Türkiye’de Tohumculuk Sektörünün Mevcut Durumu, Sorunlar ve Öneriler

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 3, 1763 - 1775, 01.09.2019

Baran Aras

https://doi.org/10.21597/jist.531701

Cited By: 1

Öz

Dünya nüfusunun 7.5 milyarı geçerek günbegün artmasından dolayı, hem insan hem hayvan beslenmesinde kullanılan bitkisel ürünlerin üretimi daha çok önem kazanmaktadır. Bitkisel üretimin temelini de tohumluk oluşturmaktadır. Tarımsal üretimde yüksek nitelikte tohumluk kullanımı ile %20 ile %100’ü aşan oranlarda verim artışı sağlanabilmektedir. Ülkemiz tohumculuğu açısından, bazıları yapısal olan çeşitli sorunlar mevcut olmakla birlikte bunlar çözülebilecek sorunlardır. Tarımsal girdi fiyatlarının yüksekliği, destekleme uygulamalarındaki eksiklikler, tohumculuk alanındaki teknoloji kullanımının istenilen düzeyde olmaması, denetim eksikliği ve paydaşlar arası işbirliğinin yetersizliği bunların başında gelmektedir. Tüm bunlara rağmen Türkiye tohum sektörü gün geçtikçe gelişmekte ve paralelinde de sertifikalı tohumluk üretim miktarımız yıldan yıla artmaktadır. 2019 yılı başı itibarı ile yetkili özel tohumcu kuruluş sayısı 600’ün üzerindedir. 2007 yılı toplam sertifikalı tohum üretimimiz 325 bin ton ve ihracat değerimiz 50 milyon dolar iken 2017 yılında bu rakamlar 1 milyon tonun ve 136 milyon doların üzerinde gerçekleşmiştir. Orta vadede, tohum üretiminin 1.5-2 milyon ton ve ihracat değerinin de 500 milyon dolara ulaşması hedeflenmektedir. Sertifikalı tohum üretimi ve tüketiminin artırılması için özellikle, üretimde kullanılan girdiler için üreticilere yapılan desteklemeler artırılmalı, ürün alım fiyatları için kalite kriterleri belirlenmeli ve tohumculuk alanındaki yayım ve işbirliği faaliyetleri artırılmalıdır. Bu çalışmada ülkemizde ve dünyada tohumculuğun durumu, sertifikalı tohum üretiminde görülen bazı sorunlar ve çözüm önerileri ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tohum, sertifikalı tohumluk, Türk tohum sektörü

Current Situation of the Seed Sector in Turkey, the Problems and Suggestions

Öz

Since the world population increases day by day, by exceeding 7.5 billion, the production of plant products used in both human and livestock nutrition has more importance. Seed constitutes the basis of the plant production also. The yield increase can be provided with the use of high qualification seed in agricultural production by 20% to more than 100%. In terms of the seed industry of our country, there are various problems which can be solved, and some of them are structural. The high level of agricultural input prices, lack of in subvention practices, lack of use of technology in the seed industry, lack of supervision and lack of cooperation between stakeholders are the main problems. In spite of all these problems, Turkish seed sector is developing day by day and in parallel with that our certified seed production is increasing year by year. As of the beginning of 2019, the number of private maintainers is over 600. While our total certified seed production in 2007 was 325 thousand tonnes and our export value was 50 million dollars, in 2017 these numbers were over 1 million tonnes and over 136 million dollars. In the medium term, it is targeted that the seed production will reach 1.5-2 million tonnes and the export value will reach 500 million dollars. In order to increase certified seed production and consumption, in particular, the following should be done: The supports to producers should be increased for the inputs used in the production, quality criteria should be determined for purchase prices, and extension services and cooperation activities in the seed sector should be increased. The situation of the seed industry in the country and the world and some problems which are seen in certified seed production and the solution suggestions are tried to be handled, in this study.

