2019)
• Anonim, 2019d. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü İklim Verileri. Eskişehir
• Aydın M, Öztürk A, 2016. Ekmeklik Buğday Genotiplerinde Geç Kuraklığın Vejetatif Dönem ve Tane Dolum Süresine Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (ÖZEL SAYI-1): 129-135.
• Beres B, Clayton G, Harker KN, Blackshaw R, Graf R, 2007. Influence of Seeding Rate and Cultivar on Winter Wheat Establishment, Yield, and Weed Competitiveness in Southern and Central Alberta, Canada. 152–3.
• Buerstmayr H, Krenn N, Stephan U, Grausgruber H, Zechner E, 2007. Agronomic Performance and Quality Of Oat (Avena sativa L.) Genotypes of Worldwide Origin Produced Under Central European Growing Conditions. Field Crops Research, 101(3): 343-351.
• Çeri S, Acar R, 2019. Serin İklim Tahıllarının Hayvan Beslemede Yeşil ve Kuru Ot Olarak Kullanımı. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 8(1): 178-194
• Demirtaş ÖD, 2012. Sulamalı ve Sulamasız Koşullarda Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Tarımsal ve Teknolojik Özlenmesi Belirlenmesi. Yozgat Bozok Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri, Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 65 sy
• Dumlupınar Z, 2010. Türkiye Orijinli Yerel Yulaf Genotiplerinin Avenin Proteinleri ile Morfolojik, Fenolojik ve Agronomik Özellikler Yönünden Karakterizasyonu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 112 sy.
• Dumlupınar Z, Ercan K, Tekin A, Herek S, Kurt A, Kekeç E, ... Akkaya A 2016. Yerel Yulaf Hatlarının Kahramanmaraş Koşullarındaki Performansı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 19(4): 438-444.
• Erbaş ÖD, 2012. Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Tarımsal ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yozgat Bozok Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 85 sy
• Ercan K, 2018. Yerel Yulaf Genotiplerinin Verim ve Verim Unsurları Yönünden İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 31 sy.
• Geçit HH, Adak MS, 1990. Altı sıralı arpalarda gelişme ve olum süreleri ile tane verimi üzerinde araştırmalar. A.U.Z.F. Yıllığı, 41(1-2): 151-157.
• Güngör H, Dokuyucu T, Dumlupınar Z, Akkaya A, 2017. Yulafta (Avena spp.) Tane Verimi ile Bazı Tarımsal Özellikler Arasındaki İlişkilerin Korelasyon ve Path Analizleriyle Saptanması. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. 14(01)
• Hellewell KB, Stuthman DD, Markhart AH, Erwin JE, 1996. Day and night temperature effects during grain-filling in oat. Crop Science, 36(3): 624-628.
• Hışır Y, 2009. Türkiye Yulaf Genotiplerinin Fizyolojik, Morfolojik ve Tarımsal Özellikler Yönünden Genetik Farklılıklarının ve İlerlemelerinin Belirlenmesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi. 95 sy.
• Iannucci A, Codianni P, Cattivelli L, 2011. Evaluation of Genotype Diversity In Oat Germplasm and Definition of Ideotypes Adapted to The Mediterranean Environment. Hindawi Publishing Corporation International Journal of Agronomy, Article ID 870925.
• Kahraman T, Avcı R, Öztürk İ, Tülek A, 2012. Trakya-Marmara Bölgesine Uygun Yulaf Genotiplerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5 (2): 24-28.
• Kahraman T, Kurt C, Subaşı AS, Özderen T, ..., Sanal T, 2017a. Trakya-Marmara Bölgesi’nde İnsan Beslenmesine Uygun Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26: 105-111.
• Kahraman T, Avcı R, Kurt C, 2017b. Bazı Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Tane Verimi, Kalite ve Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26: 74-79.
• Karaman M, 2017. Makarnalık Buğdayda Fizyolojik ve Morfolojik Parametrelerin Verim ve Kalite İle Olan İlişkisinin Belirlenmesi. Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi. 149 sy.
