Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L. ve Gossypium barbadense L.) Çeşitlerinin ve Türler Arası Melezlemelerle Elde Edilen Hatların (G. hirsutum L. X G. barbadense L.) Verim, Verim Unsurlarının Belirlenmesi

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 2, 97 - 105, 30.06.2011

Ali Rahmi Kaya Tamer Eryiğit Burhan Arslan

Öz

Bu çalışma, bazı pamuk (Gossypium hirsutum L. ve Gossypium barbadense L.) çeşitlerinin ve türler arası melezlemelerle elde edilen hatların (G. hirsutum L. X G. barbadense L.) verim, verim unsurlarını belirlemek, uygun anaç ve melez kombinasyonlarını saptamak amacı ile Kahramanmaraş Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanında 2002 ve 2003 yılı pamuk yetiştirme sezonunda tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede materyal olarak Kahramanmaraş Tarımsal Araştırma Enstitüsünden temin edilen 9 çeşit ve 9 melez hat kullanılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre, incelenen özelliklerin çeşit/hatlara ve yıllara göre önemli derecede farklı olduğu belirlenmiştir. En yüksek kütlü pamuk verimi Sayar-314 çeşidinden elde edilmiştir. Melez hatlardan verim unsurları yönünden anaçları geçen olmamıştır. Ancak melez hatlar içerisinde kütlü pamuk verimi yönünden Çukurova-1518 x Aşkabat-71’in en ümitvar hat olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Pamuk, çeşit, hat, verim, verim unsurları

Determination of Yield and Yield Components in Different Growing Periods of Some Cotton Varieties (G. hirsutum L. and G. barbadense L.) and Lines Obtained From Inter-Specific Crosses (G. hirsutum L. x G. barbadense L.) Under Kahramanmaraş Conditions

Öz

The aim of this study was to determine yield and yield components of some cotton varieties (G.

hirsutum L. and G. barbadense L.) and lines obtained from inter-specific crosses (G. hirsutum L. x G. barbadense

L.) under Kahramanmaraş conditions. Experiments were carried out in randomized complete block design with

three replications at the research area of Agricultural Research Institute of Kahramanmaraş. In the study, nine

cultivars and nine lines were used.

According to the results, it was determined that there were significant differences among to varieties/lines and years

in terms of the investigated characteristics. Sayar-314 cotton variety gave the highest seed cotton yield (4291.30

kg/ha). Yield of inter-specific crosses were not superior than parents, but the line for seed cotton yield named as

Çukurova-1518 x Aşkabat-71 was the most prominent lines.

