Erzurum İlinde Şekerpancarı Üretim Maliyeti

Yıl 2012, Cilt: 2 Ek:A Sayı: 2 Sp:A, 41 - 50, 30.06.2012

Yavuz Topcu Ahmet Semih Uzundumlu Köksal Karadaş

Öz

2010 yılında Türkiye’de yaklaşık 3.29 milyon dekar alanda şekerpancarı üretimi yapılıp, dekara 5459 kg verim sağlanmıştır. Şekerpancarı üretiminde Konya, Yozgat, Aksaray, Kayseri, Eskişehir, Tokat, Afyon, Karaman, Sivas ve Ankara önde gelen illerdir. Erzurum ise şekerpancarı üretiminde Türkiye’de alan bakımından 27. ve üretim bakımından ise 28. sıradadır. Erzurum ilinde 29.400 da alanda şekerpancarı üretimi yapılmakta olup, bu alanın %42’si Pasinler ilçesinde ve %38’i Köprüköy ilçesinde bulunmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada, Pasinler ve Köprüköy ilçeleri üretim alanı bakımından çalışma kapsamını oluşturmaktadır. Pasinler’de 8 köy ve 61 adet tarım işletmesi ile Köprüköy’de 2 köyden 14 işletmeden elde edilen veriler kullanılarak, şekerpancarının maliyeti ve toplam hâsılanın incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, şekerpancarı üretim maliyetinde değişir masrafların payı %81 olup, değişir faktörlerden gübre ve sulama suyu ile toprak hazırlama ve hasat-harman işgücü daha fazla kullanılmıştır ve verim üzerinde düşüşlere neden olmuştur. Bu yüzden, birim şekerpancarı üretim maliyeti 0.125 TL/kg olarak hesaplanmış ve ürün alım fiyatı ise 0.12 TL/kg belirlenmiştir. Bunun bir sonucu olarak, toplam üretim maliyeti toplam GSUD aştığından, Net kâr -7.45 TL/da olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre; işletmelerin kıt kaynakları kullanımında teknik ve ekonomik etkinlik seviyeleri belirlenerek, maliyet minimizasyonu sağlanabilir. Şekerpancarı için uygulanan politikalar iyileştirilerek, reel satın alma fiyatları ile GSUD artırılabilir. Böylece işletmeler belirli ölçeklerde maksimum gelir sağlayabilir ve bunları yatırımlara aktarabilir ve etkili yatırım araçları ile rekabet edebilir işletme yapılarına ulaşabilirler

Anahtar Kelimeler

Şekerpancarı, üretim maliyeti, net kar, brüt marj

Production Cost of Sugar Beat in Erzurum Province

Öz

In Turkey, it was harvested the 5459 kg sugar beet per da by producing the sugar beet at about 3.29

million da area in 2010 years. The leader provinces in the production of the sugar beet was Konya, Yozgat, Aksaray,

Kayseri, Eskişehir, Tokat, Afyon, Karaman, Sivas and Ankara. However, Erzurum in its production was listed

in order 27th related to its production area and 28th related to its production amount in Turkey. The production area

of sugar beet in Erzurum was 29400 da covering Pasinler with 42% and Koprukoy with 38% of the cultivated areas.

Therefore, in the study, Pasinler and Koprukoy constituted the scope of the research area related to the cultivated

production area. The cost of the sugar beet and its total revenues is aimed to analyze by being used the data obtained

from total 75 farms producing the sugar beet including eight villages and 61 farms in Pasinler and two villages

and 14 farms. According to the results of the study; the rate of the variable cost in the production cost of the

sugar beet was calculated as 81%, and the fertilizer and irrigation water amount from variable inputs, and soil preparation,

labor used for the harvesting and threshing were applied more than normal levels, and thus they led its yield

to be much lower. Therefore, its production cost per kg was calculated as 0.125 TL, and its price was determined

as 0.12 TL. As a result of this; since the production cost exceeded the total GVP, net benefit per da was found

as -7.45 TL. According to the findings; the cost minimization could provide by being determined the technical and

economic effectiveness levels related to the scarce sources usage of the farms. GVP could be increased by determining

the reel buying prices for manufacturer and by being improved the agricultural policies applied for the sugar

beet. Then, the farms could gain the maximum income at some scale, and they could transfer them to the investments,

and thus they may reach to the competitive farm structures by means of the effective investment tools.

