Muğla'da Faaliyet Gösteren Bir İşletme için Lojistik Depo Yeri Belirleme ve Araç Rotalama Problemlerine Bütünleşik Bir Yaklaşım

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 158 - 182, 25.10.2025

Erkan Turhan

https://doi.org/10.51513/jitsa.1691393

Öz

Bu çalışmanın amacı, akıllı ulaşım sistemlerinin temel bileşenlerinden biri olan filo yönetim sistemleri kapsamında, öncelikle Muğla’da madeni yağ sektöründe faaliyet gösteren bir işletmenin lojistik süreçlerinin iyileştirilmesi amacıyla depo yeri seçimi yapmak ve ardından araç rotalama problemine entegre bir çözüm sunmaktır. Bu amaç doğrultusunda, çalışma iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, beş aday depo yeri AHP ve TOPSIS yöntemleriyle değerlendirilmiş ve en uygun depo yeri belirlenmiştir. İkinci aşamada ise, seçilen depo esas alınarak EZTDARP ele alınmış, GAMS yazılımı kullanılarak beş farklı senaryo için matematiksel model çözümü gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, depo yeri seçiminde ÇKKV yöntemlerinin etkinliğini ortaya koyarken, belirlenen rotaların lojistik maliyetleri önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. Literatürde depo yeri seçimini ve araç rotalama problemlerini birlikte ele alan çalışmalar sınırlı sayıdadır. Bu çalışmada her iki problem entegre bir yaklaşımla ele alınarak literatüre katkı sunulmaktadır. Araştırma bulgularının, lojistik optimizasyon literatürüne teorik katkı sağlamasının yanı sıra, pratik uygulamada ele alınan işletmeye operasyonel verimliliğini artırmasına katkı sağlandığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

: Araç rotalama problemi , çok kriterli karar verme , depo seçimi , kesin çözüm , filo yönetimi sistemleri

An Integrated Approach to Logistics Depot Location and Vehicle Routing Problems for A Company Operating in Muğla

Öz

The aim of this study, within the scope of fleet management systems, which is one of the basic components of intelligent transport systems, is to firstly select a warehouse location in order to improve the logistics processes of an enterprise operating in the mineral oil sector in Muğla and then to provide an integrated solution to the vehicle routing problem. To achieve this, the study has been conducted in two stages. In the first stage, five candidate depot locations were evaluated using AHP and TOPSIS methods, and the most suitable depot location was determined. In the second stage, based on the selected depot, the VRPSPD (Vehicle Routing Problem with Simultaneous Pickup Delivery) was addressed, and mathematical model solutions for five different scenarios were performed using GAMS software. The findings indicate that the effectiveness of the Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods in depot location selection, while the determined routes significantly reduced logistics costs. There are limited studies in the literature that address both depot location and vehicle routing problems together. In this study, both problems are addressed with an integrated approach, contributing to the literature. It is observed that the research findings not only provide a theoretical contribution to the logistics optimization literature but also contribute to increasing operational efficiency for the company addressed in the practical application.

Anahtar Kelimeler

Vehicle routing problem , multi-criteria decision-making , depot selection , exact solution , fleet management system

