COMPARISON OF SCIENCE TEACHER CANDIDATES' THEORETICAL KNOWLEDGE ABOUT MATTER STATE CHANGE AND DAILY LIFE CONTEXTS

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2022

Hakan Şevki Ayvacı Cansu Uçmak

https://doi.org/10.51960/jitte.1085745

Öz

The aim of this research is to determine the conceptual knowledge of science teacher candidates belonging to the 'Matter and Change' unit, to reveal their contextual knowledge on this subject and to determine the level of correlation between contexts and theoretical knowledge. Case study, which is one of the qualitative research approaches, was used in the research. The sample of the study consists of a total of 40 science teacher candidates studying at a state university in the north-east of Turkey in the fall semester of 2021-2022. The research data were collected within the scope of Physics-III course. Structured interview was used as a data collection tool to examine the context examples of the state change of the substance of science teacher candidates. This structured interview prepared by experts consists of seven questions. Content analysis was used in the analysis of the data obtained from the study. In line with the data obtained from the research, it was concluded that the teacher candidates provided orientation to the theoretical information based on rote memorization for the concepts of "melting-freezing" related to the subject of state change, that they had errors in the concepts of "evaporation-condensation" and that they did not have sufficient conceptual knowledge of the concepts of "sublimation fracture". Since it is important for teacher candidates to eliminate the misconceptions created by the concepts, it is recommended to carry out lectures containing different methods and techniques instead of traditional teaching. Since the aim of the activities constructed with context-based learning is to increase the learning desire of the students to science courses by presenting scientific concepts through the contexts determined from daily life, it is necessary to diversify the contexts, to encounter context-based questions frequently, to create course designs in which the contexts are integrated and to present these environments to the teacher candidates.

Anahtar Kelimeler

Science, pre-service teacher, matter and change, context

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ MADDENİN HAL DEĞİŞİMİ KONUSUNDAKİ TEORİK BİLGİLERİ VE GÜNLÜK HAYAT BAĞLAMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Bu araştırmanın amacı, fen bilimleri öğretmen adaylarının ‘Madde ve Değişim’ ünitesine ait kavram bilgilerini tespit etmek, bu konuda bağlamsal bilgilerini açığa çıkarmak ve bağlamlar ile teorik bilgilerini ilişkilendirme düzeylerini belirmektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan özel durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2021-2022 güz döneminde Türkiye’nin kuzey doğusunda bulunan bir devlet üniversitesinde öğrenim gören toplam 40 fen bilimleri öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma verileri Fizik-III dersi kapsamında toplanmıştır. Fen bilimleri öğretmen adaylarının maddenin hal değişimi durumları bağlam örneklerinin incelenmesi için veri toplama aracı olarak yapılandırılmış mülakat kullanılmıştır. Uzmanlar tarafından hazırlanan bu yapılandırılmış mülakat yedi sorudan oluşmaktadır. Çalışmadan elde edilen verilerin analizinde içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler doğrultusunda öğretmen adaylarının hal değişimi konusu ile ilgili ‘’erime-donma’’ kavramlarına yönelik ezbere dayalı teorik bilgilere yönelim sağladıkları, ‘’buharlaşma-yoğuşma’’ kavramlarında yanılgılarının mevcut olduğu ve ‘’süblimleşme-kırağılaşma’’ kavramlarına ait yeterli düzeyde kavramsal bilgiye sahip olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Kavramlara ait oluşturulan yanılgıların giderilmesi öğretmen adayları açısından önemli olduğu için geleneksel öğretimin yerine farklı yöntem ve teknikler içeren konu anlatımları gerçekleştirilmesi önerilmektedir. Bağlam temelli öğrenme ile kurgulanan etkinliklerle amaçlanan, bilimsel kavramları günlük yaşamdan belirlenen bağlamlar aracılığıyla sunarak öğrencilerin fen bilimleri derslerine öğrenme isteklerini artırmak olduğundan bağlamların çeşitlendirilmesi, bağlam temelli sorularla sıkça karşılaşılması, bağlamların entegre edildiği ders tasarımlarının oluşturulması ve öğretmen adaylarına bu ortamların sunulması gerekmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Bağlam, bağlam temelli öğrenme, hal değişimi, günlük hayat, fen bilgisi öğretmen adayı

