Investigation of Animal Welfare and Some Herd Management Practices in Farms Reared Awassi Sheep in Gaziantep Province

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 931 - 943, 01.06.2024

Ali Kaygısız , Osman Türkman

https://doi.org/10.21597/jist.1429575

Öz

This study was conducted to evaluate the practices related to flock management and animal welfare on sheep farms in Gaziantep. In the study, data from 100 farms was analyzed through personal interviews. When the animal welfare competencies of sheep farms were examined, it was found sufficient that 64% had a resting area, 49% had lighting, 46% had ventilation, 41% had a watering area, 38% had a feeding area, 8% had a milking parlor, 7% had a lighting area, and 5% had a birthing area. When assessing farm practices in relation to animal welfare, there is no birth preparation, there is no vehicle bathroom or foot washing pool, there is a sheep bath (3%), there are 8% vaccination practices, 38% yes for use of the birthing chamber, 85% yes for umbilical cord care, and external and internal parasite control is 75–97% yes. The farms where there was a death during breeding were identified as 100% yes, wild animal attacks as 76% yes, and the presence of lame animals in the flock as 54%. The results of this study suggest that the welfare of animals on sheep farms is not fully guaranteed. In order to solve this problem, sheep breeders should be trained on animal welfare, and the owners should be made aware of flock management, housing conditions, disease control, and proper care. Infrastructure improvements should be made by enterprises to increase animal welfare. Resting areas, lighting, ventilation, watering, and feeding areas should be organized more effectively. Collaborate with agricultural engineers, veterinarians, and animal health experts to provide support to breeders.

Anahtar Kelimeler

Animal welfare, Sheep Farms, Herd management

Etik Beyan

Bu çalışma için Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulunun 22.01.2024 tarih ve Karar No: 2024/2 ile izin alınmıştır

Gaziantep İlinde İvesi Koyun Yetiştiren İşletmelerde Hayvan Refahı ve Bazı Sürü Yönetimi Uygulamalarının İncelenmesi

Öz

Bu çalışma Gaziantep ilinde koyun yetiştiriciliği yapılan işletmelerde sürü yönetimi ve hayvan refahına yönelik uygulamaların değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 100 adet işletmeden yüz yüze anket yoluyla elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Koyun yetiştiren işletmelerin hayvan refahına ait yeterlilikleri incelendiğinde; dinlenme alanı işletmelerin %64’ünde, aydınlatma %49’unda, havalandırma %46’sında, suluk alanı %41’inde, yemlik alanı %38’inde, sağım bölmesi %8’inde, hasta hayvan bölmesi %7’sinde ve doğum bölmesi %5’inde yeterli olduğu tespit edilmiştir. İşletmelerde yapılan uygulamalar hayvan refahı açısından değerlendirildiğinde ise; doğuma hazırlık yapılmadığı, araç banyoluk ve ayak yıkama havuzu bulunmadığı belirlenmiştir. İşletmelerde koyun banyoluğu (%3), aşılama yolu (%8) ve doğum bölmesi (%38) çok düşük oranda bulunmuştur. İşletmelerde göbek kordonu bakımı (%85), dış ve iç parazit mücadelesi (%75-97) yapıldığı tespit edilmiştir. Emiştirme döneminde yavru ölüm sebeblerinin başında ishalin (%61) geldiği, yabani hayvan saldırısı (%76) olduğu ve işletmelerde topal hayvan varlığı (%54) tespit edilmiştir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, koyun yetiştiren işletmelerde hayvan refahının tam olarak sağlanamadığı tespit edilmiştir. Bu problemi çözmek için; koyun yetiştiricileri hayvan refahı konusunda eğitim verilerek, işletme sahipleri sürü yönetimi, barınma koşulları, hastalıklarla mücadele ve doğru bakım konularında bilinçlendirilmelidir. İşletmelerde ise hayvan refahını artırmak adına altyapı iyileştirmeleri yapılmalıdır. Dinlenme alanları, aydınlatma, havalandırma, suluk ve yemlik alanları daha etkili bir şekilde düzenlenmelidir. Yetiştiricilere destek sağlamak amacıyla ziraat mühendisleri, veterinerler ve hayvan sağlığı uzmanları ile işbirliği yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hayvan refahı, Koyunculuk işletmeleri, Sürü idaresi