• Kaya Y, Kara Ġ, Akçura M, Taner S, Çeri S, …. Koç H, 2008. Serin İklim Tahıllarında İlkbahar Erken Gelişiminin Düzeltilmiş Bitki Örtüsü Katsayısı Farklılığıyla Tahmin Edilmesi. Ülkesel Tahıl Sempozyumu: 46-52, 2-5 Haziran 2008, Konya.
• Ludlow MM, Muchow RC, 1990. A critical evaluation of traits for improving crop yields in water-limited environments. In Advances in agronomy (Vol. 43, pp. 107-153). Academic Press.
• Maral H, 2009. Yulaf Çeşitlerinin Azotlu Gübrelemeye Tane Verimi, Azot Kullanımı ve Verim Özellikleri Yönünden Tepkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 50 sy.
• Mahadevan M, Calderini DF, Zwer PK, Sadras VO, 2016. The Critical Period for Yield Determination In Oat (Avena sativa L.). Field Crops Research, 199: 109-116.
• Mut Z, Akay H, Erbaş ÖD, 2015. Hay yield and quality of oat (Avena sativa L.) genotypes of worldwide origin. International Journal of Plant Production, 9(4): 507-522.
• Mut Z, 2018. 3. Evaluation of hay yield and quality traits of oat genotypes grown at different locations. Revista de la Facultad de Agronomia de la Universidad del Zulia, 35(2).
• Naneli İ, Sakin MA, 2017. Bazı Yulaf Çeşitlerinin (Avena sativa L.) Farklı Lokasyonlarda Verim ve Kalite Parametrelerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26: 37-44.
• Narlıoğlu A, 2015. Bazı Yulaf Genotiplerinin Verim ve Kalite Kriterleri ile Silaj Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri, Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 57 sy.
• Önder O, 2019. Kışlık Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. TAGEM/TBAD/15/A12/P01/004. Proje Gelişme Raporu. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 2018 Yılı Gelişme Raporları. Eskişehir
• Pask AJD, Pietragalla J, Mullan DM, Reynolds MP, 2012. Physiological Breeding II: A Field Guide to Wheat Phenotyping. Chapter 18. p-100, Cimmyt.
• Pearson K, 1920. Notes on the history of correlation. Biometrika, 13.1: 25-45.
• Peltonen‐Sainio P, Forsman K, Poutala T, 1997. Crop Management Effects on Pre‐and Post‐Anthesis Changes in Leaf Area Index and Leaf Area Duration and their Contribution to Grain Yield and Yield Components in Spring Cereals. Journal of Agronomy and Crop Science, 179(1): 47-61.
• Redaelli R, Laganà P, Rizza F, Nicosia OLD, Cattivelli L, 2008. Genetic progress of oats in Italy. Euphytica, 164(3): 679-687.
• Sabandüzen B, 2017. Çanakkale Koşullarında Bazı Yulaf Genotiplerinin Verim ve Verim Unsurlarının İncelenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 51 sy.
• Sarı N, İmamoğlu A, 2011. Menemen Ekolojik Koşullarına Uygun İleri Yulaf Hatlarının Belirlenmesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 21(1): 16-25.
• Sarı N, 2012. Yulafta (Avena sativa L.) Verim ve Verim Komponentleri Arasındaki İlişkiler, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 74 sy.
• Shah WA, Bakht J, Shafi M, Khan MA, 2002. Yield and yield components of different cultivars of wheat barley and oat under rainfed conditions. Asian J. Plant Sci, 1: 148-150.
• Sönmez AC, 2019. Determining of Yield, Yield Components and Some Agricultural Characteristics of Winter Oat (Avena sativa L.) Genotypes in Eskişehir Conditions. International Erciyes Agriculture, Animal & Food Sciences Conference, Proceedings book, ISBN 978-605-80483-0-0 p-43, Kayseri, TURKEY.
• Taner S, 2011. Ekmeklik Buğdayda Kurağa Toelaranslı ve Hassas Genotiplerde Bazı Fizyolojik ve Morfolojik Parametreler Kullanılarak Kalıtım Değerlerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 124 sy.