Kaynakça

• Acar, B. ve Yaman, M. (2011). Bağlam temelli öğrenmenin öğrencilerin ilgi ve bilgi düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 1-10.
• Alkış, S. (2007). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Yağış Çeşitlerini ve Oluşumlarını Algılama Biçimleri. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 26, 27-38
• Anagün, Ş. S., Ağır, O. ve Kaynaş, E. (2010). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersinde öğrendiklerini günlük yaşamlarında kullanım düzeyleri. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Ayas, A., Özmen, H. & Çalık , M. (2010). Öğrencilerin parçacıkların doğası hakkındaki görüşleri madde ikincil ve üçüncül düzeyde. Uluslararası Bilim Dergisi ve Matematik Eğitimi, 8(1), 165-184.
• Ayvacı, H. Ş., Er-Nas, S. ve Dilber, Y. (2016). Bağlam temelli rehber materyallerin öğrencilerin kavramsal anlamaları üzerine etkisi: “iletken ve yalıtkan maddeler” örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 51-78.
• Ayvacı, H.Ş. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının bilimsel süreç becerilerini kullanma yeterliliklerini geliştirmeye yönelik pilot bir çalışma. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2), 1-24.
• Ayvacı, H.Ş. ve Muradoğlu, B. (2021). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yoğuşma ve yoğunlaşma kavramlarına yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 56-80.
• Ayvacı, H.Ş., Devecioğlu, Y. ve Yiğit, N. (2002). Okul öncesi öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerindeki yeterliliklerinin belirlenmesi. 5. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulmuş bildiri, 16-18 Eylül, ODTÜ, Ankara, Türkiye.
• Balkan Kıyıcı, F. (2008). Fen bilgisi öğretmen adaylarının günlük yaşamları ile bilimsel bilgileri ilişkilendirme düzeyleri ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baran, M. (2013). Yaşam temelli probleme dayalı öğretim yönteminin termodinamik konusunun öğretimine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Bülbül, M. Ş. ve Aktaş, G. (2013). Fizik dersleri için bağlam temelli drama uygulamaları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 381-389.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. 20. Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Canpolat, N., Pınarbaşı, T., Bayrakçeken, S. ve Geban, Ö. (2004). Kimyadaki bazı yaygın yanlış kavramlar. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 135-146.
• Coştu, B. ve Ünal, S. (2005). Le-Chatelier prensibinin çalışma yaprakları ile öğretimi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1). http://efdergi.yyu.edu.tr/makaleler/cilt_I/ozetler/bay_su_ozet.htm
• Coştu, B., Ayas, A. ve Ünal, S. (2007). Kavram yanılgıları ve olası nedenleri: Kaynama Kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 123-136.
• Clement, J. (2000). Analysis of clinical interview: Foundations and model viability. In Kelly, A. E. & Lesh, R. A. (Eds.), Handbook of research design in mathematics and science education (pp. 547-589). London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Çakıcı, Y. (2010). Fen eğitiminde yapılandırmacı yaklaşım ve öğrencilerin kavram yanılgıları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 89-115.
• Çalgıcı, G., Yıldırım, M. ve Duru, M.K. (2020). 5. sınıf öğrencilerinin madde ve hal değişimi konusunda kavram yanılgılarının oyunlaştırma ile giderilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(2), 1278-1310.
• Çalık, M. (2006). Yapılandırmacı öğrenme kuramına göre lise 1 çözeltiler konusunda materyal geliştirilmesi ve uygulanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Çam, F. (2008). Biyoloji derslerinde yasam temelli öğrenme yaklaşımının etkileri (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Çekiç-Toroslu, S. (2011). Yaşam temelli öğrenme yaklaşımı ile desteklenen 7E öğrenme modelinin öğrencilerin enerji konusundaki başarı, kavram yanılgısı ve bilimsel süreç becerilerin etkisi (Yayımlanmış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelikler, D. ve Kara, F. (2016). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin “Maddenin Değişimi” ünitesindeki bilgilerini günlük yaşamla ilişkilendirebilme düzeyleri açısından hazırbulunuşluklarının belirlenmesi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 21-39.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (5.Baskı). Trabzon: Ofset Matbaacılık.
• Çepni, S., Bayraktar, Ş., Yeşilyurt, M., & Coştu, B. (2001). İlköğretim 7. Sınıf öğrencilerince hal değişimi kavramının anlaşılma seviyelerinin tespiti. Yeni Bin Yılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Çetin, A. (2014). Bağlam temelli öğrenme ile lise fizik derslerinde kullanılabilecek günlük hayattan konular. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 45-62.
• Değermenci, A. (2009). Bağlam temelli dokuzuncu sinif dalgalar ünitesine yönelik materyal geliştirme, uygulama ve değerlendirme (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Demircioğlu, H., Bektaş, F. ve Demircioğlu, G. (2018). Sıvıların özellikleri konusunun bağlam temelli yaklaşımla öğretiminin öğrenci başarısı üzerindeki etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 13-25.