Kaynakça

• Akbulut, Ö. (2023). Çiftlik Hayvanları Yetiştiriciliğinde Kastrasyon ve Suni Tohumlama Teknikleri ve Hayvan Hakları Hayvan Refahı. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi, 5(2), 24-31. https://doi.org/10.51973/head.1282593
• Alkan, S., & Türkmen, Z. (2021). Ordu ili koyunculuk işletmelerinde görülen önemli hastalıkların ve sorunların belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 10(2), 427-432. https://doi.org/10.29278/ azd.907047
• Alkoyak, K. & Çetin, O. (2016). Süt Sığırlarında Sıcaklık Stresi ve Korunma Yolları. Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi, 5(1), 40-55. https://dergipark.org.tr/en/pub/bdhad/issue/ 35006/388376
• Altınçekiç ŞÖ. Bursa ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve refah ölçütleri açısından değerlendirilmesi. [Doktora Tezi]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi
• Anonim, 2012. Küçükbaş Hayvancılık ÇalıştayRaporu (2012). Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (Erişim: 26.04.2023)https://www.daka.org.tr/panel/ files/files/ yayinlar/Kucukbas%20Hayvancilik%20Raporu.pdf.
• Anonim, (2022a). Gaziantep Kalkınma Stratejisi Raporu. https://www.ika.org.tr/assets/upload/ dosyalar/gaziantep-kalkinma-stratejisi.pdf.
• Anonim, (2022b). Gaziantep ili Tarım Orman İl Müdürlüğü 2022 Yılı Brifing Çalışması. https://gaziantep.tarimorman.gov.tr/Belgeler/2023/Koordinasyon/Brifing_2022%20y%C4%B1l.
• Anonim, (2023). Hayvancılık istatistikleri. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü.
• Anonim, 2011. Üretici Rehberi (Küçükbaş Hayvancılık), T.C. Kalkınma Bakanlığı arşivi. http://www.kop.gov.tr/upload/dokumanlar/227.pdf. (Erişim: 26.04.2023)
• Arıtunca, D. & Karabacak, A. (2020). Konya Merkez İlçelerinde Koyunculuk İşletmelerinin Durumu. Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi, 9(1), 13-24.
• Aslan, A. (2023). Yozgat İli Koyunculuk İşletmelerinin Biyogüvenlik ve Hayvan Refahı Açısından Değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Aydıner, R. (2018). Küçük Menderes Havzası Koyunculuk İşletmelerinin Yapısal Özellikleri [Yüksek Lisans Tezi] Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Ayvazoğlu Demir, P., Adıgüzel Işık, A., Aydın, E., Yazıcı,K., & Ayvazoğlu, C. (2015). Ardahan ilinde Koyun Yetiştiriciliğinin Sosyo-Ekonomik Önemi. Van Veerinary Journal, 26(3), 141-146.
• Barığ, M., & Çelikyürek, H. (2023). Van İli Koyunculuk İşletmelerinde Kullanılan Teknolojilerin Tespiti. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 8(4), 576-589. https://doi.org/10.35229/jaes.1321094.
• Bilginturan, S. (2009). Burdur İli Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiriciler Birliği Üyesi Koyunculuk İşletmelerinin Yapısal Özellikleri ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Hayvansal Üretim, 50(1), 1-8.
• Bor, A. (2020). İslam’da Hayvan Hakları. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları No: 806 ss:149.
• Bosdan, K., Tölü, C., & Savaş, T., (2023). Productive Life, Culling Rate and Culling Reasons in Sakız and Tahirova Sheep Farms of Çanakkale. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 26(3), 680-691. https://doi.org/10.18016/ ksutarimdoga.vi. 1106752.
• Browns, J. E. & Wade, D.A. (1997). Procedures for Evaluating Predation on Livestock and Wildlife Texas A&M University.
• Ceyhan, A., Şekeroğlu, A., Ünalan, A., Çınar, M., Serbester, U., Akyol, E. & Yılmaz, E. (2015). Niğde İli Koyunculuk İşletmelerinin Yapısal Özellikleri ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 18(2), 60-68.
• Demir, Y (2022) . Hayvan Barınaklarında Planlama İlkeleri Ders Notları. Antalya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Koordinasyon ve Tarımsal Veriler Şube Müdürlüğü Yayınları. https://antalya. tarimorman.gov.tr/Belgeler/Hayvan%20Bar%C4%B1naklar%C4%B1nda%20Planlama%20% C4%B0lkeleri%20Ders%20Notlar%C4%B1.pdf
• Demir, Y., & Tuncer, SS (2022). Current Situation and General Problems of Small Ruminant Enterprises in Hakkâri Province. Van Veterinary Journal, 33 (3), 97-105. DOI: https://doi.org/10.36483/ vanvetj.1164939.
