TÜRKİYE’DE TÜTÜN MAMULLERİ VE ALKOLLÜ İÇKİLERDE ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNİN BAŞARISI

Yıl 2015, , 89 - 112, 30.04.2015

Betül Hayrullahoğlu

https://doi.org/10.15637/jlecon.72

Öz

Kamu hizmetlerinin finansmanında en verimli kamu gelir türünün vergiler olduğu öteden beri
bilinmektedir. Vergiler içerisinde ise özel tüketim vergisi önemli bir yere sahiptir. Ancak özel tüketim
vergisinin mali amacı dışında özellikle alkol ve tütün mamullerinde tüketimi kısma amacı gibi bazı
mali olmayan amaçları da bulunmaktadır.
Çalışmada vergi oranları, satış miktarları ve kaçakçılık miktarlarından yararlanılarak, tütün
mamulleri ve alkollü içkilerde özel tüketim vergisinin tüketimi azaltmadaki başarısı incelenmektedir.
Elde edilen sonuçlar, vergi oranlarında yapılan artışın, bireyleri kaçak tüketime yöneltmesi nedeniyle,
talebi azaltmada beklenen etkiyi yaratamadığını ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Özel Tüketim Vergisi, Erdemsiz Mallar, Sigara Kaçakçılığı, Alkol Kaçakçılığı