Kaynakça

• Agardi, A., Kovács, L.,& Bányai, T. (2022). Mathematical Model for The Generalized VRP Model. Sustainability, 14(18), pp.1-22. https://doi.org/10.3390/su141811639
• Akçakoca, A. E., Kızılkaya Aydoğan, E., Delice, Y., & Himmetoğlu, S. (2024). Heterojen Filolu ve Kapasite Kısıtlı Yeşil Araç Rotalama Problemi için Bir Matematiksel Model ve Endüstriyel Bir Uygulama. Politeknik Dergisi, 27(4), ss.1345-1352. https://doi.org/10.2339/politeknik.1200084
• Aktepe, A., & Ersöz, S. (2014). AHP-Vikor ve Moora Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Probleminde Uygulanmasi. Endüstri Mühendisliği, 25(1), ss.2-15.
• Altundaş, A., Kurtay, K. G., & Dağıstanlı, H. A. (2023). KBRN Kiti Dağıtım Ağı Tasarımı Optimizasyonu için Eş Zamanlı Topla Dağıt Araç Rotalama Problemi Yaklaşımı. Savunma ve Savaş Araştırmaları Dergisi, (1), ss.171-196. https://doi.org/10.54078/savsad.1370431
• Arıkan, Ö. U., & Öztürk, E. (2022). Belediyelerin Otobüs Sürücülerinin İstihdam Kriterlerinin AHP ve SWARA Yöntemleri ile Belirlenmesi: Mersin Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), ss.1186-1207. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1098247
• Atmaca, E. (2012). Bir Kargo Şirketinde Araç Rotalama Problemi. TÜBAV Bilim Dergisi, 5(2), ss.12-27.
• Branca, G., Resciniti, R., & Babin, B. J. (2024). Sustainable packaging design and the consumer perspective: a systematic literature review. Italian Journal of Marketing, 2024(1), 77-111. https://doi.org/10.1007/s43039-023-00084-1
• Behzadian, M., Otaghsara, S. K., Yazdani, M., & Ignatius, J. (2012). A State-of the-Art Survey of TOPSIS Applications. Expert Systems with Applications, 39(17), pp.13051-13069. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2012.05.056
• Boumpa, E., Tsoukas, V., Chioktour, V., Kalafati, M., Spathoulas, G., Kakarountas, A., ..., & Malindretos, G. (2023). A Review of The Vehicle Routing Problem and The Current Routing Services in Smart Cities. Analytics, 2(1), pp.1-16. https://doi.org/10.3390/analytics2010001
• Bozkurt Keser, S., Toprak, A., Ciğer, F. E., Demiröz, M., & Sarıçiçek, İ. (2021). Genetik Algoritma ile Eş Zamanlı Topla-Dağıt Araç Rotalama: İstanbul Anadolu Yakası İçin Bir Uygulama. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(3), ss.1686-1699. https://doi.org/10.21597/jist.816991
• Cavmak, D., & Aksoylu, S. (2024). What is the Cost of Logistics Activities in Healthcare Businesses? A Case Study of A Medical Centre in Türkiye. Journal of Health Management, 09720634241246904. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09720634241246904
• Çelikbilek, Y., & Tüysüz, F. (2020). An In-Depth Review of Theory of the TOPSIS Method: An Experimental Analysis. Journal of Management Analytics, 7(2), pp.281-300. https://doi.org/10.1080/23270012.2020.1748528
• Dağıstanlı, H. A. (2024). Çok Ürünlü Çok Depolu Araç Rotalama Problemi: Askeri İlaç Fabrikası Örneği. Politeknik Dergisi, 27(3), ss.1017-1027. https://doi.org/10.2339/politeknik.1224140
• Dalalah, D., Al-Oqla, F., & Hayajneh, M. (2010). Application of The Analytic Hierarchy Process (AHP) in Multi-Criteria Analysis of The Selection of Cranes. Jordan Journal of Mechanical Industrial Engineering, 4(5), pp.567-578.
• Demirbilek, M. (2021). Dinamik Eş Zamanlı Toplamalı ve Dağıtmalı Araç Rotalama Problemi için Statik Periyodik Çözüm Stratejisi. Acta Infologica, 5(1), ss.1-12. https://doi.org/10.26650/acin.831973
• Demirkol, İ. (2021). International Supplier Selection Using AHP Method. Third Sector Social Economic Review, 56(1), 353-370. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.03.1497
• Ekin, E., & Dolanbay, G. (2024). AHP Temelli TOPSIS Yöntemi ile Yer Seçim Problemine İlişkin Bir Uygulama. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), ss.301-317. https://doi.org/10.17336/igusbd.1209399
• Engblom, J., Solakivi, T., Töyli, J., & Ojala, L. (2012). Multiple-Method Analysis of Logistics Costs. International Journal of Production Economics, 137(1), pp.29-35. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2012.01.007
• Ercan, C. (2018). Lojistik Maliyetler ve Muhasebeleştirilmesi. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2(2), ss.86-95.
