Karadeniz Bölgesinin Yumuşak Çekirdekli Meyve Üretiminde Mevcut Durumu ve Potansiyeli

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1671 - 1685, 01.09.2021

Ahmet Öztürk , Sevgi Serttaş

https://doi.org/10.21597/jist.900957

Cited By: 2

Öz

Çok farklı ekolojik koşullara ve coğrafik yapıya sahip olan ve bu nedenle birçok meyve türünün yetiştiriciliğinin yapılabildiği Karadeniz Bölgesi, ülkemiz meyveciliğinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Karadeniz Bölgesi, 2 573 222 ton ile Türkiye meyve üretiminin % 11.1’ini, 225 bin tonluk yumuşak çekirdekli meyve üretimi ile de ülkemiz yumuşak çekirdekli meyve üretiminin yaklaşık % 4.4’nü gerçekleştirmektedir. Bölgede yumuşak çekirdekli meyve yetiştiriciliği yaygın olarak ev bahçeleri, meyve bahçeleri ve kapama bahçelerde yapılmaktadır. Bölge meyveciliğinde yumuşak çekirdekli meyveler % 8.8’lik üretim payı ile sert kabuklu meyvelerden (% 23.9) sonra ikinci sırada yer almaktadır. Bölgede yumuşak çekirdekli meyveler içerisinde en fazla elma (149 275 ton, % 66.3) ve armut (59.931 ton, % 26.6) üretilmektedir. Bölgede hem üretim alanı hem de üretim miktarı bakımından diğer grupta yer alan elmalar üretilirken (sırasıyla % 37.9 ve % 36.3) bu grubu üretim alanı bakımından Amasya (% 20.9) üretim miktarı bakımından ise Starking (%19.7) takip etmektedir. Karadeniz Bölgesi 1 912 tonluk üretimiyle ülkemiz muşmula üretiminin % 38.5’lik kısmını karşılamaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki yumuşak çekirdekli meyve üretim potansiyeli iller bazında değerlendirildiğinde Amasya (46 004 ton), Samsun (27 874 ton), Kastamonu (21 509 ton) ve Tokat (20 450 ton) en fazla üretimi yapan illerdir. Bu çalışmada yumuşak çekirdekli meyveler içerisinde en fazla üretilen türlerin Karadeniz Bölgesi ve Türkiye üretimindeki mevcut durumu ve potansiyeli detaylı olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Armut, Ayva, Elma, Karadeniz Bölgesi, Yumuşak Çekirdekliler

The Current Situation and Potential of Pome Fruit Production of Black Sea Region

Öz

The Black Sea Region, having very different ecological conditions and geographical structures and therefore can grow many fruit species, has a very important place in fruit growing in our country. The Black Sea Region realizes 11.1 % of Turkey's fruit production with 2 573 222 tons, and approximately 4.4 % of our country's pome fruit production about 225 thousand tons of pome fruit production. Pome fruit growing in the region is mainly performed in home gardens, fruit gardens and commercial orchards. Pome fruits with 8.8 % portion have second place after nuts (23.9 %) in fruit growing of the region. Apple (149 275 tons, 66.3 %) and pear (59 931 tons, 26.6 %) are produced as the highest amount among pome fruits in the region. In the region, while apples are produced in terms of both production amount and area with the other apple group (36.3 % and 37.9 %, respectively), the Amasya apple (20.9 %) in terms of production area and the Starking apple (19.7 %) in terms of production amount are followed in this group. The Black Sea Region with 1 912 tons of production supplies 38.5 % of total medlar production of Turkey. When the potential of pome fruit production in the Black Sea Region is evaluated, Amasya (46 004 tons), Samsun (27 874 tons), Kastamonu (21 509 tons) and Tokat (20 450 tons) are the main producer cities. In this study, the current situation and potential of the most produced pome fruit species in the fruit production of the Black Sea Region and Turkey are discussed in detail.