• Ertuğrul, M., Akman, N., Dellal, G. & Goncagül, T. (2000). Hayvan Gen Kaynaklarının Korunması ve Türkiye Hayvan Gen Kaynakları. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi. 17-21 Ocak 2000 Ankara. S: 285-300.
• Fesseha, H., Gebremichael, G., Asefa, I., & Edaso, T. (2023). Study on incidence of lamb morbidity and mortality and associated risk factors in the mixed crop-livestock production system of Gewata District, Kaffa zone, southwestern Ethiopia. Animal Diseases, 3(1), 3-13.
• Gül, S., Oflaz, N Z., Keskin, M., & Behrem, S. (2022). Aksaray İlinde Koyun Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellikleri. Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi 5(2), 1-11
• Işık, M.K. & Erzurum, O. (2021). Kuzu ve Oğlak Yetiştiriciliğinde Refah Uygulamaları. https://scholar. google.com/citations?view_op=list_works&hl=tr&hl=tr&user=7etzge0AAAAJ
• İder, M., & Ertürk, A. (2023). Koyun ve keçilerde neonatal kayıpların önlenmesi. (Editör: Alkan F). Sağlıklı ve Sürdürülebilir Koyun ve Keçi Yetiştiriciliği. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; p.28-35.
• Kandemir, Ç., Alkan, İ., Yılmaz, H.İ., Ünal, H.B., Taşkın, T., Koşum N. & Alçiçek A. (2015). İzmir Yöresinde Küçükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Coğrafik Konumlarına Göre Genel Durumu ve Geliştirilme Olanakları. Hayvansal Üretim, 56(1), 1-17.
• Kaygısız, A., Yılmaz, İ. & Ceylan, S. (2024) Mersin ilindeki keçi işletmelerinin hayvan refahı bakımından değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29 (1), (Basımda). https://doi.org/10.37908/mkutbd.1296386
• Kaygısız, A., Yılmaz, İ. & Taşan, K. E. (2023). Sinop İlinde Keçi İşletmelerinin Sürü Yönetimi ve Hayvan Refahına Uygunluğunun İncelenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 9(3), 477-489. https://doi.org/10.24180/ijaws.1303590.
• Kaymak, K.,& Sarıözkan, S. (2016): Muş ili Korkut İlçesinde koyunculuk İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Üretim Maliyetleri. Van Veterinary Journal 27(3), 141-146.
• Kaymakçı, M., & Taşkın, T. (2008). Türkiye koyunculuğunda melezleme çalışmaları. Hayvansal Üretim, 49(2) 43-51. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/85069
• Keçeci, H., Gazioğlu, A., Ilgın, M., & Fırat, R. (2023). Determination and Prevalence of Some Important Pathogens in Newborn Calf Diarrhea in Bingol and its Surroundings. MAS Journal of Applied Sciences: 8(4), 744-764. https://doi.org/10.5281/zenodo.8398131.
• Keskinkılıç, K (2019). Koyunculuk faaliyetinin sürdürülebilirliği; İzmir ili örneği. . [Doktora Tezi]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Kosgey, I. S., Baker, R.L., Udo, H. M. J. & Van Arendonk, J. A. M. (2006). Successes and failures of small ruminant breeding programmes in the tropics: a review. Small Ruminant Research 61 (1), 13–28. https://doi.org/10.1016/j.smallrumres.2005.01.003
• Koşum, A. (2018). İslam Hukukunda Hayvan Hakları, DİB Yayınları, Sertifika No: 12930, ISBN: 978-605-7519-04-7.
• Köksal, Ö. (2009). Organik Zeytin Yetiştiriciliğine Karar Verme Davranışı Üzerinde Etkili Olan Faktörlerin Analizi. [Doktora Tezi]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi.
• Köseman, A., Kul, S., & Şeker, İ. (2022). Malatya İlindeki Koyunculuk İşletmelerinin Yapısal Özellikleri ve Yetiştiricilerin Sosyo-Ekonomik Durumu. Firat Universitesi Saglik Bilimleri Veteriner Dergisi, 36(1), 1-9.
• Kul, S., Şeker, İ., & Köseman, A. (2022). Elazığ ilindeki koyun yetiştiricilerinin sosyodemografik durumu ve işletmelerdeki hayvan sağlığı faaliyetleri. Erciyes Üniv Vet Fak Derg 19(3), 195-202.
• McNeal, L.G. (2001). Sheep Husbandry Methods Can Effect Predation. Navajo Sheep Project. Serving People, Preserving Cultures, Inc, Utah-USA.
• Mohamud, A. H. & Çevrimli, M. B. (2023). Konya İli Selçuklu İlçesi Koyunculuk İşletmelerinin Teknik ve Ekonomik Analiz. Kocatepe Veteriner Dergisi, 16(3), 342-356.
