Vangölü Havzası Yerel Tir Popülasyonları İle Bazı Buğday Çeşitlerinin Çimlenme Özellikleri ve Karakterler Arası İlişkilerin Belirlenmesi

Yıl 2021, , 753 - 762, 01.03.2021

Fevzi Altuner , Erol Oral , İshak Baran

https://doi.org/10.21597/jist.822849

Öz

Bu araştırma Vangölü Havzasındaki yetiştiricilerden temin edilen 6 yerel tir popülasyonu ile 5 tescilli buğday çeşidinin çimlenme özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma 2020 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölüm Laboratuvarında Faktöriyel düzende Tesadüf Parselleri Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak petrilerde yürütülmüştür. Araştırmada incelenen 6 tir buğday popülasyonu (Triticum aestivum var. aestivum L. spp. leucospermum Körn.)ve 5 tescilli çeşidin tüm çimlenme ve fide özellikleri arasındaki farklar önemli bulunmuştur. Popülasyon ve çeşitlerin çimlenme indeksleri %6.26-9.94, ortalama çimlenme süreleri 2.01-3.05 gün, kök uzunlukları 6.47-9.82 cm, gövde uzunlukları 6.38-10.82 cm, yaş kök ağırlıkları 0.55-0.85 mg, yaş gövde ağırlıkları 0.86-1.80 mg, kuru kök ağırlıkları 0.08-0.15 mg ve kuru gövde ağırlıkları 0.11-0.2 mg arasında belirlenmiştir. Çalışmada Tir buğday popülasyonlarının kökçük kuru ağırlığı, gövde yaş ağırlığı ve gövde kuru ağırlığı diğer çeşitlerden daha yüksek gerçekleşmiştir. Ayrıca araştırmadan alınan korelasyon sonuçlarına göre, artan kök uzunluğunun kök yaş ağırlığı, gövde yaş ağırlığı ve gövde kuru ağırlığı artışını pozitif yönde etkilediği, benzer şekilde artan kök kuru ağırlığının da gövde kuru ağırlığı artışını pozitif yönde etkilediği, yine gövde yaş ağırlığının da gövde kuru ağırlığı üzerinde pozitif etkisi olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Vangölü Havzası, Çimlenme özelikleri, Korelasyon, Yerel

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Determination of The Germination Properties and Correlations Between Tir Wheat Populations of Vangolu Basin and Some Wheat Varieties

Öz

This research was conducted with 6 local tir wheat populations obtained from farmers in the Vangolu Basin. It was carried out to determine the germination characteristics of 5 registered wheat varieties. The study was carried out in Van Yüzüncü Yıl University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops Laboratory in 2020 in factorial order on petri dishes according to the Random Plot Trial Pattern with 4 replications. The differences between all germination and seedling characteristics of 6 tir wheat populations (Triticum aestivum var. aestivum L. spp. Leucospermum Körn.) And 5 registered varieties examined in the study were found to be significant. Population and varieties germination index 6.26-9.94%, average germination time 2.01-3.05 days, root length 6.47-9.82 cm, stem length 6.38-10.82 cm, wet root weight 0.55-0.85 mg, wet stem weight 0.86-1.80 mg, dry root their weight was determined between 0.08-0.15 mg and dry body weight between 0.11-0.2 mg. In the study, root dry weight, stem wet weight and stem dry weight of Tir wheat populations were higher than other varieties. In addition, according to the correlation results obtained from the study, increasing root length positively affected the increase in root wet weight, stem wet weight and stem dry weight, similarly, increased root dry weight positively affected the increase in stem dry weight, and again, stem wet weight was It has been found to have a positive effect.