Anahtar Kelimeler

Pear, Quince, Apple, Black Sea Region, Pome Fruits

Kaynakça

• Ağaoğlu YS, Çelik H, Çelik M, Fidan Y, Gülşen Y, Günay A, Halloran N, Köksal Aİ, Yanmaz R, 2015. Genel Bahçe Bitkileri (Güncelleştirilmiş 7. Baskı). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, Yayın No: 1630, 369 s, Ankara-Türkiye.
• Anonim 2021. Karadeniz Bölgesi. http://www.cografya.gen.tr/egitim/bolgeler/karadeniz.htm. (Erişim tarihi: 10.02.2021)
• Aygün A, Taşçı AR, 2013. Some Fruit Characteristics of Medlar (Mespilus germanica L.) Genotypes Grown in Ordu, Turkey. Scientific Papers. Series B, Horticulture. Vol. LVII: 149-151.
• Aygün A, Ülgen SA, 2009. Rize’de yetiştirilen Demir Elma (Malus communis L.) çeşidinin bazı meyve özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2: 201-205.
• Bak T, Şenyurt M, Karadeniz T, 2016. Ordu Ulubey ilçesinde yetişen ayva (Cydonia oblonga) genotiplerinin meyve özelliklerinin belirlenmesi. Bahçe (Özel Sayı), 45(1): 489-492.
• Balta MF, Üç L, Karakaya O, 2019. Şebinkarahisar (Giresun) İlçesinde Seçilen Alişar Armut Klonlarının Bazı Meyve Özellikleri. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 5(1): 31 – 37
• Bostan SZ, 2009. Pomological Traits of Local Apple and Pear Cultivars and Types Grown in Trabzon Province (Eastern Black Sea Region of Turkey). Acta Horticulture, 825:293-298.
• Bostan SZ, Acar Ş, 2012. Ünye’de (Ordu) yetiştirilen mahalli armut çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Akademik Ziraat Dergisi, 1(2): 97‐106.
• Bostan SZ, Çelikel-Çubukçu G, 2016. Çaykara İlçesinde Yetiştirilen Güzlük ve Kışlık Mahalli Armut Çeşitlerinin Pomolojik Özellikleri. Bahçe (Özel Sayı), 45(1): 59-68.
• Bostan SZ, İslam A, 2007. Doğu Karadeniz Bölgesi muşmulalarının (Mespilus germanica L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine bir araştırma. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Bildiriler Kitabı, Erzurum, 4-7 Eylül, 1:494-501.
• Cevahir G, Bostan SZ, 2017. Of (Trabzon) ilçesi yerel armutları: Erkenci ve orta mevsim çeşitleri. Meyve Bilimi, 4(2): 19-25.
• Çakır E, Öztürk A, 2019. Samsun İli Tekkeköy İlçesinde Yetişen Ümitvar Muşmula Genotiplerinin Belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 5(2): 240 – 249
• Çiftçi DT, Sağır N, Bağcı MD, Aygün A, 2011. Doğu Karadeniz Sahil Bölgesinde Yetiştirilen Yerel Armut (Pyrus spp.) Çeşitlerinin Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye VI. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Şanlıurfa, 04-08 Ekim, 1:798-806.
• Davis PH, 1972. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 4., Edinburgh. Demirsoy L, Öztürk A, Serdar Ü, Duman E, 2007. Saklı Cennet Camili’de Yetiştirilen Yerel Armut Çeşitleri. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 04-07 Eylül, 1: 396-400.
• Dost SE, Dumanoğlu H, 2018. Doğu Karadeniz Bölgesi Sahil Kuşağı Yerel Elma Çeşit Koleksiyonu’nda (Ankara) Ümitvar Sofralık Genotiplerin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35 (Ek Sayı):38-46.
• Dumanoğlu H, Aygün A, Erdoğan V, Serdar Ü, Kalkışım Ö, Baştaş K, Pakyürek MA, Maden S, 2011. Doğu Karadeniz Bölgesi Sahil Kuşağındaki Bazı Yerel Elma Çeşitlerinin Meyve Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Türkiye VI. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Şanlıurfa, 04-08 Ekim, 1: 173-180.
