BIST 100 DE YER ALAN ANA METAL SANAYİ FİRMALARININ VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ

Yıl 2020, , 161 - 176, 02.05.2020

Ümran Şengül

https://doi.org/10.15637/jlecon.7.011

Öz

Ana Metal Sanayi, ülke ekonomisinin ve sanayisinin gelişmesinde önemli bir faktör olmakla birlikte, kriz dönemlerinde sektörün küçülmesi, ülke istihdamını ve ekonomisinin negatif yönde etkilemektedir. Ana Metal Sanayi firmalarının yıllar bazında performans değerlendirmesinin yapılması, bu çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Performans değerlendirmesi, işletmenin kullandığı kaynakları, ürettiği mal ve hizmetleri, elde ettiği sonuçları takip etmesi, düzenli ve sistematik bir şekilde veri toplaması, bunları analiz edip yorumlaması ve raporlaması sürecidir. Performansın hesaplanması ve ölçülmesi; zor ve karmaşık bir süreçtir. Firma düzeyinde ve sektör bazındaki finansal değerlendirmeler firmaların performans değerlendirmesinde yatırımcılar ve firma yöneticileri açısından yol göstericidir. Ancak finansal oranları girdi ve çıktı değişkeni olarak değerlendirip, firmanın performans değerlendirilmesinin yapılması daha gerçekçi yorumlar yapılmasını sağlar. Bu çalışmada, BIST’te işlem gören 17 adet Ana Metal Sanayii firmalarının etkinliği 2010-2018 dönemi için Veri Zarflama Analiz Yöntemi (VZA) kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada, girdi değişkenleri; Likidite oranı, Cari oran, Toplam Borç/Özsermaye, Toplam Aktifler; Çıktı değişkenleri; Net Gelir, Özkaynak Karlılığı, Net Kar Marjı, Tobin Q’dur. Çalışmada, girdiye yönelik etkinlik analizi yapılmıştır ve analiz sonucuna göre, 2010-2018 döneminde etkinlik skorları, ilgili bütün firmaların yıllık ortalama değerleri; CCR ve BCC modeline göre 2012 yılından 2018 yılına kadar genel bir düşüş trendi göstermektedir. 2018 yılında 2016-2017 yıllarına göre bir parça pozitif yöne dönüş trendi göstermesine rağmen 2012 yılından daha düşük seviyede olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Metal Ana Sanayi, Finansal Performans, Veri Zarflama Analizi

DATA PERFORMANCE MEASUREMENT OF MAIN METAL INDUSTRY COMPANIES IN BIST 100 WITH DATA ENVELOPMENT ANALYSIS

Öz

Although Main Metal Industry is an important factor in the development of the country's economy and industry, the shrinkage of the sector during crisis periods negatively affects the employment and economy of the country. The main purpose of this study is to evaluate the performance of Main Metal Industry companies on a yearly basis. Performance evaluation is the process of monitoring the resources used by the enterprise, the goods and services produced, the results obtained, and collecting data in a regular and systematic way, analyzing, interpreting and reporting them. Calculation and measurement of performance; is a difficult and complex process. Firm-level and sector-based financial evaluations guide the performance evaluation of firms for investors and managers. However, evaluating the financial ratios as input and output variables and evaluating the performance of the firm provide more realistic interpretations. In this study, the effectiveness of 17 Main Metal Industry companies traded in BIST was analyzed using Data Envelopment Analysis Method (DEA) for the period of 2010-2018. In the study, input variables; Liquidity ratio, Current ratio, Total Debt / Equity, Total Assets; Output variables; Net Income, Return on Equity, Net Profit Margin, Tobin Q. Entry-oriented activity analysis was conducted and according to the results of the analysis, activity scores in 2010-2018 period, annual average values of all relevant companies; According to CCR and BCC models, it shows a general downward trend from 2012 to 2018. Although it showed a slightly positive trend in 2018 compared to 2016-2017, it was found to be lower than 2012.