Anahtar Kelimeler

Cotton, variety, line, yield, yield components

Kaynakça

• Akçar, H., 1986. Çukurova Koşullarında, İki Pamuk Çeşidinde (Gossypium hirsutum L.) Farklı Ekim Şekillerinin Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma, (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Aktay, Y., 1994. Çukurova Bölgesi Koşullarında Gossypium hirsu- tum L. Türü İçerisindeki 16 Pamuk Çeşidinin Verim Unsurları ve Bunlar Arasındaki İlişkiler Üzerinde Bir Araştırma. , (Yük- sek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri En- stitüsü, Adana.
• Aloğlu, K.S., 2000. Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Kamuk (Gos- sypium hirsutum L.) Genotiplerinin Verim, Verim Unsurları ve Lif Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Anonim, 1995. Çeşit Verim Denemesi. Kahramanmaraş Tarla Bit- kileri Üretme İstasyonu Müdürlüğü Araştırma Raporları. 1-3.
• Anonim, 2010. “2010 Yılı Pamuk Raporu”. T.C. Sanayi ve ticaret bakanlığı teşkilatlandırma genel müdürlüğü
• Başbağ, S., 2005. İnter-spesifik (G. Hirsutum L. x G. Barbadense L.) Hibrit Pamukların Diyarbakır Koşullarında Yetiştirilme Olanakları. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araştırma Sunusu Cilt 1, Sayfa 325-330).
• Bozbek, T., 2004. Melez Pamuk Populasyonlarında Verim Bileşenlerinin ve Genetik Korelasyonların Saptanması. Nazil- li Pamuk Araştırma Enstitüsü. Doktora Projesi. Tagem 2004 Yılı Gelişme Raporu. http://www.tagem.gov.tr /
• Choudhari, P.N., Borole, D.N., Patil, S.D., Narkhede, B.N., 1988. Path analysis in deshi cotton. Journal of Maharashtra Agricul- tural Universities, 13 (1) 54-55.
• Çopur, O., 1995. Harran Ovası Koşullarına Uygun Pamuk (G. hirsu- tum L.) Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurları Arası İlişkilerin Korelasyon ve Path Analizi İle Saptanması. Harran Ünivers- itesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 1995 Şanlıurfa.
• Çopur, O., Oğlakçı, M., 1997. Harran Ovası Koşullarında Gossy- pium hirsutum L Türüne İlişkin 12 Pamuk Çeşidinde Verim ve Verim Unsurlarının Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. 22-25 Eylül, Samsun. 310-314.
• Efe, L., 1994. Çukurova ve Gap Bölgesi Koşullarında Gossypium hirsutum L. Türündeki On Gossypolsüz Pamuk Çeşidinin Yarım Diallel Melezlerinde Önemli Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı İle Bunlar Arasındaki İlişkiler Üzerinde Araştırmalar. (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bil- imleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Adana.
• Gill, S.S., Singh, T.H., 1982. Stability for Fibre and Morphological Characters in Upland Cotton. Indian Journal of Genetics and Plant Breeding. 41 (2): 292-296.
• Güvercin, R., Nasırcı, Ş., Tantıverdi, M., 2000. Harran Ovası Koşullarında Yetiştirilebilecek Pamuk (G. hirsutum L.) Çeşitlerinin Belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2000, Şanlıurfa, 4 (1-2): 19-28.
• Kalsy, H.S., Singh, T.H., 1975. Phenotypic Stability in Upland Cot- ton. Pl. B. Abst. 45 (7) :5603.
• Karademir, E., Şakar,D., 1999. Diyarbakır’da Pamuk Ekim Zamanı ve Azot Dozunun Verim ve Kaliteye Etkisi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi 15-18 Kasım 1999, Adana. Cilt:2, 247- 252.
• Kartal, B., 2005. Harran Ovası Koşullarında Soğuğa Tolerant Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Genotiplerinin Belirlen- mesi. (Yüksek Lisans Tezi) K.S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Kaynak, M.A. Çölkesen, M., 1995. Harran Ovası Koşullarında Gossypium hirsutum L. Türüne İlişkin 16 Pamuk Çeşidinde Verim ve Verim Unsurlarının Saptanması Üzerinde Bir Araştırma. Harran Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi. 1 (1) 54- 164. Şanlıurfa.
• Kaynak, M.A., Ünay, A., Özkan, İ., Başal, H., 2000, Pamukta (Gos- sypium hirsutum L.) Erkencilik Kriterleri ile Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinde Heterotik Etkilerin ve Fenotipik İlişkilerin Saptanması. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Aydın http://journals.tubi- tak.gov.tr/agriculture/issues/tar-00-24-1/tar-24-1-14-98220. pdf (Tübitak’a geliş tarihi: 20.11.1998).
• Kıllı, F., 1994. Doğu Akdeniz ve Gap (Güneydoğu Anadolu Proje- si) Yöresi Koşullarında Gossypium hirsutum L. İçinde Sekiz Pamuk Çeşidinin, Verim, Verim Unsurları ve Lif Teknolojik Özelliklerine İlişkin Genotip X Çevre İnteraksiyonları, Kalıtım Derecesi Tahminleri ve Çevreye Uyum Yetenekleri Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bil- imleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı. Adana.
• Kıllı, F., 1995. Doğu Akdeniz ve GAP (Güneydoğu Anadolu Proje- si) Bölgesi Koşullarında Pamukta (G. Hirsutum L.) Kütlü Pa- muk Verimi ve Bazı Verim Unsurlarının Korelasyonu ve Path Analizi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi. Cilt 19, Sayı 5, (1995), 379-382.
• Kıllı, F., Şerefoğlu,A.H., 2005. Renkli Lifli Pamukların Koza, Tohum ve Mot Özellikleri. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kon- gresi 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araştırma Sunusu Cilt 1, Sayfa 347-350).
• Mahla, S.V.S., Singh, I.P., 1988. Possibilities of commercial exploi- tation of cotton hybrids (G.hirsutum L.) correlation studies. Agricultural Science Digest, India, 8 (1) 22-26.
• Mert, M., Çalışkan, M.E., 1999. Amik Ovası Koşullarında, G. hirsutum L. Türüne İlişkin 16 Pamuk Çeşidinde Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkile- ri Kongresi 15-18 Kasım 1999, Adana. Cilt:2, 259-263.
• Mustafayev, S., Kıllı, F., Efe, L., İbrahimov, Ş., 2000. Possibilities of the Cultivation of Early Maturing Mutant Cotton Variety Ağdaş-21 (Gossypium barbadense L.) Under Kahramanmaraş Conditions. The Inter- Regional Cooperative Research Net- work on Cotton A Joint Workshop and Meeting of the All Working Groups, Abstract Book, sf: 15, 20-24 Eylül, 2000, Adana, Türkiye.
• Sing, P., 1982, Phenotypic Stability in Upland Cotton. Current Sci. 50 (23): 1034.
• Singh, V.V., 1988. Variability and correlations for boll attributes in Upland cotton (G.hirsutum L.) germplasm. Indian Journal of Agricultural Sciences, 58 (4) 309-310.
• Şehirali, S., Özgen, M.,1988. Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1059, Ders Kitabı:310. Ankara.
• Uzakov, Y.U., Akhmedov, K., 1987. Correlation of Plant Height with Economically Useful Characters, Khlopkovodstvo, No.9, 41-42.