Deprem Kayıt İstasyonu Kurulum Yerinin Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı ile Belirlenmesi Küçükçekmece Örneği

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1896 - 1908, 01.09.2021

Ayşenur Can Fatma Şahin Tahsin Çetinyokuş Emre Çalışkan

https://doi.org/10.21597/jist.837195

Öz

Deprem kayıt istasyonu kurulumu ile istasyonun bulunduğu yer ve çevresinin deprem etkinliği daha iyi takip
edilebilmekte böylece, bölgesel ve ülke genelinde meydana gelecek depremlerin parametrelerinin belirlenmesine çok büyük katkı sağlanmaktadır. Deprem kayıt istasyonunun sayısının fazla olması durumu iyileştirirken diğer yandan bütçe, zaman, sürdürülebilirlik masrafları vb. kıt kaynakların olması istasyonların sayısını kısıtlamaktadır. Bu sebeple deprem kayıt istasyonu kurulur iken nereye konumlanacağı kararı önemli hale gelmektedir. Ek olarak yer seçimi kararı uzun vadeli planlamaya dâhil edilebilmesi açısından stratejiktir ve sonucu birçok kararı etkilemektedir. Deprem kayıt istasyonu yeri seçimi; zemin sınıfı, doğal ve çevresel gürültü tipi, gürültü düzeyi ve mesafesi, iletişim amaçlı kullanılan temel istasyonuna uzaklık, deprem kayıt istasyonuna ulaşılabilirlik, elektrik kaynaklarına olan uzaklık, yerin mülkiyeti, sinyal gönderimi için etkileyici bir nesnenin olup olmadığı gibi çok sayıda kriteri içeren ve bu kriterlerin birlikte değerlendirilmesini gerektiren çok kriterli bir karar verme problemidir. Bu çalışmada seçilen kriterlere bağlı olarak konunun uzmanlarına anket uygulanmış ve elde edilen cevaplar temelinde uygulanan AHP(Analitik Hiyerarşi Prosesi) yöntemi ile kriterlerin ağırlıkları belirlenmiştir. Belirlenen ağırlıklar kullanılarak MOOSRA(Basit Oran Analizi Bazında Çok Amaçlı Optimizasyon) yöntemi ile alternatiflerin sıralaması yapılmış ve karar vericilere sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Deprem kayıt istasyonu, tesis yer seçimi, çok kriterli karar verme, AHP, MOOSRA

Determining Installation Site of an Earthquake Monitoring Station Using the Multi-Criteria Decision Making Approach: Case of Küçükçekmece

Öz

With the installation of an earthquake station, the earthquake activity of the location and its surroundings can be better monitored, thus making a great contribution to the determination of the parameters of earthquakes that will occur regionally and throughout the country. While the high number of earthquake stations improves the situation, the availability of scarce resources e.g. budget, time, sustainability costs, etc. limits the number of stations. For this reason, when the earthquake station is established, the decision of where to locate becomes important. In addition, the location decision is strategic in that it can be included in long-term planning, and the result affects many decisions. Selection of earthquake station site location involves many criteria such as soil type/types, natural and environmental noise type, noise level and distance, distance to the base station used for communication purposes, accessibility to the earthquake station, distance to electricity sources, ownership of the place. It is a multi-criteria decision-making problem that requires these criteria to be evaluated together. Based on the criteria chosen in this study, a questionnaire was applied to the experts of the field, and the weights of the criteria were determined by using the AHP (Analytical Hierarchy Process) method. By using the obtained weights, the alternatives were listed by MOOSRA (Multi-objective Optimization on the Basis of Simple Ratio Analysis) method and presented to decision makers.

Anahtar Kelimeler

Earthquake monitoring station, facility location selection, multi criteria decision making, AHP, MOOSRA

