Deney Hayvanlarında Multiple Skleroz Modelleri

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 55 - 57, 27.09.2023

Evrim Zeren Birer

https://doi.org/10.5152/JLASP.2023.1265101

Öz

Multiple skleroz (MS) enflamasyon, oligodendrosit kaybı, demiyelinizasyon ve akson hasarı ile karakterize oto-immun bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır. Etiyopatogenezi net olarak bilinmese de, Epstein Barr virusu, Herpes virus tip 6 gibi bazı viral infeksiyonların, sigara tiryakiliği, D ve B12 vitamini yetersizliği, UV radyasyona maruz kalma gibi çeşitli çevresel faktörlerin ve immun sistem moleküllerinin sentezinden sorumlu genlerdeki polimorfizmlerin hastalık oluşumunda rol oynadığı bilinmektedir. Multiple skleroz insanlarda spontan olarak gelişen demiyelizan bir hastalıktır. Transgenik hayvan modelleri haricinde hayvanlarda kendiliğinden oluşmaz. Bu nedenle, patogenezinin aydınlatılmasına yönelik çalışmalar ve preklinik çalışmalar fare, sıçan, primat ve zebra balığı gibi çeşitli hayvanlarda deneysel model oluşturularak yapılır. Ancak, MS çok boyutlu ve farklı seyir tiplerine sahip bir hastalıktır. Hastalığı tüm yönleriyle (enflamasyon, demiyelizasyon, akson hasarı) yansıtabilecek tek bir hayvan modeli bulunmadığından model seçiminin araştırma sorusuna uygun yapılması önerilmektedir. Bu derlemenin amacı en sık kullanılan modellerden olan deneysel otoimmun ensefalomyelit (DOE), kuprizon (CPZ) fare ve Theiler’ın kemirgen ensefalomiyelit virusu (TMEV) gibi viruslar ile oluşturulan viral modeller hakkında bilgi vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kuprizon, demiyelinizasyon, deneysel otoimmun ensefalomyelit, multiple skleroz, Theiler’ın kemirgen ensefalomiyelit virusu

Kaynakça

• 1. Birmpili, D., Charmarke Askar, I. C., Bigaut, K., & Bagnard, D. (2022). The translatability of multiple sclerosis animal models for biomarker discovery and their clinical use. International Journal of Molecular Sciences, 23(19), 11532. [CrossRef]
• 2. Burrows, D. J., McGown, A., Jain, S. A., De Felice, M., Ramesh, T. M., Sharrack, B., & Majid, A. (2019). Animal models of multiple sclerosis: From rodents to zebrafish. Multiple Sclerosis, 25(3), 306–324. [CrossRef]
• 3. Gharagozloo, M., Mace, J. W., & Calabresi, P. A. (2022). Animal models to investigate the effects of inflammation on remyelination in multiple sclerosis. Frontiers in Molecular Neuroscience, 15, 15, 995477. [CrossRef]
• 4. Lassmann, H., & Bradl, M. (2017). Multiple sclerosis: Experimental models and reality. Acta Neuropathologica, 133(2), 223–244. [CrossRef]
• 5. Lorch, Y., Friedmann, A., Lipton, H. L., & Kotler, M. (1981). Theiler’s murine encephalomyelitis virus group includes two distinct genetic subgroups that differ pathologically and biologically. Journal of Virology, 40(2), 560–567. [CrossRef]
• 6. Mecha, M., Carrillo-Salinas, F. Y., Mestre, L., Feliu, A, Guaza, C. (2013). Viral models of multiple sclerosis: Neurodegeneration and demyelination in mice infected with Theiler’s virus. Progress in Neurobiology, 101- 102, 46-64. [CrossRef]
• 7. Martinez, B., & Peplow, P. V. (2020). Protective effects of pharmacological therapies in animal models of multiple sclerosis: A review of studies 2014–2019. Neural Regeneration Research, 15(7), 1220–1234. [CrossRef]
• 8. Oleszak, E. L., Chang, J. R., Friedman, H., Katsetos, C. D., & Platsoucas, C. D. (2004). Theiler’s virus infection: A model for multiple sclerosis. Clinical Microbiology Reviews, 17(1), 174–207. [CrossRef]
• 9. Pike, S. C., Welsh, N., Linzey, M., & Gilli, F. (2022). Theiler’s virus-induced demyelinating disease as an infectious model of progressive multiple sclerosis. Frontiers in Molecular Neuroscience, 13(15), 1019799.
• 10. Procaccini, C., De Rosa, V., Pucino, V., Formisano, L., & Matarese, G. (2015). Animal models of multiple sclerosis. European Journal of Pharmacology, 759, 182–191. [CrossRef]
• 11. Skripuletz, T., Lindner, M., Kotsiari, A., Garde, N., Fokuhl, J., Linsmeier, F., Trebst, C., & Stangel, M. (2008). Cortical demyelination is prominent in the murine cuprizone model and is strain-dependent. American Journal of Pathology, 172(4), 1053–1061. [CrossRef]
• 12. Stromnes, I. M., & Goverman, J. M. (2006). Active induction of experimental allergic encephalomyelitis. Nature Protocols, 1(4), 1810–1819. [CrossRef]
• 13. Taylor, L. C., Gilmore, W., & Matsushima, G. K. (2009). SJL mice exposed to cuprizone intoxication reveal strain and gender pattern differences in demyelination. Brain Pathology, 19(3), 467–479. [CrossRef]
• 14. Vega-Riquer, J. M., Mendez-Victoriano, G., Morales-Luckie, R. A., & Gonzalez-Perez, O. (2019). Five decades of cuprizone, an updated model to replicate demyelinating diseases. Current Neuropharmacology, 17(2), 129–141. [CrossRef]
• 15. Zhan, J., Mann, T., Joost, S., Behrangi, N., Frank, M., & Kipp, M. (2020). The cuprizone model: Dos and do nots. Cells, 9(4), 843. [CrossRef]