Fasulye Tohum Böceği Acanthoscelides obtectus Say (Coleoptera: Chrysomelidae)’un Önemi, Biyolojisi, Zararı ve Mücadelesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 1518 - 1527, 01.09.2020

Kübra Şen A. Sami Koca Gülay Kaçar

https://doi.org/10.21597/jist.705681

Cited By: 3

Öz

Fasulye tohum böceği, Acanthoscelides obtectus (Say) (Coleoptera: Chrysomelidae), başta fasulye olmak üzere nohut, mürdümük ve börülcede zarara neden olan bir türdür. Acanthoscelides obtectus birden çok döl verebilme özelliğinden dolayı hem arazide hem de depoda ciddi problemlere neden olmaktadır. Zararlının beslenmesi sonucu baklagillerin besin değeri düşmekte, tohumda çimlenme, kalite ve ağırlık kayıplarına neden olmasının yanı sıra taneyi beslenme artıkları ve dışkılarıyla kirletmektedir. Acanthoscelides obtectus iç ve dış piyasada önemli yeri olan baklagillerin pazar değerini de büyük oranda düşürmektedir. Bu nedenle, A. obtectus ile mücadele depo ve tarlada titizlikle yürütülmelidir. Zararlıyla mücadelede öncelikle kültürel önlemlere dikkat edilmelidir ve bu amaç için sertifikalı tohum kullanılmalı, zarar görülen tarlalarda geç ekim yapılmalıdır. Hasat geciktirilmemeli, hasat sonrası kalan bitki artıklar derine gömülmeli veya yakılmalıdır. Kimyasal mücadelesinde bitkisel ekstraktlar (ökaliptus yağı ekstraktı ve tesbih ağacı bitkisinin methanol ekstraktı vb.) kullanılmasına öncelik verilmelidir. Baklagil ekimi yapılan tarlalarda zararlıyla mücadele faydalı böceklerin varlığı göz önünde bulundurularak ilaçlama yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Acanthoscelides obtectus, Baklagil, Depo, Mücadelesi, Zararı

Importance, Biology, Damage and Management of Bean Weevil Acanthoscelides obtectus Say (Coleoptera: Chrysomelidae)

Öz

The bean weevil, Acanthoscelides obtectus (Say (Coleoptera: Chrysomelidae) is pest species which damages especially beans, and chickpea, coriander and cowpea. Acanthoscelides obtectus causes serious problems both in the field and the storage due to its multiple generations. Its causes the decreasing of legumes nutrient value, germination and quality problems and weight loss, addition to making dirty because of its rotting food and feces. It reduces the market value of legumes in the internal and external trades. For these reasons, the manegement of A. obtectus must be carefully carried out in the storage and the field. The control of A. obtectus was primarily regarded to apply the cultural measurement. For this aim, the certified seed and late planting should be applied in the damaged areas because of the pest. The harvesting should not be delayed, and then the lost harvest should be deeply buried or burned. Plant extracts (the extract of eucalyptus oil extract and rosemary tree etc.) should be primarily used as the chemical control. The applications were done for the control of pest as considering the presence of beneficial insects in the leguminous fields.