Anahtar Kelimeler

Seed, certified seed, Turkish seed sector

Kaynakça

• Anonim, 1984. Tohumluk İthaline Ait Karar. (1984, 8 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 18452). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18452.pdf (Erişim Tarihi: 28.01.2019).
• Anonim, 2012. Statista portal. Erişim adresi: https://www.statista.com/statistics/262285/global-seeds-market-share (Erişim Tarihi: 30.01.2019).
• Anonim, 2013. Onuncu Kalkınma Planının (2014-2018) Onaylandığına İlişkin Karar. (2013, 6 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 28699 M). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2013/07/20130706m1.htm (Erişim Tarihi: 12.02.2019).
• Anonim, 2016a. Uluslararası Tohum Federasyonu Tohumculuk İstatistikleri. Erişim adresi: https://www.worldseed.org/resources/seed-statistics (Erişim Tarihi: 23.01.2019).
• Anonim, 2016b. Tohumculuk 2015. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı, 2016, Ankara, Erişim adresi: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/ Belgeler/Duyurular/tohumculuk.pdf (Erişim Tarihi: 23.01.2019).
• Anonim, 2017a. Akdeniz İhracatçı Birlikleri Yaş Meyve ve Sebze Sektörü Türkiye Geneli Değerlendirme Raporu. Erişim adresi: http://www.akib.org.tr/files/downloads/ArastirmaRaporlari/YSM/ocak-aralik-2016.pdf (Erişim Tarihi: 15.04.2019).
• Anonim, 2017b. Ziraat Mühendisleri Odası Basın Açıklaması. Erişim adresi: https://www.tmmob.org.tr/icerik/zmo-sertifikali-tohuma-destek-var-sertifikasiz-tohuma-yok (Erişim Tarihi: 16.04.2019).
• Anonim, 2018a. Türkiye 6. Tohumculuk Kongresi Haberi. (2018, 10 Eylül). Erişim adresi: https://www.haberler.com/turkiye-6-tohumculuk-kongresi-11220702-haberi (Erişim Tarihi: 30.01.2019).
• Anonim, 2018b. Ekonomi Bakanlığı Devlet Yardımları Rehberi 2018. Erişim adresi: https://ticaret.gov.tr/ data/5b87fac913b8761160fa1cf0/Devlet_Yardimlari_Rehberi.pdf (Erişim Tarihi: 06.02.2019).
• Anonim, 2019a. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Tarihçesi. Erişim adresi: https://arastirma.tarimorman.gov.tr/gktaem/Menu/4/Tarihce (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• Anonim, 2019b. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü Tarihçesi. Erişim adresi: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Menu/34/Kurulus-Tarihce (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• Anonim, 2019c. Beta Ziraat ve Ticaret A.Ş. Hakkında. Erişim adresi: http://betaziraat.com.tr/Tr/kurumsal (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• Anonim, 2019d. Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği Tarihçe. Erişim adresi: http://turkted.org.tr/hakkimizda/tarihce (Erişim Tarihi: 28.01.2019).
• Anonim, 2019e. Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tohumculuk İstatistikleri. Erişim adresi: https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Tohumculuk/Tohumculuk-Istatistikleri (Erişim Tarihi: 30.01.2019).
• Anonim, 2019f. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Ürün Denge Tabloları. Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=104&locale=tr (Erişim Tarihi: 11.01.2019).
• Anonim, 2019g. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü Kayıt Listeleri. Erişim adresi: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Menu/30/Kayit-Listeleri (Erişim Tarihi: 01.02.2019).
• Anonim, 2019h. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2018-2022 Stratejik Plan. Erişim adresi: http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/g7hGC+stratejikplan.pdf (Erişim Tarihi: 06.02.2019).
• Anonim, 2019i. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Destekler. Erişim adresi: https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Tarimsal-Destekler (Erişim Tarihi: 06.02.2019).
• Anonim, 2019j. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Ar-Ge Destek Programı. Erişim adresi: https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Menu/7/Ar-Ge-Destek-Programi (Erişim Tarihi: 06.02.2019).
• Anonim, 2019k. Türkiye İstatistik Kurumu Temel İstatistikler, Ulusal Hesaplar. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (Erişim Tarihi: 06.02.2019).
• Anonim, 2019l. Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Orta Vadeli Mali Plan (2019-2021). Erişim adresi: http://www.bumko.gov.tr/Eklenti/11280,2019-2021-donemi-orta-vadeli-mali-planpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 06.02.2019).
• Anonim, 2019m. 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı. (2018, 27 Ekim). Resmi Gazete (Sayı: 30578 M1). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/10/20181027m1.htm (Erişim Tarihi: 07.02.2019).