Kaynakça

• Ahn BS, 2011. Compatible Weighting Method with Rank Order Centroid: Maximum Entropy Ordered Weighted Averaging Approach. European Journal of Operational Research, 212 (3): 552-559.
• Anonim, 2002. İstanbul Büyükşehir Belediyesi(İBB), Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı(JICA), Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dâhil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması, http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/SubSites/DepremSite/PublishingImages/JICA-TUR.pdf. (Erişim Tarihi: 24.11.2017)
• Anonim, 2017. T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Bilgilendirme ve Strateji Çalışma Grubu, https://deprem.afad.gov.tr/icerik?id=6&menuId=102 (Erişim Tarihi: 24.11.2017)
• Anonim, 2020. T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Kayıt İstasyonları Haritası, https://deprem.afad.gov.tr/istasyonlar# (Erişim Tarihi: 30.11.2020).
• Ar İM, Baki BN, Özdemir F, 2014. Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık AHS-VIKOR Yaklaşımının Kullanımı: Otel Sektöründe Bir Uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7 (13): 93-114.
• Aragones-Beltran P, Pastor-Ferrando JP, Garcia-Garcia F, Pascual-Agulló A, 2010. An Analytic Network Process Approach for Siting a Municipal Solid Waste Plant in The Metropolitan Area of Valencia (Spain). Journal of Environmental Management, 91 (5): 1071-1086.
• Arıbaş M, Özcan U, 2016. Akademik Araştırma Projelerinin AHP ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Değerlendirilmesi. Politeknik Dergisi, 19 (2): 163-173.
• Ashrafzadeh M, Rafiel FM, Zare Z, 2012. The Application of Fuzzy Analytic Hierarchy Process Approach for the Selection of Warehouse Location: A Case Study. International Journal of Business and Social Science, 3 (4): 112-125.
• Awasthi A, Chauhan SS, Goyal SK, 2011. A Multi-criteria Decision Making Approach for Location Planning for Urban Distribution Centers Under Uncertainty. Mathematical and Computer Modelling, 53 (1): 98–109.
• Aytaç Adalı E, Tuş Işık A, 2017. The Multi-objective Decision Making Method Based on MULTIMOORA and MOOSRA for The Laptop Selection Problem. Journal of Industrial Engineering International, 13 (2): 229-237.
• Baran T, 2017. AHP ve 0 -1 Hedef Programlama ile Depo Konumlarının Belirlenmesi ve Bir Uygulama, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Bose S, Mandal N, Nandi T, 2020. Selection and Experimentation of the Best Hybrid Green Composite Using Advanced MCDM Methods for Clean Sustainable Energy Recovery: A Novel Approach. International Journal of Mathematical, Engineering and Management Sciences, 5 (3): 556-566.
• Choudhary D, Shankar R, 2012. An STEEP-Fuzzy AHP-TOPSIS Framework for Evaluation and Selection of Thermal Power Plant Location: A Case Study from India. Energy, 42 (1): 510-521.
• Das MC, Sarkar B, Ray S, 2012. Decision Making Under Conflicting Environment: A New MCDM Method. International Journal of Applied Decision Sciences, 5 (2): 142-162.
• Durmuş M, Tayyar N, 2017. AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3): 65-80.
• Erden T, Coşkun MZ, 2010. Acil durum servislerinin yer seçimi: Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve CBS entegrasyonu. İstanbul Teknik Üniversitesi Dergisi/Mühendislik, 9 (6): 37-50.
• Eroğlu H, 2018. Güneş Enerji Santralleri için Uygunluk Haritasının Elde Edilmesi: Bir Uygulama. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8 (4): 97-106.
• Farahani RZ, Steadieseifi, M, Asgari, N, 2010. Multiple Criteria Facility Location Problems; A Survey. Applied Mathematical Modelling, 34 (7): 1689-1709.
• Günaydın N, 2016. Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Bir Uygulama, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Hosseini SMA, De La Fuente A, Pons O, 2016. Multi-criteria Decision-making Method for Sustainable Site Location of Post-disaster Temporary Housing in Urban Areas. Journal of Construction Engineering and Management, 142 (9): 04016036.
• Ka B, 2011. Application of Fuzzy AHP and ELECTRE to China Dry Port Location Selection. The Asian Journal of Shipping and Logistics, 27 (2): 331-353.
• Kabak M, Erbaş M, Çetinkaya C, Özceylan E, 2018. A GIS-based MCDM approach for the evaluation of bike-share stations. Journal of Cleaner Production, 201: 49-60.
