Türkiye Yerli Köpek Irk ve Tipleri

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 99 - 106, 31.03.2012

Orhan Yılmaz , Mehmet Ertuğrul

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de bulunan yerli köpek ırk ve tiplerine ait bazı bilgilere yer verilmiştir. Günümüzde Türkiye’de Kangal (Karabaş) Çoban, Akbaş Çoban, Kars (Kafkas) Çoban, Koyun, Karaman, Türk Tazısı, Tarsus Çatalburun, Dikkulak (Çivikulak), İzci Köpeği Zağar, Zerdava (Kapı Köpeği) ve Tonya Finosu (Kobi) gibi bazı yerli köpek ırklarının yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu çalışmada Kangal (Karabaş) Çoban, Akbaş Çoban, Kars (Kafkas) Çoban, Koyun ve Karaman köpeklerine ait bazı morfolojik özellikler incelenmiştir. Sonuç olarak Türk çoban köpeklerinin iri yapılı sürü koruma köpekleri olduğu söylenebilir. Türk Kangal (Karabaş) Çoban Köpeği hariç, tüm çoban köpeği ırklarının nesli tükenme tehlikesi ya da ağır tehdit altında olduğu söylenebilir. Bu çalışmada ayrıca Türk Tazısı, Tarsus Çatalburun, Dikkulak (Çivikulak/Zağar), Zerdava (Kapı Köpeği) ve Tonya Finosu (Kobi) köpeklerine ait bazı fenotipik özellikler incelenmiştir. Sonuç olarak Türk yerel köpek ırklarının genellikle orta ya da küçük yapılı köpekler olduğu söylenebilir. Ayrıca nesli tükenme tehlikesi ya da ağır tehdit altında olan köpek ırklarının korunması gerekli görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Çoban köpeği, bekçi köpeği, av köpeği, canlı ağırlık, vücut ölçüsü

Native Dogs Breeds and Types of Turkey

Öz

This study was carried out to gather some information about dogs breeds and types of Turkey. At

the present time in Turkey there are dog breeds of Kangal (Karabash) Shepherd, Akbash Shepherd, Kars (Kafkas)

Shepherd, Koyun (Sheep), Karaman, Turkish Tazi (Sighthound), Tarsus Catalburun (Fork-Nose), Dikkulak

(Erect-Ear), Zagar, Zerdava (Kapi Kopegi) and Fino of Tonya (Kobi). In this study some morphological traits

of Kangal (Karabash) Shepherd, Akbash Shepherd, Kars (Kafkas) Shepherd, Koyun (Sheep), Karaman Dogs

were studied. At the conclusion it can be said that Turkish shepherd dog breeds are large size flock guardian dog

breeds. Turkish Tazi (Sighthound), Tarsus Catalburun (Fork-Nose), Dikkulak (Erect-Ear), Zerdava (Kapi Kopegi)

and Fino of Tonya (Kobi) dog breeds were Turkish local dog breeds which were medium or small in size. All dog

breeds are dangered or nearly extinct except Turkish Kangal (Karabash) Shepherd Dog. In the future dangered or

nearly extinct dog breeds should be preserved either by state or universities.