• Ercan Cömert, S., Yazgan, H. R., & Görgülü, N. (2019). Eş Zamanlı Topla Dağıt Araç Rotalama Problemi için İki Aşamalı Bir Çözüm Yöntemi Önerisi. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 31(2), ss.107-117. https://doi.org/10.7240/jeps.461528
• Ercan Cömert, S., Yazgan, H., & Türk, G. (2022). Hopfield Neural Network Based on Clustering Algorithms for Solving Green Vehicle Routing Problem. International Journal of Industrial Engineering Computations, 13(4), pp.573-586. https://doi.org/10.5267/j.ijiec.2022.6.002
• Erdal, H., & Yumurtacı Aydoğmuş, H. (2019). Analitik Hiyerarşi Süreci ile Lojistik Merkezi Yeri Seçimi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), ss.129-136. https://doi.org/10.18506/anemon.506321
• Erdaş, Y., & Ecer, F. (2022). Covid-19 Salgınında Sanal Alışveriş Platformlarının Performanslarının Ölçülmesi: AHP-MAIRCA Modeli. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(34), ss.619-641. https://doi.org/10.21076/vizyoner.949281
• Erdoğdu, K., & Karabulut, K. (2022). Bi‐Objective Green Vehicle Routing Problem. International Transactions in Operational Research, 29(3), pp.1602-1626. https://doi.org/10.1111/itor.13044
• Erol, V. (2006). Araç Rotalama Problemleri için Populasyon ve Komşuluk Tabanlı Metasezgisel Bir Algoritmanın Tasarımı ve Uygulaması. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Yüksek Lisans Tezi İstanbul.
• Erşen, M. A., & Sel, Ç. (2020). Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayinde Çevreci Tesis Yeri Seçimi Problemi. International Journal of Engineering Research and Development, 12(1), ss.202-209. https://doi.org/10.29137/umagd.567193
• Garside, A. K., Ahmad, R., & Muhtazaruddin, M. N. B. (2024). A Recent Review of Solution Approaches for Green Vehicle Routing Problem and Its Variants. Operations Research Perspectives, 12(100303), pp.1-35. https://doi.org/10.1016/j.orp.2024.100303
• Göktaş, F., & Güçlü, F. (2024). Yeni Birçok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı ‘Olabilirlik Değerlendirme Sistemi’: Katılım Fonları Üzerine Bir Uygulama. Black Sea Journal of Engineering and Science, 7(1), ss.1-8. https://doi.org/10.34248/bsengineering.1341340
• Gürel, O., Şenol, Y. E., & Kum, S. (2022). Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı ile Çatma Kusur Oranlarının Belirlenmesi. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi, 5(2), 102-116. https://doi.org/10.51513/jitsa.1143303
• Haliloğlu, M., & Odabaş, M. S. (2018). Çok Ölçütlü Karar Vermede AHP Yöntemi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 2(2), ss.13-18.
• Haseli, G., Sheikh, R., & Sana, S. S. (2020). Base-Criterion on Multi-Criteria Decision-Making Method and Its Applications. International Journal of Management Science and Engineering Management, 15(2), pp.79-88. https://doi.org/10.1080/17509653.2019.1633964
• Huang, S. W., Liou, J. J., Tang, W., & Tzeng, G. H. (2020). Location Selection of A Manufacturing Facility From The Perspective of Supply Chain Sustainability. Symmetry, 12(9), 1418, pp.1-23. https://doi.org/10.3390/sym12091418
• Indrianti, N., Leuveano, R. A. C., Abdul-Rashid, S. H., & Ridho, M. I. (2025). Green Vehicle Routing Problem Optimization for LPG Distribution: Genetic Algorithms for Complex Constraints and Emission Reduction. Sustainability, 17(3), 1144. https://doi.org/10.3390/su17031144
• Kabadayı, N., & Çakır Esen, T. E. (2021). Gri İlişkisel Temelli TOPSIS Yöntemi ile Depo Yeri Seçimi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), ss.169-184. https://doi.org/10.18506/anemon.761624
• Kaçaroğlu, M. O., & Organ, A. (2020). Sosyal Girişimciliğin Sürdürülebilirliğini Etkileyen Faktörlerin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 4(1), ss.157-171. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.634788
• Kaplan, S. N., Üner, Ü. C., Danışan, T., & Eren, T. (2023). Süt ve Süt Ürünleri için Uygun Depo Yeri Seçimi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12(1), ss.134-143. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1103493
• Keskintürk, T., Topuk, N., & Özyeşil, O. (2015). Araç Rotalama Problemleri ve Çözüm Yöntemleri. İşletme Bilimi Dergisi, 3(2), ss.77-107.
• Kuzu, S., Önay, O., Şen, U., Tunçer, M., Yıldırım, B., & Keskintürk, T. (2014). Gezgin Satıcı Problemlerinin Metasezgiseller ile Çözümü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43(1), ss.1-27.