Anahtar Kelimeler

Main Metal Industry, Financial Performance, Data Envelopment Analysis

Kaynakça

• ALTIN, H., (2010). Küresel Kriz Ortamında İMKB Sınai Şirketlerine Yönelik Finansal Etkinlik Sınaması: Veri Zarflama Analizi Uygulaması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 15-30.
• ARIĞ, T.T., (2011). Etkinlik Hesaplama Yöntemi olarak Veri Zarflama Analizi ve IMKB'de İşlem gören İmalat Sanayi Şirketlerinin Göreli Finansal Etkinliklerinin Değerlendirilmesine İlişkin bir Uygulama, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, YL tezi, İstanbul.
• ASLAN, E., (2009), İMKB Metal Ana Endeksine Kote olan Şirketlerin Etkinliklerinin Veri Zarflama ile Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Sayısal Yöntemler ve Yönetim Bilimi YL Tezi, İzmir.
• ATA, A. H. ve YAKUT, E., (2009). Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 80 – 100.
• BAKIRCI, F., ESLAMİAN SHİRAZ, S., ve SATTARY, A., (2014). BIST’de Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması, Ege Akademik Bakış,14(1),9-19.
• CENGER, H., (2011). İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 31-44.
• CHARNES, A., COOPER W., ARIE Y., LEWIN SEIFOD L. M., (1994). Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology and Applications, Kluwer Akademic Publishers, Boston.
• COOPER, W.W., SEIFORD, L.M., Tone, K., (2000). Data Envelopment Analysis A Comprehensive Text with Models, Applications, References and DEA-Solver, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, 318p, 2000.
• COOPER, WILLIAM W., SEIFORD, LAWRENCE M. and TONE, KAORU., (2007). Data Envelopment Analysis A Comprehensive Text With Models, Applications, References And DEA –Solver Software, Netherlands:Springer, Second Edition.
• ÇITAK, L. ve İLTAŞ, Y., (2017). Ar-Ge Yatırımlarının Finansal Performans Üzerindeki Etkisi ve BIST teknoloji Endeksi Firmalarının Etkinliklerinin Değerlendirilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim-2017, 239-254
• Demir çelik sektör raporu (2019), Sanayi ve teknoloji bakanliği Sanayi ve verimlilik genel müdürlüğü, file:///D:/Users/Downloads/Demir_Celik_Sektor_Raporu_2019%20(1).pdf. Erişim Tarihi: 12/11/2019.
• DESTAFANIS, S. ve SENA, V. (2007). Patterns of Corporate Governace and Techinical Efficiency in Italian Manufacturing, Published online in Winley InterScience, 28: 27-40.
• ERTUĞRUL İ. ve TUŞ IŞIK A. , (2008), İşletmelerin VZA ile Mali Tablolarına Dayalı etkinlik ölçümü: Metal Ana Sanayiinde bir Uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, X (I), 201-217.
• LIU, S.T. ve WANG, R.T., (2009). Efficiency measures of PCB manufacturing firms using relational two-stage data envelopment analysis, Experts Systems with Applications, 36: 4935-4939.
• MAHADEVAN, R. (2002). A DEA Approach to Understanding the Productivity Growth of Malaysia’s Manufacturing Industries, Asia Journal of Management, 19, 587-600.
• ORÇUN, Ç., ÇİMEN A., ve ŞAHİN, A., (2014). Şirket Etkinlikleri: İMKB 100 İmalat Sanayi Şirketleri Uygulaması, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39.
• ÖZEK, P., (2015). İmalat Firmalarının Etkinlik Analizi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(1), 185-201.
• ÖZDEN, A. ve HAÇIKOĞLU M., (2017). Ana Metal Sanayi Sektörü, Ekonomik Araştırmalar Departmanı Raporu , https://www.atbank.com.tr/documents/ANA%20METAL%20SANAYI%20SEKTORU_EYLUL%202017.PDF, Erişim Tarihi: 17/11/2019.
• ÖZKAN, M. Ve BİRCAN H., (2015). Suşehri Küçük Sanayi Sitesinde Faaliyette Bulunan Firmaların VZA Yöntemiyle Etkinlik Analizi, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(28), 27-34.
• SARI, Z., (2015). Veri Zarflama Analizi ve Bir Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi İstatistik Anabilim Dalı, Ankara.
• TOSUNOĞLU, B. Ve UYSAL, M., (2012). İSO 500’de Yer Alan İmalat Sektöründeki Yabancı Sermaye Payına Sahip Şirketlerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Ölçülmesi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), 333-344.
• TUTKAVUL., K., (2019). Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksini Kullanarak finansal etkinlik ve verimlilik Ölçümü: Borsa İstanbul Sinai Endeksi’nde Bir Uygulama, Verimlilik Dergisi, 2, 49-93.
• YALAMA, A., ve SAYIM, M., (2008). Veri Zarflama Analizi ile İmalat Sektörünün Performans Değerlendirmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 89-107.
• YAYAR, R., ve ÇOBAN, M.N., (2012). İSO 500 Firmalarının Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Dokuma ve Giyim Eşya Sanayi, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2012, 5(2), 165-180.
• YEŞILYURT, C., (2003). Matematik Programlama Tabanlı Etkinlik Ölçüm Yöntemlerinden Veri Zarflama Analizi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Sivas.
• YILDIZ A. (2007). İmalat Sanayi Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 91–103.