Anahtar Kelimeler

Shepherd dog, watch dog, hunting dog, live weight, body size

Kaynakça

• Anonim, 1997. The Akbash Dog; Premier Livestock Guardian. Akbash Dog Association of America Inc. in Canis Max, 4, Spring, 11-14.
• Anonim, 2012. İzci Köpeği Zağar. 25.08.2011 tarih ve 28036 sayı- lı Resmi Gazete.
• Arat, S., 2011. Türkiye Yerli Evcil Hayvan Genetik Kaynakla- rından Bazılarının In Vitro Korunması ve Ön Moleküler Tanımlanması-I (TÜRKHAYGEN-I). Marmara Araştırma Merkezi, Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Enstitüsü, Gebze, Kocaeli, Türkiye. http://www.turkhaygen.gov.tr/data (Erişim 22.12.2011)
• Broadhead, P., 2003. Karabaş Kangal Çoban Köpeği. I. Uluslarara- sı Kangal Köpeği Sempozyumu Kitabı, 11.07.2003, Devran Matbaası, Ankara.
• Daşkıran, İ., 1995. Kangal Köpeği Yetiştiriciliği (Yayınlanmamış Doktora Semineri). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens- titüsü, Ankara.
• Derbent, S., Yılmaz, O. 2008. Le Karabash. Öztepe Matbaası, An- kara.
• Derbent, S., Yılmaz, O. 2008. Le Karabash. Öztepe Matbaası, An- kara.
• Dikmen, C F., 1936. Savaş ve Polis Köpeği. Türkiye Basımevi, İs- tanbul.
• Galand, G., 1997. Le Berger Anatolian. Concraid Edition. Mons, Belgium.
• Güleç, E., 1996. Türk Kangal Köpeği (Elde basım). Ankara.
• Kadiri, R., 1998. Die Türkischen Hirtenhunde Akbas und Kangal und Verwandte Rassen aus Mittelasien, Germany.
• Kartay, D., 2002. Bozkırın Gözcüsü Kangal Köpeği. Kültür Bakan- lığı Yayınları, No: 2922, Ankara.
• Kartay, D., 2008. Akbaş Köpeği, İlya İzmir Basim Yayım Limited, İzmir.
• Kazak, Y., Bakır, B., 2002. Kangal Köpeği Yetiştirici El Kitabı. Ulaş TİGEM Yayınları, Sivas.
• Kırmızı, E., 1994. Türk Çoban Köpeklerinin Tarihçesi. Türk Veteri- ner Hekimliği Dergisi, 1(6): 39-41.
• Kırmızıbayrak, T., 2004. Some Morphological Characteristics of Kars Dog. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 28:351-353.
• Nelson, D.D., Nelson, J.N., 1996. Classification of the Native Dogs of Turkey. I. Uluslararası Çoban Köpeği Sempozyumu, Kon- ya.
• Öncül, O., 1983. Sadık Dostumuz Köpekler Ailesi. Dönmez Ofset, Ankara.
• Pugnetti, G., 2001. Köpek Ansiklopedisi. Arkadaş Yayınevi, Anka- ra.
• Reed, S., 2003. İngiltere & Avrupa’da Türk Köpekleri. I. Uluslara- rası Kangal Köpeği Sempozyumu Kitabı, 11.07.2003, Devran Matbaası, Ankara.
• Robinson, R., 1989. Coat Colour Inheritance in Anatolian Shepherd Dog. Genetica, 79: 143-145.
• Sims, D., 2006. A Brief History of the Akbash Dog. www.white- lands.com (Erişim 22.12.2009)
• Tellioğlu, S., 1973. Tanınmış Köpek Irkları ve Özellikleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Çiftçi Broşürü, No:18, Erzurum.
• Togan, İ., 2003. Kangal Köpeği ile İlgili Bazı Soru ve Sorunlara Moleküler Yöntemlerle Cevap Arama. I. Uluslararası Kangal Köpeği Sempozyumu Kitabı, 11.07.2003, Devran Matbaası, Ankara.
• TSE, 1997. Kangal Köpeği Standardı. Türk Standartları Enstitüsü, TS 12172, Mart 1997. TSE Matbaası, Ankara.
• TSE, 2002a. Akbaş Türk Çoban Köpeği Standardı. Türk Standartla- rı Enstitüsü, TS 12891, Ankara.
• TSE, 2002b. Kars Türk Çoban Köpeği Standardı. Türk Standartları Enstitüsü, TS 12892, Ankara.
• TSE, 2002c. Türk Tazısı Standardı. Türk Standartları Enstitüsü, TS 12893, Ankara.
• Wilson, R. T., Yılmaz, O., Ertuğrul, M., 2011. The Domestic Li- vestock Resources of Turkey: Pig. Pig Veterinary Journal, 66: 26-30.
• Yeşilyurt, H., 1999. Kangal Çoban Köpeği Tanıtım El Kitabı. Kan- gal Kaymakamlığı, Köylere Hizmet Götürme Birliği, Sivas.
• Yılmaz, O., 2007a. Turkish Kangal (Karabash) Shepherd Dog. Imp- ress Printhouse, Ankara.
• Yılmaz, O., 2007b. Türkiye’nin Çeşitli Bölgelerinde Yetiştirilmekte Olan Kangal Köpekleri’nin Bazı Morfolojik Özellikleri. (Ya- yınlanmamış Doktora Tezi) Ankara üniversitesi, Fen Bilimle- ri Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, O. 2008. Türk Kangal (Karabaş) Çoban Köpeği. Bilge Kül- tür Sanat Yayınevi, İstanbul.
• Yılmaz, O., Akın, O., Ertuğrul, M., Wilson, R. T. 2011a. Running Head: Cattle Resources and Conservation in Turkey, Journal of Animal Genetic Resources, 48(2): Baskıda.
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. ve Wilson, R. T. 2011b. The Domestic Li- vestock Resources of Turkey: Camel. Journal of Camel Prac- tice and Research, (1) 1-4.
• Yılmaz, O., Ertuğrul M. 2011a. Description of Coloured Horses Ra- ised in Turkey. Journal of Agricultural Science and Techno- logy, 3(3): 203-206.
• Yılmaz, O., Ertuğrul M. 2011b. Some Morphological Characte- ristics of Turkish Tazi (Sighthound). Journal of Animal and Plant Sciences, 21(4): 794-799.
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. 2011c. Spread Story of Kangal (Karabash) Shepherd Dogs in The World. Iğdır Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3): 116-120.
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. 2011d. Some Morphological Traits of the Zagar (Erect-ear) Dog in Turkey. Iğdır Ü. Fen Bilimleri Ensti- tüsü, Dergisi, 1(2): 107-112.
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. 2011e. Some Morphological Traits of Donkeys Raised in Igdir, Turkey. Iğdır Ü. Fen Bilimleri Ensti- tüsü Dergisi, 1(2): 113-116.
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. 2012a. Determination of Akbash Shepherd Dog Raised in Turkey. Bitlis Eren University Journal of Sci- ence and Technology, 1: 37-41.
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. 2012b. Determination of the Rize Koyun (sheep) dog in Turkey. Canadian Journal of Applied Sciences, 2(1): 216-221.
• Yılmaz, O., Ertuğrul M. 2012c. Some Morphological Characteris- tics of the Tarsus Fork-nose Dog in Turkey. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 18(1): 111-115.
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. 2012d. Determination of Fino of Tonya Dog. Journal of Animal and Plant Sciences, (Under review).
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. 2012e. Determination of Kars Shepherd Dog Raised in Turkey. Online Journal of Canine, Feline & Exotic Pets, (Under review).
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M. 2012f. Determination of Zerdava Dog. Jo- urnal of Animal and Plant Sciences (Under review).
• Yılmaz, O., Ertuğrul, M., Wilson, R.T., 2012. Domestic Livestock Resources of Turkey : Water Buffalo. Tropic Animal Health and Production Journal, 44 (4): 707-714.