• Laporte, G. (2009). Fifty Years of Vehicle Routing. Transportation Science, 43(4), pp.408-416. https://doi.org/10.1287/trsc.1090.0301
• Lu, M., & Wang, S. (2025). An Improved Spider Wasp Optimizer for Green Vehicle Route Planning in Flower Collection. Applied Sciences, 15(9), 4992. https://doi.org/10.3390/app15094992
• Mosadeghi, R., Warnken, J., Tomlinson, R., & Mirfenderesk, H. (2015). Comparison of Fuzzy-AHP and AHP in A Spatial Multi-Criteria-Decision-Making Model for Urban Land-Use Planning. Computers, Environment and Urban Systems, 49(2015), pp.54-65. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2014.10.001
• Nebati, E. E. (2024). Afet Yönetimi Sürecinde Medikal Depo Yer Seçimi için Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(1-Deprem Özel Sayısı-), ss.139-149. https://doi.org/10.54688/ayd.1405883
• Özden, Ü. (2008). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile İlkokul Seçimi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), ss.299-320.
• Pala, O., & Aksaraylı, M. (2018). Çok Amaçlı Kapasite Kısıtlı Araç Rotalama Problemi Çözümünde Bir Karınca Kolonisi Optimizasyon Algoritması Yaklaşımı. Alphanumeric Journal, 6(1), ss.37-48. https://doi.org/10.17093/alphanumeric.366852
• Sağnak, M. (2020). Depo Yeri Seçimi: Perakende Sektöründe Melez Çok Kriterli Karar Verme Uygulaması. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 15(59), ss.615-623. https://doi.org/10.19168/jyasar.689277
• Seroka-Stolka, O. (2014). The Development of Green Logistics for Implementation Sustainable Development Strategy in Companies. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 151, 302-309. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.10.028
• Statista. (2024). Amazon's Shipping Costs from 2011 to 2023. Erişim Tarihi: 4 Mayıs 2025 https://www.statista.com/statistics/806498/amazon-shipping-costs/
• Tan, S. Y., & Yeh, W. C. (2021). The Vehicle Routing Problem: State-of-The-Art Classification and Review. Applied Sciences, 11(21), 10295, pp.1-28. https://doi.org/10.3390/app112110295
• Tayyar, N., Akcanlı, F., Genç, E., & Erem, I. (2014). BİST’e Kayıtlı Bilişim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (61), ss.19-40. https://doi.org/10.25095/mufad.396447
• Tezcan, B., Alakaş, H. M., Özcan, E., & Eren, T. (2023). Afet Sonrası Geçici Depo Yeri Seçimi ve Çok Araçlı Araç Rotalama Uygulaması: Kırıkkale İlinde Bir Uygulama. Politeknik Dergisi, 26(1), ss.13-27. https://doi.org/10.2339/politeknik.906704
• Toth, P., & Vigo, D. (2002), Branch-And-Bound Algorithms for the Capacitated VRP. P. Toth ve D. Vigo (Ed.), The Vehicle Routing Problem, 1st Edition, SIAM Society for Industrial and Applied Mathematics, Philadelphia, pp.29-51. https://doi.org/10.1137/1.9780898718515
• Turhan, E. (2024). Çok Depolu Eş Zamanlı Topla Dağıt Yeşil Araç Rotalama Problemi için Hibrit Meta Sezgisel Algoritma Önerisi ve Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitütüsü, İşletme Bölümü, Doktora Tezi, Denizli.
• Türkan, Y. S., & Parlak, G. (2024). Yemek Siparişleri Dağıtımı Araç Rotalama Problemi için Bir Optimizasyon Modeli. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), ss.261-274. https://doi.org/10.31671/doujournal.1344958
• Vargas, L. G. (1990). An Overview of The Analytic Hierarchy Process and its Applications. European Journal of Operational Research, 48(1), pp.2-8. https://doi.org/10.1016/0377-2217(90)90056-H
• Yapıcı, S., Yumuşak, R., & Eren, T. (2020). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Medikal Depo Yeri Seçimi. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 9(2), ss.203-221.
• Yazgan, H. R., & Büyükyılmaz, R. G. (2018). A Solution Approach for Vehicle Routing Problem with Simultaneous Pickup and Delivery. Sakarya University Journal of Science, 22(2), pp.436-449.
• Yazgan, H. R., Cömert, S. E., & Kılıç, E. N. (2020). Araç Rotalama Probleminin Sezgisel Algoritmalar ile Çözülmesi: Bir Boya Fabrikasında Uygulama. Journal of Turkish Operations Management, 4(2), ss.549-563. https://doi.org/10.16984/saufenbilder.314330
• Youssef, A. E. (2020). An Integrated MCDM Approach for Cloud Service Selection Based on TOPSIS and BWM. IEEE Access, 8, pp.71851-71865. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2020.2987111