• NASS, (2010). Sheep and Goats Death Loss. the National Agricultural Statistics Service (NASS), Agricultural Statistics Board, U.S. Department of Agriculture. For information on Sheep and Goats Death Los. https://downloads. usda.library.cornell.edu/usda-esmis/files/hh63sv88v/ mc87pt05z/ jw827f62b/sgdl-05-27-2010.pdf
• Ortega, D. L., Hong, S. J., Wang, H. H. & Wu, L. (2016). Emerging markets for imported beef in China: Results from a consumer choice experiment in Beijing. Meat Science, 121, 317–323. https://doi.org/10.1016/j.meatsci.2016.06.032
• Öziş-Altınçekiç, Ş. & Koyuncu, M. (2012). Çiftlik Hayvanlarında Refahın İyileştirilmesinde Yetiştiricinin Rolü. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(1), 131-142.
• Özsayın, D. & Everest, B. (2019). Koyun Yetiştiriciliği Yapan Üreticilerin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Koyunculuk Faaliyetiyle İlgili Uygulamaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(Ek Sayı 2), 440-448.
• Özyürek, S., Türkyılmaz, D., Dağdelen, Ü., Esenbuğa, N., & Yaprak, M. (2018). Erzincan ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunlarının işletme büyüklüğüne göre incelenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 7 (2), 219-226
• Paksoy, M (2009). Kahramanmaraş İlinde Süt Üretimine Yönelik Keçi Yetiştiriciliğine Yer Veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi. [Doktora Tezi]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi
• Papanagiotou, E. (1991). Some factors of goat farming profitability in Greece. Agricoltura Mediterranea, 121 (4), 305-311
• Porter, V. (2020). Mason's world dictionary of livestock breeds, types and varieties. CABI.Nosworthy Way Wallingford Oxfordshire OX 10 8DE UK.
• Sainsbury, D., Sainsbury, P., 1989. Livestock Health and Housing. The Housing of Sheep. Third Edition English Language Book Society/ Bailliere Tindall. ELBS. 13-297 PP.
• Soydinç, E. (2020). Antalya İli Keçi İşletmelerinin Barındırma Olanaklarının Belirlenmesi ve Hayvan Refahı Açısından Değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi
• Sönmez, R., Kaymakçı, M., Eliçin, A., Tuncel, E., Wassmuth, R., & Taşkın, T. (2009). Türkiye Koyun Islahı Çalışmaları. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2), 43-65. https://dergipark. org.tr/en/download/article-file/154095
• Sucu, E., Akbay, K. C. & Filya, İ. (2015). Ruminantlarda Sıcaklık Stresinin Metabolizma Üzerine Etkileri. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 10(2), 130-138. https://doi.org/ 10.17094/avbd.38896
• Şahinli, M. A. (2011). Konya İlinde Koyunculuk Faaliyetine Yer Veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Koyunculuk Faaliyetinde Etkili Olan Unsurların Saptanması. [Doktora Tezi]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi.
• Taşkın, T. & Kandemir, Ç (2019). Koyunlarda Refah Ölçütleri ve Değerlendirilmesi. Akademisyen Kitabevi.https://books.akademisyen.net/index.php/akya/catalog/download/1587/1780/39548? İnline =1
• Taşkın, T., Koşum, N. , Engindeniz, S., Savran, A., Aktürk, D., Kesenkaş, H., Uzmay, A. & Gökmen, M. (2017). İzmir, Çanakkale ve Balıkesir İlleri Keçi İşletmelerinde Sürü Yönetim Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(3), 341-349. https://doi.org/10.20289/zfdergi.388089
• Tüfekci, H. (2020). Yozgat İli Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Yapısal Durumu ve Geliştirme Olanaklarının Belirlenmesi. Hayvansal Üretim, 61 (1), 91-100, https://doi.org/10.29185/ hayuretim.663273
• Ünal N. 2010. Yetiştiricilikte Hayvan Refahının Ölçülmesi. III. Ulusal Veteriner Zootekni Kongresi, Afyon, s. 100.
• Ünal, H.B., Taşkın, T., Alkan, İ., Yılmaz, H.İ. & Kandemir, Ç. (2017). Küçükbaş Hayvancılık İşletmelerinde Performansın Belirlenmesine İlişkin Bir Uygulama: İzmir İli Örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 14 (03), 9-18.
• Yamane, T. (2010). Temel Örnekleme Yöntemleri. Literatür Yayıncılık, İstanbul
• Yıldız, A., & Aygün, T. (2021). Van İli Merkez İlçede Küçükbaş Hayvancılık Faaliyetleri ve Genel Sorunlar: I. İşletmelerin Yapısal Özellikleri. Hayvan Bilimi ve Ürünleri Dergisi, 4(1), 23-36.