• Açıkgöz N, 2018. Dünya Tohum Pazarı. Milliyet Blog, Erişim adresi: http://blog.milliyet.com.tr/dunya-tohum-pazari/Blog/?BlogNo=600975 (Erişim Tarihi: 30.01.2019).
• Avcı Birsin M, 2018. Tahıl ve Yemeklik Baklagiller Tohumculuğu ve Teknolojisi. Yayımlanmamış lisansüstü ders notu, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ankara.
• Bağcı S.A, 2013. Bitki Islahı; Gelişmeler ve Ülkemiz İçin Yapılması Gerekenler. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 2(5), 24-27. Erişim adresi: https://www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi5/24-28.pdf (Erişim Tarihi: 29.01.2019).
• Bektaş İ, Bölek Y, Bardak A, Tekerek H, Korhan H, 2014. Tohumculuğun Dünyada ve Türkiye’deki Genel Durumunun Değerlendirilmesi. Türkiye 5. Uluslararası Katılımlı Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim 2014, Diyarbakır.
• BİSAB, 2017. Bitki Islahçıları Alt Birliği Özel Sektör Sebze Islah Çalışmaları Sunumu. Erişim adresi: http://bisab.org.tr/upload/dosyalar/7 Dr. ERCAN ÖZKAYNAK.pdf (Erişim Tarihi: 15.04.2019).
• Çelen AE, Gökçöl A, Rajabi K. S, Kazemi A. S, 2014. Bazı Kimyasal Uygulamalarının Yonca (Medicago sativa L.) Tohumlarında Çimlenme ve Çıkış Performanslarının İyileştirilmesine Etkileri Üzerine Araştırmalar. Türkiye 5. Uluslararası Katılımlı Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim 2014, Diyarbakır.
• Çelik İ, Özalp R, 2014. Türkiye’de Tarla Bitkileri Tohumculuğunun Durumu. Türkiye 5. Uluslararası Katılımlı Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim 2014, Diyarbakır.
• Çelik Y, Nazlı T, 2014. Konya İlinde Sertifikalı Tohumluk Üreten İşletmelerin Yapısal Analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1(2): 124–131, 2014.
• Evrensel Ö, 2018. Türkiye’de Tohumun Metalaşma Süreci. Tarım ve Mühendislik Dergisi, Ziraat Mühendisleri Odası, 120. Sayı, ISSN-1300-0071, 2018, Ankara.
• Kara A, Kadıoğlu S, 2014. Tohumluk ve Bazı Yetiştiricilik Uygulamalarının Buğday Verimi Üzerine Etkisi. Türkiye 5. Uluslararası Katılımlı Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim 2014, Diyarbakır.
• Kara S, Benlioğlu B, Güler M, 2014. Türkiye Tahıl Tohumculuğunun Durumu. Türkiye 5. Uluslararası Katılımlı Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim 2014, Diyarbakır.
• Kün E, Avcı M, Harmanşah F, Şahin İ, Kayımoğlu S, Duman R, 1995. Tohumluk Kullanımı ve Üretimi. Türkiye Ziraat Mühendisliği IV. Teknik Kongresi, 9-13 Ocak 1995, Ankara.
• Özalp R, Çelik İ, Eren A, 2014. Ülkemizde Sebze Tohumculuğunda Yaşanan Gelişmeler (2002-2013). Türkiye 5. Uluslararası Katılımlı Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim 2014, Diyarbakır.
• Şehirali S, 2002. Tohumluk ve Teknolojisi. Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yenilenmiş 3. Baskı. İstanbul, 1.
• TİGEM, 2017. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2017 Yılı Tohumculuk Sektör Raporu. Erişim adresi: https://www.tigem.gov.tr/WebUserFile/DosyaGaleri/2018/2/a374cc25-acc1-44e8-a546-63b4c8bce146/dosya/2017%20TIGEM%20TOHUMCULUK%20SEKTOR%20RAPORU.pdf (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• TÜRKTED, 2016. Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği Türkiye Tohumculuk Sektörünün Sorunları ve Çözüm Önerileri Hakkında Rapor 2008-2016. Erişim adresi: http://www.turkted.org.tr/ SORUNLAR_ONERILER_TURKTED.pdf (Erişim Tarihi: 07.02.2019).
• TÜRKTED, 2019. Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği Ürün Grupları Bazlı Türkiye Tohumculuk Sektörü Raporu. Erişim adresi: http://turkted.org.tr/urun-gruplari-bazli-turkted-raporu.pdf (Erişim Tarihi: 15.04.2019).
• TÜRKTOB, 2017. Türkiye Tohumcular Birliği Tohumculuk Sektörü Ulusal Strateji Raporu 2017. Erişim adresi: https://www.turktob.org.tr/uploads/plugo/TURKTOB%20-%20TOHUMCULUK%20 SEKTORU%20ULUSAL%20STRATEJI%20RAPORU.pdf (Erişim Tarihi: 25.01.2019).
• TÜRKTOB, 2018. Türkiye Tohumcular Birliği Tohumculuk Sektör Raporu 2018. Erişim adresi: https://www.turktob.org.tr/upload/Tohumculuk-Sektor-Raporu-2018.pdf (Erişim Tarihi: 30.01.2019).
• Üstün A, 2011. Milli Tohumculuk ve Bitki Islahı. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 1(1), 36-38. Erişim adresi: https://www.turktob.org.tr/dergi/dergi1/index.html#/0 (Erişim Tarihi: 08.02.2019).
• Vikipedi, 2019. Wikipedia Gayri Safi Millî Hasıla. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Gayri_safi_millî_hasıla (Erişim Tarihi: 06.02.2019).