Anahtar Kelimeler

Acanthoscelides obtectus, Beans, Damage, Management, Storage

Kaynakça

• Acar Z, Ayan İ, Gülser C, 2001. Some Morphological and Nutritional Properties of Legumes under Natural Conditions. Pakistan Journal of Biogical Sciences. 4: 11, 1312-1315.
• Akbar W, Lord JC, Nechols JR, Howard RW, 2004. Diatomaceous Earth Increases the Efficacy of Beauveria bassiana against Tribolium castaneum Larvae and Increases Conidia Attachment. Journal of Economic Entomology. 97(2): 273-280.
• Akdağ C, 1996. Kuru Fasulye Çeşitlerinde Tohum Böceği (Acanthoscelides obtectus Say) Zararının Biyolojik Değere ve Fide Gelişmesine Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 2(1): 7-11.
• Alkan M, Erturk S, Firat TA, Ciftci E, 2019. Study of Insecticidal and Behavioral Effects and Some Characteristic of Native Diatomaceous Earth against the Bean Weevil, Acanthoscelides obtectus (Coleoptera: Chrysomelıdae). Fresenius Environmental Bulletin. 28(4): 2916-2922.
• Anonim, 2008. Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, Bahçecilik, Fasulye Yetiştiriciliği. www.foodelphi.com (Erişim Tarihi: 25 Şubat 2019).
• Anonim, 2013. Tarım Teknolojileri, Yemeklik Dane Baklagiller Yetiştiriciliği (Fasulye ve Börülce). www.studylibtr.com (Erişim Tarihi: 08.05.2019).
• Anonim, 2018a. Food and Agriculture Organization of the United Nations, www.fao.org (Erişim Tarihi: 10.04.2019).
• Anonim, 2018b. Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri Tabanı. tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.02.2019).
• Anonim, 2019a. Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri Tabanı. tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.02.2019).
• Anonim, 2019b. Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri Tabanı. tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.02.2019).
• Anonim, 2019c. Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri Tabanı. tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.02.2019).
• Anonim, 2019d. Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri Tabanı. tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.02.2019).
• Anonim, 2019e. Bitki Koruma Ürünleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Bitki Koruma Ürünleri Daire Başkanlığı, Tavsiye Arama, Acanthoscelides obtectus, bku.tarim.gov.tr (Erişim Tarihi: 09.03.2019).
• Arnaud L, Lan HTT, Brostaux Y, Haubruge E, 2005. Efficacy of Diatomaceous Earth Formulations Admixed with Grain Against Populations of Tribolium castaneum. Journal of Stored Products Research, 41(2): 121-130
• Atak ED, 1975. Fasulye Tohum Böceği (Acanthoscelides obtectus Say)’nin Biyo-ökolojisi ve Mücadelesi Üzerinde Araştırmalar. T.C. Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Araştırma Eserleri Serisi, İhtisas Tezi, 64 s.
• Azizoğlu U, 2018. Biochemical Properties of Turkish Common Beans and Their Resistance Against Bean Weevil Acanthoscelides obtectus (Coleoptera: Bruchidae). Arthropod-Plant Interactions, 12(2): 283-290.
• Babaoğlu M, 2003. Nohut ve Tarımı. hayrabolutb.org.tr (Erişim Tarihi: 06.03.2019).
• Berim MN, Saulich MI, 2007. Area of Distribution and Damage of Acanthoscelides obtectus Say. www.agroatlas.ru. (Erişim Tarihi: 10.04.2019).
• Borowiec L, 1987. The Genera of Seed Beetles (Coleoptera, Bruchidae). Polskie Pismo Entomologiczne, 57(1).
• Çetin H, Uysal M, Şahbaz A, Alaoğlu Ö, Akgül A, Özcan MM, 2015. Tıbbi ve Aromatik Bitki Uçucu Yağlarının Fasulye Tohum Böceği [Acanthoscelides obtectus Say (Coleoptera: Chrysomelidae)] Erginlerine Fumigant Etkileri. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 1(1): 6-11.
• Decelle J, Lodos N, 1989. Contribution to the Study of Legume Weevils of Turkey (Coleoptera: Bruchidae), Bull. Ann. Soc. R. Ent. 125: 163-212.
• Demirbağ N, Kendir H, Assim M, 2008. Yaygın Mürdümük (Lathyrus sativus L.)’te Adventif Sürgün Rejenerasyonu. Tarım Bilimleri Dergisi, Cilt 14: 297.
• Direk M, Bayramoğlu Z, Paksoy M, 2002. Konya İlinde Fasulye Üretiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 16(30): 27.
• Düzdemir O, Yanar D, 2008. Tarla Koşullarında Fasulye Tohum Böceğine (Acanthoscelides obtectus (Say.)) Karşı Kullanılan Farklı Bazı Bitki Ekstrakt ve Preparatların Fasulyede Bitkide Tane Verimi Üzerine Olan Etkisi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 1: 51-54.
• Erdoğan P, 2006. Sebze ve Yem Bitkilerinde Görülen Zararlılar ve Mücadele Yöntemleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15(1-2): 1-10.
• Ertürk S, 2014. Farklı Diyatom Toprağı Formülasyonlarının Depolanmış Çeltikte Zararlı Böceklere Etkinliği Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmış).
• Eşiyok D, 2016. Fitokimyasallar, Fasulye (Phaseolus vulgaris L.). www.dunyagida.com.tr. (Erişim Tarihi: 12.03.2019).