Anahtar Kelimeler

Sugar beet, production cost, net profit, trade margin

Kaynakça

• Altürk, D., 2007. Polatlı ilçesi tarım işletmelerinde münavebede yer alan başlıca ürünlerde işletme sermayesi talebi ve kredi kullanımının incelenmesi (Master Tezi). Ankara Üniv., Fen Bilimleri Enst., Ankara.
• Anonim, 2008. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Erzurum İl Müdürlüğü 2008 yılı kayıtları ve üretim maliyeti verileri.
• Anonim, 2009. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Erzurum İl Müdürlüğü 2009 yılı kayıtları ve üretim maliyeti verileri.
• Anonim, 2010. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Erzurum İl Müdürlüğü 2010 yılı kayıtları ve üretim maliyeti verileri.
• Anonim, 2011a. Şeker Kurumu 2010 yılı faaliyet raporu, Ankara. http://www.sekerkurumu.gov.tr
• Anonim, 2011 b. FAOSTAT bitkisel üretim istatistikleri, http://fa- ostat.fao.org.
• Anonim, 2011 c. TÜİK bitkisel üretim istatistikleri, http://www. tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul.
• Anonim, 2011d. Şekerpancarı üretim istatistikleri raporları, http:// www.pankobirlik.com.tr.
• Anonim, 2011e. Köy hizmetleri kurum raporları, http://www.khgm. gov.tr/sekerpancari.htm.
• Anonim, 2011f. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Erzurum İl Müdürlüğü 2011 yılı kayıtları.
• Bayramoğlu, Z., Göktolga, Z.G., Gündüz, O., 2005. Tokat ili Zile ilçesinde yetiştirilen bazı önemli tarla ürünlerinde fiziki üre- tim girdileri ve maliyet analizleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 11 (2): 101-109.
• Erdal, G., Esengun, K., Erdal, H., Gunduz, O., 2007. Energy use and economical analysis of sugar beet production in Tokat provin- ce of Turkey. Energy, 32 (1): 35-41.
• Karyağdı, Ö.F., 2011. Erzurum Pasinler İlçesi’nde şekerpancarı (Beta Vulgaris L.) bitkilerinden izole edilen fusarium türle- ri ve patojeniteleri (Master Tezi). Atatürk Üniv.,Fen Bilimle- ri Enst,, Erzurum.
• Keskin, G., 2003. Şeker ve tatlandırıcılar. Tarımsal Ekonomi Araş- tırma Enst. Bakış Dergisi, 2 (7): 15-23, Ankara.
• Kumbasaroğlu, H., Dağdemir, V., 2010. Erzurum ilinde tarım ma- kinelerine sahip olan ve olmayan işletmelerde patates, şeker- pancarı ve ayçiçeğinin üretim maliyeti. ADÜ Ziraat Fakülte- si Derg., 7(2) : 15-24.
• Newbold, P., 1995. Statistics for Business and Economics. Prentice- Hall International, New Jersey.
• Şahin, A., Cankurt, M., Günden, C., Miran, B., 2008. Çiftçilerin risk davranışları: Bir yapısal eşitlik modeli uygulaması. Dokuz Ey- lül Üniv., İ.İ.B.F. Dergisi, 23 (2): 153-172.
• Topcu, Y., 2002. Erzurum ili sığır besiciliği işletmelerinde et mali- yeti ve pazarlama durumu üzerine bir araştırma (Master Tezi). Atatürk Üniv. Fen Bilimleri Enst., Erzurum.
• Topcu, Y., 2004a. A study on the meat cost and marketing margins of cattle fattening farms in Erzurum province. Turk J. Vet. Anim. Sci., 28 (6): 1007-1015.
• Topcu, Y., 2004b. Erzurum ili sığır besiciliği işletmelerinde girdi kullanımı ve üretim maliyeti üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 35 (1-2): 65-73.
• Topcu, Y., 2012. Uygulamalı Tarımsal Pazarlama Araştırma Teknik- leri Ders Notları (Basılmamış). Atatürk Üniv. Ziraat Fak., Ta- rım Ekonomisi Böl., Erzurum.
• Uzundumlu, A.S., Aksoy A., Işık, H.B., 2011. Arıcılık işletmelerin- de mevcut yapı ve temel sorunlar: Bingöl İli Örneği. Atatürk Üniv., Ziraat Fak Derg., 42 (1): 49-55.