Anahtar Kelimeler

Vangölü Basin, Germiation properties, Correlation, Local

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Abido WAE, Zsombik L, 2018. Effect of water stress on germination of some Hungarian wheat landraces varieties. Acta Ecologica Sinica, 38(6): 422-428.
• Akıncı IE, Calıskan U, 2010. Effect of lead on seed germination and tolerance levels in some summer vegetables. Ekoloji Dergisi 19: 164-172 (in Turkish).
• Akkaya A, 1994. Buğday Yetiştiriciliği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv. Genel Yayın No: 1, s. 225 Kahramanmaraş-Türkiye.
• Altuner F, Oral E, Ülker M, 2019. Van İli Buğday Tarımının Türkiye ve Bölgedeki Yeri, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29(2): 339-351.
• Anonim 2020. Wheat in the World from B.C. Curtis http://www.fao.org/3/y4011e04.htm. (Erişim Tarihi, 27.02.2020).
• Barış E, Demirel F, 2020. Fide Gelişim Dönemindeki Bazı Buğday Genotiplerinde Özellikler Arası Korelasyon Analizi. Journal of Agriculture, 3(1): 28-32.
• Bayram S, Öztürk A, Aydın M, 2013. Ekim Derinliğinin Ekmeklik Buğday Genotiplerinde Çim Kını Uzunluğu ve Sürme Gücüne Etkisi. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, 10-13 Eylül, s. 575-582. Konya.
• Atar B, Kara B, 2017. Bazı Kışlık Buğday Çeşitlerinin Erken Fide Dönemindeki Gelişimleri. SDÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1): 34-38.
• Çiçek S, Kilercioğlu B, Doğan R, Çarpıcı EB, 2018. "Bazı ileri makarnalık buğday (Triticum turgidum var. durum L.) genotiplerinin çimlenme döneminde tuz stresine tepkileri". Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(2): 19-29.
• Doğan İS, Uğur T, 2005. Van ve çevresinde yetiştirilen bazı buğdayların bisküvilik kalitesi üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 15(2): 139-148.
• Dolgun C, Çifci EA, 2018. Farklı kuraklık stresi seviyelerinin makarnalık buğday çeşitlerinde çimlenme ve erken fide gelişimi üzerine etkisi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(2): 99-109.
• Ege H, 1996. ICARDA kökenli baz ı ekmeklik ve makarnalık buğday hatlarının Van koşullarına adaptasyonu. Y.Y.Ü. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü (Basılmamış).
• Ellis RH, Roberts EH, 1980. Towards a Rational Basis for Testing Seed Quality In: Hebblethwaite, P. D. (ed.) Seed Production. Butterworths, London, pp. 605-63.
• Geçit HH, Emeklier HY, Çiftçi CY, Ünver S, Şenay A, 1987. Ekmeklik buğdayda ilk gelişme devresinde kök ve toprak üstü organların durumu. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim 1987, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bursa. TÜBİTAK-TOAG, TMO Atl. İşl. Müd. Matbaası, 91-102, Ankara
• Hubbard M, Germida J, Vujanovic V, 2012. Fungal endophytes improve wheat seed germination under heat and drought stress. Botany, 90, 137-149.
• Kaydan D, Tepe I, Yağmur M, Yergin R, 2011. Ekim yöntemi ve sıklığının buğdayda tane verimi, bazı verim öğeleri ve yabancı otlar üzerine etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 17:310-323.
• Liu Y, Xu H, Wen XX,, Liao YC, 2016. Effect of polyamine on seed germination of wheat under drought stress is related to changes in hormones and carbohydratesJournal of Integrative Agriculture 2016, 15(12): 2759-2774.
• Olgun M, Partigöç F, Yıldırım T, Taçoğlu M, Kumlay AM, 1998. Doğu Anadolu Bölgesinde buğdayın verim potansiyeli. Doğu Anadolu Tarım Kongresi: 14-18 Eylül 1998, s. 172- 182, Samsun.
• Shi Y, Zhang Y, Yao HJ, Wu JW, Sun H, Gao HJ, 2014. Silicon improves seed germination and alleviates oxidative stress of bud seedlings in tomato under water deficit stress. Plant Physiology and Biochemistry, 78: 27–36.
• Soysal S, 2014. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum .L.) Çeşitlerinin İlk gelişme Döneminde Kök Ve Toprak Üstü aksamlarının Gelişme Durumu. Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van (Basılmış).
• Sönmez F, Ülker M, 1998. Tir Buğdayı Popülasyonundan ümitvar hatların belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 4(1): 16-20.
• Sönmez F, 2001. Tir buğdayı hatlarında ilk gelişme devresinde kök ve toprak üstü organların durumu. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi. 17-21 Eylül 2001, s.297-302 Tekirdağ.
• Sönmez F, Ülker M, Yılmaz N, Ege H, Bürün B, Apak R, 1999. The relationships among grain yield and some yield components in tir wheat. Turkish Journal of agriculture and Forestry, 23(1): 45-52.
• Süzer S, 2003. Tritikale tarımı. Tarım İstanbul Dergisi, 8:, 26-27.
• Tuncturk R, Kipcak P, Ghiyasi M, Tuncturk M, 2018. Determination of the effects of gibberellic acid on seed germination of (Echinacea purpurea L. Moench under salt stress. International Journal of Agricultural Environment and Food Sciences, 3(2): 101-105.
• Tüfekçi Ş, Yerlikay, DÜ, Polat, PÖK, Yağdı K, 2018. Ekim Öncesi Tohuma Uygulanan Bazı Kimyasalların Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum var. aestivum L.) Çeşitlerinin Çimlenme Özellikleri ve Fide Gelişimine Etkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1): 79-87.
• Ülker M, Altuner F, Oral E, Özdemir B, Salih SJ, Najafi S, 2019. Tir as a landrace and a sowing method. Wheat Diversity and Human Health Congress. Book of Abstracts Istanbul October 22-23, 2017, pp. 26.
• Ülker M, Sönmez F, Yılmaz N, Ege H, 1994. Bazı buğday çeşit ve hatlarının Van şartlarına adaptasyonu II.Verimlilik Kongresi 19-21 Ekim 1994, Ankara, Milli Prodüktive Merkezi Yayınları . 540:560-568.
• Wang YR, Yu L, Nan ZB, Liu YL, 2004. Vigor tests used to rank seed lot quality and predict field emergence in four forage species. – Crop Sciences 44(2): 535-541.
• Yılmaz N, Ege H, Ülker M, Sönmez F, 1994. Bazı kışlık buğday çeşitlerinin Van koşullarına adaptasyonu üzerine bir araştırma. III. Ulusal Nükleer Tarım ve Hayvancılık Kongresi, 19-21 Ekim 1994, Ankara. Tebliğ Özetleri, s. 57.
• Yıldırım FKM, 2014 Yabani Buğdayların Çimlenme Dönemi Tuz Stresine Dayanımının Belirlenmesi. 5. Uluslararası Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim 2014, Diyarbakır.s.529-533.
• Yılmaz N, Güncan A, 1991. Van yöresinde farklı ekim zamanlarında tir ekim yönteminin, değişik buğday çeşitlerinin ve farklı bitki sıklığının yabancı ot yoğunluğu üzerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1): 5-13.
• Yılmaz N, Sepetoğlu H, 1996. Van Ekolojik Koşullarında Tir Ekim Yönteminde Üç Buğday Çeşidinde Verim ve Bazı Verim Öğelerinin Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 6(1): 69-80.