• Dumanoğlu H, Erdoğan V, Aygün A, Javadisaber J, 2009. Ankara İlinde “Granny Smith” Elma Çeşidinde Ekstrem Yaz İklimi Koşullarının Meyve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2 (2): 193-199.
• FAOSTAT 2021. Statistical Database of the Food and Agricultural Organization. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Erişim tarihi: 25.01.2021)
• Karadeniz T, Kalkışım Ö, 1996. Görele ve Çevresinde Yetiştirilen Mahalli Yazlık Armut Çeşitleri Üzerinde Pomolojik Çalışmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1): 81-86.
• Karadeniz T, Şen SM, 1990. Tirebolu ve Çevresinde Yetiştirilen Mahalli Armut Çeşitlerinin Pomolojik ve Morfolojik Özellikleri Üzerine Araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1/1: 152-165.
• Karakaya O, Balta MF, Kaya T, Uzun S, 2016. Yağlıdere (Giresun) elmaları: fenolojik ve pomolojik özellikler. Bahçe (Özel Sayı) 1:925-929.
• Maral Gürbüz E, Bostan SZ 2020. Çarşamba İlçesi (Samsun) Ümitvar Muşmula Genotiplerinin Fiziksel ve Kimyasal Karakterizasyonu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 23 (4): 816-823.
• Özkan Y, Gerçekcioğlu R, Polat M, 1997. Tokat merkez ilçede yetiştirilen muşmula (Mespilu germanica L.) tiplerinin meyve özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu. Yalova, 2-5 Eylül, 123-129.
• Öztürk A, Demirsoy L, 2013. Promising pear genotypes from North Anatolia, Turkey: Preliminary Observations. Journal of the American Pomological Society, 67 (4): 217-227.
• Öztürk A, Karabulut B, 2017. Karadeniz Bölgesi’nde Organik Bitkisel Üretim. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(13): 1705-1713.
• Öztürk A, Öztürk B, 2018. Determination of Fruit Quality Properties of Loquat Genotypes Grown in Ordu Province of Turkey. International Journal of Scientific and Technological Research, 4(10): 262-268.
• Öztürk A, Serttaş S, 2018. Karadeniz Bölgesi Meyveciliğinin Mevcut Durumu ve Potansiyeli. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(4): 11-20.
• Saraçoğlu, O., Kalkışım, Ö., Çekiç, Ç., Özgen, M. 2011. ‘Yomra’ve ‘Granny Smith’Elma Çeşitlerinin Modifiye Atmosfer Koşullarında Muhafaza Edilebilirliğinin Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1:40-46.
• Serdar Ü, Ersoy B, Öztürk A, Demirsoy H, 2007. Saklı cennet Camili’de yetiştirilen yerel elma çeşitleri. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 04-07 Eylül, 1: 575-579.
• Şenyurt M, Bak T, Karadeniz T, 2016. Ordu ili Ulubey ilçesinde yetişen bazı Trabzon Hurması (Diospyros kaki) tiplerinin pomolojik özellikleri. Bahçe (Özel Sayı), 45(1): 574-578.
• Tepe S, 2013. Yenidünya yetiştiriciliği ve geleceği. Tarım Türk, 42(8): 64-66.
• TÜİK, 2021. Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul. (Erişim tarihi: 15.03.2021)
• Yarılgaç T, Balcı MA, Uzun S, Balta MF, 2017. Trabzon ili merkez ilçeden selekte edilen yenidünya genotiplerinin fiziksel ve bazı kimyasal özellikleri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1): 11-15.
• Yarılgaç T, Karadeniz T, Gürel HB, 2009. Ordu Merkez ilçede yetiştirilen yöresel elma (Malus communis L.) çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2: 37-41.
• Yılmaz A, Gerçekcioğlu R, 2013. Tokat ekolojisi muşmula (Mespilus germanica L.) popülasyonu ve dağılımı üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6 (2): 1-4.