• Duman, M. Ş. ve Avcı, G. (2016). Sekizinci sınıf öğrencilerinin maddenin halleri ve ısı ünitesine yönelik kavram yanılgıları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 129-165.
• Ecevit, T. ve Şimşek, P.Ö.(2017). Öğretmenlerin fen kavram öğretimleri, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmalarının değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 16(1).
• Ekinci, M. (2010). Bağlam temelli öğretim yönteminin lise 1. sınıf öğrencilerine kimyasal bağlar konusunun öğretilmesine etkisi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eliason, C. & Jenkins, L. (2008). A practical guide to early childhood curriculum. Upper saddle river (8. Baskı). N. J.: Pearson Merrill / Prentice Hall.
• Enginar, İ., Saka, A. ve Sesli, E. (2002). lise 2 öğrencilerinin biyolojik derslerinde Kazandıkları bilgileri Güncelle Olaylarla İlişkilendirebilme Düzeyleri. V.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Sunulmuş Bidiri. http://www.fedu.metu.edu.tr/UFBMEK-5/b_kitabi/PDF/Biyoloji/bildiri/t21d.pdf
• Göçmençelebi, İ. Ş. (2007). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin fen bilgisi dersinde verilen biyoloji bilgilerini kullanma ve günlük yaşamla ilişkilendirme düzeyleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Gömleksiz, M.N. ve Bulut, İ. (2007). Yeni fen ve teknoloji dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 76-88.
• Gönen, S. ve Akgün, A. (2005). Bilgi eksiklikleri ve kavram yanılgılarının tespiti ve giderilmesinde, çalışma yaprakları ve sınıf içi tartışma yönteminin uygulanabilirliği üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 99-111.
• Griffiths, A.K. & Preston, K.R. (1992). Grade–12 Students' Misconceptions Relating To Fundamental Characteristics of Atoms and Molecules. Journal of Research in Science Teaching, 29(6), 611-628.
• Karslı, F. ve Ayas, A. (2013). Fen bilgisi ögretmen adaylarının kimya konularında sahip oldukları alternatif kavramlar. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(2), 284-313.
• Karslı, F. ve Kara-Patan, K. (2016). Effects of the context-based approach on students’ conceptual understanding: “The umbra, the solar eclipse and the lunar eclipse”. Journal of Baltic Science Education, 15(2), 246-260.
• Kaya, Z. ve Yılayaz, Ö. (2013). Öğretmen eğitimine teknoloji entegrasyonu modelleri ve teknolojik pedagojik alan bilgisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(8), 57-83.
• Kirman-Bilgin, A., & Turan-Bektaş, B. (2018). Fen bilimleri öğretmen adaylarının "su bağlamı" üzerine düşüncelerinin tespit edilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 35-55.
• Köseoğlu, F., Atasoy, B., Kavak, N., Akkuş, H., Budak, E.,Tümay, H., Kadayıfçı, H., Taşdelen, U., (2003). Yapılandırıcı öğrenme ortamı için: Bir fen ders kitabı nasıl olmalı, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Nakhleh, M.B. & Krajcik, J.S. (1994). Influence of Levels of Information as Presented by Different Technologies on Students’ Understanding of Acid, Base, and pH Concepts. Journal of Research in Science Teaching, 34(10), 1077-1096.
• Osborne, R. J. ve Cosgrove, M. M. (1983). Children’s Conceptions of the Changes of State of Water. Journal of Research in Science Teaching, 20(9), 825-838.
• Özmen, H. (2003). Kimya öğretmen adaylarının asit ve baz kavramlarıyla ilgili bilgilerini günlük olaylarla ilişkilendirebilme düzeyleri. Kastomonu Eğitim Dergisi, 11(2), 317-324.
• Rayner, A. (2005). Reflections on context-based science teaching: a case study of physics for students of physiotherapy. Univerce Science Blended Learning Symposium Proceedings. Poster Presentation.
• Saraç, H. (2017). Yapılandırmacı yaklaşım temelli hazırlanan öğretim materyallerinin öğrencilerde bilimsel ve kavramsal anlama düzeylerine etkisi: “Maddenin Hal Değişimi”. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(14), 357-378.
• Seloni, S. R., 2005. Fen bilgisi öğretiminde oluşan kavram yanılgılarının proje tabanlı öğrenme ile giderilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Şendur, G., Toprak, M. & Pekmez, E. Ş. (2008). Buharlaşma ve kaynama konularındaki kavram yanılgılarının önlenmesinde analoji yönteminin etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 9(2), 37-58.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Taşdemir, A. ve Demirbaş, M. (2010). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersinde gördükleri konulardaki kavramları günlük yaşamla ilişkilendirebilme düzeyleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 124-148.
• Yaman, M., Dervişoğlu, S. ve Soran, H. (2004). Ortaöğretim öğrencilerinin derslere ilgilerinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 232-240.
• Yeşilyurt, M. (2006). High School Students’ Views About Heat and Temperature Concepts. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 1 – 24.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, N. ve Maşeroğlu, P. (2016). Kimyayı günlük hayatla ilişkilendirmede tahmin-gözlem-açıklamaya dayalı etkinlikler ve öğrenci görüşleri. Türkiye Çevrimiçi Nitelikli Araştırma Dergisi, 7(1), 117-145.
• Yurd, M. ve Olgun, Ö. S. (2008). Probleme dayalı öğrenme ve bil-iste-öğren stratejisinin kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 386-396.