• Karabay S, Köse E, Kabak M, 2014. Stokastik Çok Kriterli Kabul Edilebilirlik Analizi ile Bir Kamu Kurumu için Tesis Yeri Seçimi. Ege Akademik Bakış, 14 (3): 361-369.
• Karasan A, İlbahar E, Kahraman C, 2019. A Novel Pythagorean Fuzzy AHP and Its Application to Landfill Site Selection Problem. Soft Computing, 23 (21): 10953-10968.
• Kaya Ö, Tortum A, Alemdar KD, Çodur MY, 2020. Site Selection for EVCS in İstanbul by GIS and Multi-criteria Decision-making. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 80: 102271.
• Keleş MK, Tunca MZ, 2015. Hiyerarşik ELECTRE Yönteminin Teknokent Seçiminde Kullanımı Üzerine Bir Çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (1): 199-223.
• Khadivi MR, Fatemi Ghomi SMT, 2012. Solid Waste Facilities Location Using of Analytical Network Process and Data Envelopment Analysis Approaches. Waste Management, 32 (6): 1258-1265.
• Kuo MS, 2011. Optimal Location Selection for an International Distribution Center by Using A New Hybrid Method. Expert Systems with Applications, 38: 7208-722.
• Menou A, Benallou A, Lahdelma R, Salminen P, 2010. Decision Support for Centralizing Cargo at A Moroccan Airport Hub Using Stochastic Multi-criteria Acceptability Analysis. European Journal of Operational Research, 204 (3): 621-629.
• Mokhtarian MN, Hadi-Vencheh A, 2012. A New Fuzzy TOPSIS Method Based on Left and Right Scores: An Application for Determining an Industrial Zone for Dairy Products Factory. Applied Soft Computing, 12 (8): 2496-2505.
• Nyimbili PH, Erden T, 2020. GIS-based Fuzzy Multi-criteria Approach for Optimal Site Selection of The Fire Stations in İstanbul, Turkey. Socio-Economic Planning Sciences, 71: 100860.
• Ömürberk N, Üstündağ S, Helvacıoğlu ÖC, 2013. Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Kullanımı: Isparta Bölgesi’nde Bir Uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (21): 101-116.
• Önüt S, Efendigil T, Kara SS, 2010. A Combined Fuzzy MCDM Approach for Selecting Shopping Center Site: An Example from İstanbul, Turkey. Expert Systems with Applications, 37 (3): 1973-1980.
• Özcan T, Çelebi N, Esnaf Ş, 2011. Comparative Analysis of Multi-Criteria Decision Making Methodologies and Implementation of a Warehouse Location Selection Problem. Expert Systems with Applications, 38 (8): 9773-9779.
• Özdağoğlu A, 2011. A Multi-Criteria Decision-Making Methodology on The Selection of Facility Location: Fuzzy ANP. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 59 (5): 787-803.
• Sarkar A, Panja SC, Das D, Sarkar B, 2015. Developing an Efficient Decision Support System for Non-traditional Machine Selection: An Application of MOORA and MOOSRA. Production & Manufacturing Research, 3 (1): 324-342.
• Song S, Zhou H, Song W, 2019. Sustainable Shelter-site Selection Under Uncertainty: A Rough QUALIFLEX Method. Computers and Industrial Engineering, 128: 371-386.
• Şahin S, 2017. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Bulanık Ortamda Afet Yönetimi Sisteminde Geçici Barınma Alanları Yer Seçimi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Teniwut WA, Marimin M, Djatna T, 2019. GIS-based Multi-criteria Decision Making Model for Site Selection of Seaweed Farming Information Centre: A Lesson from Small Islands, Indonesia. Decision Science Letters, 8 (2): 137-150.
• Uslu A, Kızıloğlu K, İşleyen SK, Kahya E, 2017. Okul yeri seçiminde coğrafi bilgi sistemine dayalı AHP-TOPSIS yaklaşımı: Ankara ili örneği. Politeknik Dergisi, 20 (4): 933-943.
• Wang JJ, Jing YY, Zhang CF, Zhao JH, 2009. Review On Multi-Criteria Decision Analysis Aid in Sustainable Energy Decision-Making. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13 (9): 2263-2278.
• Wu Y, Liu L, Gao J, Chu H, Xu C, 2017. An Extended VIKOR-based Approach for Pumped Hydro Energy Storage Plant Site Selection with Heterogeneous Information. Information (Switzerland), 8 (3): 106.
• Yalçınkaya M, Teke K, 2006. San Andreas Fayında Yapılan Jeodezik ve Yer Dinamiği Çalışmaları. Türkiye Ulusal Jeodezi Komisyonu 2. Tektonik ve Jeodezik Ağlar Çalıştayı, 16-18 Kasım 2006, Trabzon.
• Zavadskas EK, Turskis Z, Bagocius V, 2015. Multi-criteria selection of deep-water port in the Eastern Baltic Sea. Applied Soft Computing Journal, 26: 180-192.