• Genç H, Şahin A, 2001. Batı Akdeniz ve Güney Ege Bölgesinde Yetişen Bazı Lathyrus L. Türleri Üzerinde Sitotaksonomik Araştırmalar. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1): 98-112.
• Gülümser A, 2016. Dünyada ve Türkiye’de Yemeklik Dane Baklagillerin Durumu. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel sayı-1): 298.
• Güvenç İ, Güngör F, 1996. Türkiye’de Tescilli Fasulye Çeşitlerine Ait Tohumların Fiziksel Özellikleri ve Besin Bileşimleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(4): 524.
• Kalkan M, 1972. Orta Anadolu Bölgesinde Bakliyata Zarar Veren Baklagil Tohum Böceklerinin Tür, Yayılış ve Zarar Oranları Üzerinde Araştırmalar. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, 6: 64.
• Kaplan E, Bal SS, Ayçiçek M, 2018. Bingöl İlinde Yetiştirilen Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris) Çeşitlerinde Tespit Edilen Böcek Populasyonları ve Acanthoscelides obtectus’a Tepkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 27(1): 53.
• Keyder S, Bağcıoğlu E, Mene G, 1973. Marmara Bölgesinde Börülce Tohum Böceği (Callosobruchus maculatus F., Col. Bruchidae, Buruchinea)’nin Yayılışı, Biyolojisi ve Mücadelesi. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı 7: 58-59.
• Kılıç A, Mutlu Ç, 2020. Yerli Bazı Diyatom Topraklarının Laboratuvar Koşullarında Khapra, Trogoderma granarium Everts (Coleoptera: Dermestidae), Larvalarına Karşı Biyolojik Etkinliği. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(1), 44-54.
• Kılınç M, Özen F, 1988a. A5 ve A6 Karelerinden Yeni Floristik Kayıtlar, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Dergisi, 1(2): 75-88.
• Kılınç M, Özen F, 1988b. Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kurupelit Kampus Alanı ve Çevresinin Florası. OMÜ. Fen Dergisi. 1, 2: 97-121
• Kır A, Tan A, Adanacıoğlu N, Karabak S, Aysar Güzelsoy N, 2017. Türkiye’de Yeterince Tüketilmeyen Geleneksel Ürün: Börülce [Vigna unguiculata (L.) Walp.] Yerel Çeşitleri, Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 28(2): 62-68.
• Kırnak H, Varol İS, İrik HA, Özaktan H, 2017. Nohut Bitkisinde Farklı Gelişim Dönemlerinde Uygulanan Ek Sulamanın Ham Protein, Ham Yağ ve Ham Kül İçeriğine Etkisi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 6: 169-176.
• Kutbay HG, Kılınç M, Karaer F, 1995. Nebyan Dağı (Samsun/Bafra) Florası. Turk. J. of Botany. 19: 345- 371.
• Lodos N, 1998. Türkiye Entomolojisi VI (Genel, Uygulamalı ve Faunistik), Yardımcı Ders Kitabı (I. Baskı), Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, 529: 300.
• Mewis I, Ulrichs C, 2001. Action of Amorphous Diatomaceous Earth against Different Stages of the Stored Product Pests Tribolium confusum, Tenebrio molitor, Sitophilus granarius and Plodia interpunctella. Journal of Stored Products Research. 37(2): 153-164.
• Njoroge AW, Affognon H, Mutungi C, Richter U, Hensel O, Rohde B, Mankin RW, 2017. Bioacoustics of Acanthoscelides obtectus (Coleoptera: Chrysomelidae: Bruchinae) on Phaseolus vulgaris (Fabaceae). Florida Entomologist, 100(1): 109-115.
• Özdem A, 1997. Eskişehir Ilinde Fasulye Tohumböceği [Acanthoscelides obtectus (Say) (Col.:Bruchidae)]’nin Biyolojisi Üzerinde Araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 37(3-4): 111-118.
• Pemonge J, Pascual-Villalobos MJ, Regnault-Roger C, 1997. Effects of Material and Extracts of Trigonella foenum-graecum L. against the Stored Product Pests Tribolium castaneum (Herbst) (Coleoptera: Tenebrionidae) and Acanthoscelides obtectus (Say) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 33(3): 209-217.
• Pierrard G, 1986. Control of the Cowpea Weevil Callosobruchus maculatus, at the Farmer Level in Senegal. International Journal of Pest Management, 32(3), 197-200.
• Selimoğlu T, Gökçe A, Yanar D, 2015. Bazı Bitki Uçucu Yağlarının Acanthoscelides obtectus (Say) (Coleoptera: Bruchidae) Üzerindeki Fumigant Toksisiteleri. Türkiye Entomoloji Dergisi, 39(1), 109-118.
• Stamopoulos DC, 1991. Effects of Four Essential Oil Vapours on the Oviposition and Fecundity of Acanthoscelides obtectus (Say) (Coleoptera: Bruchidae): Laboratory Evaluation. Journal of Stored Products Research,27(4), 199-203.
• Şen R, 2016. Seçilmiş Yerel Diyatomit Toprakların Depolanmış Tahıl Zararlılarına Karşı İnsektisidal Etkinliği Üzerine Abiyotik Faktörlerin Etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmış).
• Varankaya S, Ceylan E, 2012. Orta Anadolu Bölgesinde Fasulye Tarımında Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Önerileri. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 26(1): 15-26.
• Yanar D, Düzdemir O, 2012. Bazı Bitki Ekstraktlarının ve Bitkisel Preparatların Fasulye Tohum Böceğine (Acanthoscelides obtectus (Say.)) Olan Etkisi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 1: 36-40.