Azot ve Potasyumlu Gübrelerin İlkbaharlık Buğday Verimine Etkisi

Yıl 2012, Cilt: 2 Ek:A Sayı: 2 Sp:A, 101 - 104, 30.06.2012

Natalya Mudrykh Fariz Mikayilov Oğuz Başkan

Öz

Kimyasal gübreler bitkilerin ürün ve kalitesini etkilerler. Tarım uzmanları bitkiler için doğru, uygun maliyetli ve iyi kalitede maksimum ürün sağlayacak en uygun bitki besin maddeleri miktarı ve oranını belirleyebilirler. Araştırmanın amacı, ilkbaharlık buğday tarımı yapılan Ural Bölgesinde azot ve potasyumlu gübre dozlarının verim üzerine etkisini belirlemektir. Buğday verimine azotlu ve potasyumlu gübrelerin etkili dozlarını belirlemek amacıyla 2011 yılında tarla denemesi kurulmuştur. Verimlilik sonuçları gübrelerin verim artırıcı faktör olduğunu göstermiştir. Kontrol değişkeninde (N0K0) verim 30.0 zentner ha-1 (1 zentner = 100 kg), azot-potasyum gübreli 35.0-38.7 zentner ha-1 olarak bulunmuştur. Detaylı analiz sonuçlarına göre potasyum gübrelemesi yapılmayan, 30–60 kg ha-1 artan dozlarda azotlu gübre uygulaması ile verim 36.4 ile 37.5 zentner ha-1 arasında artırmıştır. Verimde benzer artışlar toprağa potasyum gübresi uygulandığında da gözlenmiştir. Sonuçlarım matematiksel analizi buğday veriminin azot dozuna ( r=0.82), potasyum dozuna (r=0.34) oranla daha bağımlı olduğunu göstermiştir. Gübre uygulamalarıyla tarla denemelerinin sonuçlarına dayanarak tarımsal üretim için optimal gübre dozlarını belirlemek için yeni tekniklerle birlikte otomatik kontrol sistemleri kullanılarak yapılabilir. Bizim araştırmamız gübre dozları ile verim arasında matematiksel bir ilişki olduğunu göstermiştir. En uygun matematiksel model parabolik ilişki olarak bulunmuştur. Her iki gübre çeşidi kullanılarak (N, K) oluşturulan model aşağıdaki biçimde belirlenmiştir: U=а0+а1х+а2у+b1x2+b2y2+cxy. Deneme sonuçlarına bağlı olarak azotlu ve potasyumlu gübre dozlarının çimen-podzol topraklarda yetiştirilen ilkbaharlık buğday verimine bağlı geliştirilen model aşağıda verilmiştir: U = 30.00768+0.06009 x-0.00035 x2+0.246852 y-0.00192 y2-0.00069 xy (η = 0.9547; σT/t = 1.1981; θ = 52.7987; ε = 1.4004) Eşitlikte x: potasyum dozu, kg ha-1; y: azot dozu, kg ha-1 dır. Bu model kullanılarak maksimum ürün verimi olan 38.16 zentner ha-1 verim için uygulanması gereken en uygun gübre uygulaması N = 59.4 kg ha-1 ve K = 27.5 kg ha-1 olarak bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

İlkbaharlık buğday, azot, potasyum dozları, ürün verimi

Influence of Nitrogen and Potassium Fertilizers on The Productivity of Spring Wheat

Öz

Chemical fertilizers render effect on yield and quality of crops. Agricultural experts have been able

to choose the right for crops, to optimal doses and ratios of nutrients that provide the maximum yield of good

quality and be cost-effective. The purpose of the research is to determine the effect of doses of nitrogen-potassium

fertilizers on the yield of spring wheat cultivated in Ural region. To determine the effect of doses of nitrogen and

potassium fertilizers on wheat, yield field experiment was constructed in 2011. Results showed that the nitrogenpotassium

fertilizers have increased the productivity of wheat from 30.0 zentner ha-1 (1 zentner = 100 kg) (N0K0) to

35.0-38.7 zentner ha-1. Mathematical analysis of the results showed that wheat yield is more dependent on the dose

of nitrogen (r = 0.82) and less – on the dose of potassium (r = 0.34). Designed a model dependent yield of wheat the

growing on sod-podzolic soils from doses of potassium and nitrogen, which is as follows: U = 30.00768+0.06009x-

0.00035x2+0.246852y-0.00192y2-0.00069xy. Using this model it is established that the optimum dose of fertilizer,

where the yield has a maximum value of 38.16 zentner/ha, was found at K = 27.5 and N = 59.4 kg/ha, which is

consistent with our experiment.

Anahtar Kelimeler

Spring wheat, nitrogen, potassium, doses, the yield

Kaynakça

• Dospekhov, B.A., 1985 Methods of field experience. – M.: Agrop- romizdat, 351 p.
• Mikayilov, F.D., 2010. Mathematical modelling of soil processes. Inter. Scientific and Practical Conference on «Scientific Sup- port – To Innovative Development Of The Agro-Industrial Complex». Scientifique publications, November 18-19, Perm, 2010. – Vol. 1. – pp. 92-98.
• Nettevich, E.D., 2002. The results of the selection of basic grains to the beginning of third millennium, Moscow: Research Insti- tute of Agriculture of the Central Area Non-Chernozem zone, 2002. – 45 p.
• Saffron, S.A., 2006. The efficiency of nitrogen fertilizer crops of dif- ferent varieties / S.A. Saffron, A.S. Khachidze, M.G. Mamedov, A.I. Vasil’ev // Agrochemicals, 2006. – № 7. – pp. 13-19.