Pasa Yığınları için Statik Koşullarda Şev Duraylılığının Araştırılmasının Önemi: Yeniköy Linyitleri İşletmesi Yaylıktepe Sahası Örneği

Yıl 2014, , 19 - 38, 15.06.2014

Hasan Karakul

https://doi.org/10.24232/jeoloji-muhendisligi-dergisi.293110

Cited By: 1

Öz

Açık işletmelerde cevhere ulaşmak için yapılan kazı sonucu elde edilen örtü (pasa) malzemesinin
belirli alanlarda biriktirilmesi ve bu alanların doğaya yeniden kazandırılması çalışmaları madencilik
sonucu doğada yaratılan tahribatların ortadan kaldırılabilmesi açısından oldukça önem taşımaktadır. Bu çalışmaların önemli bir aşaması da oluşturulacak pasa yığın şevlerinin duraylılığının araştırılmasıdır. Bu çalışmada, Muğla-Milas Sekköy Linyit Açık İşletmesi Yaylık tepe sahasındaki pasa yığınları şev duraylılığı açısından incelenmiştir. Fiziksel ve mekanik özelliklerinin tayin edilmesi amacıyla yapılan laboratuvar deneyleri sonucunda pasa malzemesinin yaklaşık olarak eşit oranlarda iri ve ince taneli malzeme içerdiği ve düşük plastisite indeksine sahip olduğu belirlenmiştir. Duraysızlık anında etkin olan makaslama dayanımı özelliklerinin belirlenmesi için sahada gözlenmiş pasa yığını duraysızlıkları geriye dönük analiz edilmişlerdir. Bu analizlerin sonuçlarıyla laboratuvar deneylerin sonuçları karşılaştırılmış ve duraysızlık anında pasa malzemesi için artık dayanımı özelliklerinin etkin olduğu anlaşılmıştır. Elde edilen veriler ve saha gözlemleri ışığında çalışma alanındaki pasa yığını şevleri için Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği’nde belirtilen ilkeler gözetilerek, güvenli ve ekonomik olabilecek tek ve çok basamaklı pasa yığını şev geometrileri için tasarım analizleri gerçekleştirilmiştir. 10, 20 ve 30 m şev yükseklikleri dikkate alınarak yapılan analizlerde tek basamaklı şev profilleri için 20° ile 40° arasında, çok basamaklı şev profilleri için ise yaklaşık 19°’lik genel şev açısı değerleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Artık dayanım, Geriye dönük analiz, Pasa, Plastisite indeksi, Şev duraylılığı

Kaynakça

• Apaydın, N., Ulusay, R., 1990. TKİ-GELİ Milas Sekköy Açık İşletmesi Jeoteknik Etüdü Sonuç Raporu, MTA Derleme No. 8955, 114 s (yayımlanmamış).
• ASTM, 1994a. Annual Book of ASTM Standards-Soil and Rock, Building Stones, Section-4, Construction, V. 04.08. ASTM Publication, 972 p.
• ASTM, 1994b. Standard classification of soils for engineering purposes (Unified Soil Classification System), ASTM D2487, 206-215.
• Bradfield, L., Simmons, J., Fityus, S., 2013. Issues related to stability design of very high spoil dumps, 13th Coal Operators' Conference, University of Wollongong, The Australasian Institute of Mining and Metallurgy & Mine Managers Association of Australia, 376-386.
• Demirbugan, A., Karakul, H., Avcı, K., 2013. Maden Sahalarının Doğaya Yeniden Kazandırılması Yeniköy Linyitleri İşletmesi (YLİ) Yaylıktepe Sahası Örneği, MTA Derleme No. 11618, 131 s (yayımlanmamış).
• Geo-Slope International Ltd., 2004. Slope/W software, Vers. 6.2, Calgary, Canada.
• Hoek, E., Bray, J.W., 1977. Rock slope engineering, Institute of Mining and Metallurgy, London, 402 p.
• Huang, Y.H., 1983. Stability Analysis of Earth Slopes. Van Nostrand Reinhold Company, New York, 305 p.
• Jeldes, I.A., Drumm, E.C., Schwartz, J.S., 2013. The low compaction grading technique on steep reclaimed slopes: Soil characterization and static slope stability, Geotechnical and Geological Engineering, 31, 1261-1274.
• Kaşmer, Ö., Ulusay, R., 2006. Stability of spoil piles at two coal mines in Turkey: geotechnical characterization and design considerations. Environmental and Engineering Geoscience, 12 (4), 337–352.
• Kaşmer, Ö., Ulusay, R., Gökçeoğlu, C., 2006. Spoil pile instabilities with reference to a strip coal mine in Turkey: mechanisms and assessment of deformations, Environmental Geology, 49, 570-585.
• Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği, 2010. T.C. Resmi Gazete, 27471, 23 Ocak 2010.
• Marshall, R., Lagather, R.B., 1979. Design guidelines for coal refuse piles and water, sediment or slurry impoundments and impounding structures, US Department of of Labor, IR1109, 29 p.
• Morgenstern, N.R., Price, V.E., 1965. The analysis of the stability of general slip surface, Geotechnique, 15, 79-93.
• Stormont J.C., Farfan E., 2005. Stability evaluation of a mine waste pile. Environmental and Engineering Geoscience, 11 (1), 43–52.
• Ulusay, R., Yoleri, M.F., Çağlan, D., Arıkan, F., 1994. TKİ-GELİ Eskihisar (Yatağan-Muğla) Linyit Açık İşletmesi Pasa Yığınlarının Şev Stabilitesi ve Tasarımı, MTA Derleme No. 9685, 194 s (yayımlanmamış).
• Ulusay, R., Arıkan, F., Yoleri, M.F., Çağlan, D., 1995a. Engineering geological characterization of coal mine waste material and an evaluation in the context of back- analysis of spoil pile instabilities in a strip mine, SW Turkey, Engineering Geology, 40, 77-101.
• Ulusay, R., Yoleri, M.F., Çağlan, D., Arıkan, F., 1995b. Design evaluations for spoil piles at a strip coal mine considering safety of the haul road, International Journal of Surface Mining, Reclamation and Environment, 9, 133-140.
• Yiğitel, İ., 1978. Muğla-Milas kömürlü Neojeni Sekköy sektörü, jeoloji raporu, MTA Enerji Hammaddeleri Dairesi Raporu, 15 s. (yayımlanmamış).
• Yücel, Z, Özoran, B., Çekinmez, V., 1990. TKİ-GELİ Milas-Sekköy Bölgesi Ekizköy Açık Ocağı Jeoteknik Etüdü Sonuç Raporu, MTA Derleme No. 8954, 56 s (yayımlanmamış).