Kaynakça

• ALTIOK, S., (2007), Avrupa Birliği ile İlişkiler Çerçevesinde Özel Tüketim Vergisi Uygulaması ve Türkiye Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• BİLİCİ, N., (2010), Avrupa Birliği ve Türkiye (Temel Bilgiler, İktisadi ve Mali Konular), Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• CENGİZ, D., (04.04.2014), Alkol Tüketiminde Düşüş Var Şirketlerde Gergin Bekleyiş Hakim, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/26149082.asp (15.02.2015).
• BUGÜN, (09.02.2015). Sigara Tüketimi Önceki Yıla Göre 3 Milyar Adet Arttı, Bugün, http://www.bugun.com.tr/son-dakika/-sigara-tuketimi-onceki-yila-gore--haberi/1481937 (14.02.2015).
• ÇELİKKAYA, A. (2011), Bazı Ürünlerden (Alkollü İçecekler- Madeni Yağlar ve Tütün Mamulleri) Alınan Özel Tüketim Vergisinin Ülke Bazında Karşılaştırmalı Analizi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (29), 49-64.
• AKŞAM, (28.04.2013). Rakı İçin Avrupa’ya ‘Milli İçki’ Başvurusu, Akşam, http://www.aksam.com.tr/ekonomi/raki-icin-avrupaya-milli-icki-basvurusu/haber-200427 (15.02.2015).
• EDİZDOĞAN, N. ve ÇELİKKAYA, A., (2012), Vergilerin Ekonomik Analizi, Dora Yayıncılık, Bursa.
• ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU (EPDK), (2014), Petrol Piyasası Fiyatlandırma Raporu, http://www.epdk.gov.tr/documents/petrol/rapor_yayin/Tarife_ Fiyatlandirma_Rapor_Agustos_2014.pdf (30.01.2015).
• EUROPEAN COMMISSION, (2015a), Excise Duties on Alcohol, Tobacco and Energy, http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/excise_duties/gen_overview/index_en.htm (06.02.2015).
• EUROPEAN COMMISSION, (2015b), Excise Duty Tables- Alcoholic Beverages, http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/taxation/excise_duties/alcoholic_beverages/rates/excise_duties-part_i_alcohol_en.pdf (25.02.2015).
• EUROPEAN COMMISSION, (2015c), Council Directive 92/84/EEC, http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31992L0084:en:HTML (11.02.2015).
• GEDİK, E., (01.10.2012), Sigaraya Sağlık Vergisi Gündemde, Akşam, http://www.medimagazin.com.tr/ana-sayfa/guncel/tr-sigaraya-saglik-vergisi-gundemde-1-11-46621.html (15.02.2015).
• GELİR POLİTİKALARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (2014), Ekonomiye ve Bütçeye İlişkin Temel Göstergeler, http://www.gep.gov.tr/web/GenelMudurlukDokuman.aspx?prmts=104 (09.02.2015).
• GENÇ, F., (13.08.2013), Akşamcı Hız Kesti Şarap Rakıyı Solladı, Milliyet, http://www.milliyet.com.tr/aksamci-hiz-kesti-saraprakiyi/ekonomi/detay/1749570/default.htm(15.02.2015).
• GERMANY FEDERAL MINISTRY OF FINANCE, (2013), An ABC of Taxes, http://www.howtogermany.com/2012-10-30-abc-on-taxes.pdf (06.02.2015).
• GÖKER, C., (2011), Yönlendirici Vergilendirme, Turhan Kitabevi, Ankara.
• HM REVENUE & CUSTOMS, (2014), Excise Duty Rates, http://www.hmrc.gov.uk/rates/excise-duties.htm (10.02.2015).
• KHARITONENKO, K. A., (2008), Tax Functions in The System of The National Economy Modern Innovative Development, Vestnik Samara State University of Economics, 7 (45): vestnik.sseu.ru/view_pdf.php?pdf=1051 (03.02.2015).
• KIZILOT, Ş., (11.08.2007), Uzo, Rom ve Rakı, Hürriyet, http://www.hurriyet. com.tr/yazarlar/7067115.asp (15.02.2015).
• KUKUŞ, B. A., (2010), Türkiye’de Özel Tüketim Vergisi ve Avrupa Birliği Özel Tüketim Vergisi İle Uyumlaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• MUTER, N. B., ÇELEBİ, A. K., SAKINÇ, S., (2008), Kamu Maliyesi, Emek Matbaası,Manisa.
• NADAROĞLU, H., (1992), Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Yayıncılık, İstanbul.OECD, (2014), Consumption Tax Trends 2014, VAT/GST and Excise Rates, Trends and Policy Issues, http://www.oecd.org/tax/consumption/consumption-tax-trends- 19990979.htm (09.02.2015).
• PRICEWATERHOUSECOOPERS, (2014), Worldwide Tax Summaries Corporate Taxes 2014/15, http://www.pwc.com/gx/en/tax/corporate-tax/worldwide-tax-summaries/downloads.jhtml (08.02.2015).
• PRICEWATERHOUSECOOPERS, (2015), Excise Duties in Denmark 2015, http://www.pwc.dk/da/afgifter/assets/pwc-excise-duties-in-denmark-2015.pdf (07.02.2015).
• ŞENYÜZ, D., YÜCE, M., GERÇEK, A., (2013), Türk Vergi Sistemi, Ekin Yayınevi, Bursa.
• TAYLAR, Y., (2010), Vergi Teorisi Açısından Özel Tüketim Vergileri ve Türk Özel Tüketim Vergisi Uygulaması, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12 (Özel Sayı), 435-467.
• T.C. BAŞBAKANLIK, (16.07.2009), 4207 Sayılı Kanun Hükümlerinin Uygulanması Genelgesi 2009/13, 27290 Nolu Resmi Gazete, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090716-9.htm (15.02.2015).
• T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (2006), Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele 2005 Raporu, http://www.kom.pol.tr/Sayfalar/Raporlar.aspx (15.02.2015).
• T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (2009), Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele 2008 Raporu, http://www.kom.pol.tr/Sayfalar/Raporlar.aspx (15.02.2015).
• T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (2014), Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele 2013 Raporu,. http://www.kom.pol.tr/Sayfalar/Raporlar.aspx (15.02.2015).
• T.C. MALİYE BAKANLIĞI BÜTÇE VE MALİ KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (BUMKO), (2013), 2013 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu,http://www.bumko.gov.tr /TR,3753/2013.html (29.01.2015).
• T.C. MALİYE BAKANLIĞI BÜTÇE VE MALİ KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (BUMKO), (2014a), Aylık Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu, http://www.bumko.gov.tr/TR,917/aylik-butce-gerceklesme-raporlari.html (28.01.2015).
• T.C. MALİYE BAKANLIĞI BÜTÇE VE MALİ KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (BUMKO), (2014b), 2014 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu, http://www.bumko.gov.tr /TR,4570/2014.html (29.01.2015). T.C. MALİYE BAKANLIĞI BÜTÇE VE MALİ KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (BUMKO), (2015), 2015 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu, http://www.bumko.gov.tr /TR,3753/2013.html (29.01.2015). T.C. MALİYE BAKANLIĞI MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (2014), Merkezi Yönetim Mali İstatistikleri Bülteni Aralık 2014, https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal/content /conn/MGM_UCM/path/Web%20icerikleri/Yayinlar/Mali%20Analiz%20ve%20B%C 3%BCltenler/Merkezi%20Y%C3%B6netim%20Mali%20%C4%B0statistik%20B%C3 %BCltenleri/2014%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Aral%C4%B1k%20Ay%C4%B1%2 0Merkezi%20Y%C3%B6netim%20Mali%20%C4%B0statistikleri%20B%C3%BClten i%20(%C3%96zet).pdf (13.02.2015).
• T.C. TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU (TAPDK), (2013a), Yıllar İtibarıyla Sigara İç Satışı (1925-2013), http://www.tapdk.gov.tr/tr/piyasaduzenlemeleri/tutun-mamulleri-piyasasi/tutun-mamulleri-istatistikleri.aspx(12.02.2015).
• T.C. TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU (TAPDK), (2013b), Alkollü İçkiler Piyasası İstatistikleri, 2004-2014 Yılları (Litre), http://www.tapdk.gov.tr/tr/piyasa-duzenlemeleri/alkollu-ickiler-piyasasi/kamuoyunayonelik-bilgiler.aspx (12.02.2015).
• TOSUNER, M., ve ARIKAN, Z., (2013), Türk Vergi Sistemi, Kanyılmaz Matbaası, İzmir.
• TURHAN, S., (1993), Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (TÜİK), (2015), Tüketim Harcamaları İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr /PreTablo.do?alt_id=1012 (12.02.2015).
• WORLD HEALTH ORGANIZATION, (2014), Raising Tax on Tobacco What You Need to Know, http://www.who.int/campaigns/no-tobacco-day/2014/brochure/en/ (12.02.2015).
• YÜZBAŞIOĞLU, S., (29.10.2010), Bu Vergi Bizi Bitirir Sizin İçin Yaptık, Radikal, http://www.radikal.com.tr/radikal.aspx?atype=haberyazdir&articleid=102 6200 (06.02.2015)