Öz
İşletme maliyetinin yüksek olması ve son yıllarda Çin, Hindistan gibi ülkelerden ülkemize çok ucuza
sert taş girişi olması gibi sebepler, özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi’nde son 10 yılda granit, gabro ve
bazalt gibi magmatik kayaçlara ait mermer ocaklarının tamamına yakınının kapanmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, bölgede sert taş üretiminin teşvik edilmesi ve geliştirilmesi amacıyla Trabzon ili sınırları içerisinde yer alan Saraftepe ocağı pilot bölge olarak seçilmiş, ocakta işletilen tefritlerin oluşum koşulları ve jeolojik özellikleri araştırılmıştır. Kalınlığı 25 ile 30 metre arasında değişen ve yaklaşık 750 metre boyunca yüzeylenme veren tefritler K70D/25KB duruşlu kireçtaşı, marn, kumtaşı ve tüf tabakaları arasına sil şeklinde yerleşmiştir. Silin tavandan tabana doğru anizotrop bir yapı sunması nedeniyle, farklı zonlardan temin edilen kayaç örnekleri üzerinde bir dizi laboratuvar deneyi yapılarak, tefritlerin jeomekanik özellikleri araştırılmıştır. Farklı bölgelerden alınan örneklerin tek eksenli basınç dayanımı değerlerinin 87-130 MPa, boyuna dalga hızı değerlerinin 5048-5642 m/s, yoğunluk değerlerinin 2.58-2.68 g/cm3, görünür porozite değerlerinin % 2.77-4.54 ve ağırlıkça su emme değerlerinin % 1.04-1.78 arasında değiştiği belirlenmiştir. Donma-çözünme deneyi sonrası ağırlık kaybı % 0.36, ıslanma-kuruma deneyi sonrası ağırlık kaybı % 0.22 olarak hesaplanan tefritlerin bu deneyler sonucunda dayanımlarında en fazla % 10 değer kaybı belirlenmiştir. Tüm bu özellikler düşünüldüğünde, çalışma konusu tefritlerin bölge ekonomisine önemli bir katkı sunacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ASTM (American Society for Testing and Materials), 1992a. Standard Test Method for Evaluation of Durability of Rock for Erosion Control Under Wetting and Drying Conditions (ASTM D5313-92), Annual Book of ASTM Standards, Construction: Soil and Rock, ASTM Publication, 189-190.
- ASTM (American Society for Testing and Materials), 1992b. Standard Test Method for Evaluation of Durability of Rock for Erosion Control Under Freezing and Thawing Conditions (ASTM D5312-92), Annual Book of ASTM Standards, Construction: Soil and Rock, ASTM Publication, 1344-1346.
- Aydın, F., 2003. Değirmendere Vadisi (Trabzon-Esiroğlu, KD Türkiye) Volkanitlerinin Mineral Kimyası, Petrolojisi ve Petrojenezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Doktora Tezi, 232 s
- Aydın, F., Karslı, O., Chen, B., 2008. Petrogenesis of the Neogene alkaline volcanics with implications for post-collisional lithospheric thinning of the Eastern Pontides, NE Turkey, Lithos, 104, 249-266.
- Ersoy, H., Özdemir, A., Yalçınalp, B., 2009. Geology and geotechnical properties of kalecik (Gümüşhane) travertines, Proceedings of The 21st International Mining Congress and Exhibition of Turkey, Antalya, 639-648.
- Ersoy, H., 2007. Trabzon İli Katı Atıkları İçin Düzenli Depolama Yeri Seçimi Ve Önerilen Düzyurt Düzenli Depolama Alanının Mühendislik Jeolojisi Açısından İncelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Doktora Tezi, 248 s
- Güven, İ.H., 1993. Doğu Pontidlerin Jeolojisi ve 1/250.000 Ölçekli Kompilasyonu, MTA Yayınları, Ankara, 65 s.
- ISRM (International Society for Rock Mechanics), 2007. The complete ISRM suggested methods for rock characterization testing and monitoring, Eds: Ulusay, R., Hudson, J.A, 628 p.
- Ketin, I., 1966. Anadolu’nun Tektonik Birliktelikleri, Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 66, 23-34.
- Korkmaz, S., Van, A., 1995. Trabzon kıyı bölgesinin stratigrafisi, KTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü 30. Yıl Sempozyumu Bildiri Özleri, 107.
- Korkmaz, S., 1993. Stratigraphy of The Tonya–Düzköy (Southwest of Trabzon), Türkiye Jeoloji Bülteni, 36–1, 151– 158.
- Okay, A.I., Şahintürk, O., 1997. Geology of the eastern Pontides, A.A.P.M Report of Regional and Petroleum Geology of the Black Sea and Surrounding Region, 68, 291– 311.
- Özdemir, A., 2009. Economical assessment of Kalecik (Gümüşhane) travertines and their physic-mechanical properties, Karadeniz Technical University Natural Sciences Institute, Trabzon, Master Thesis,
- Özsayar, T., 1971. Geologie und Palaentologie des Gebietes Östlich, Trabzon (Anatolian), Giess Geologie Schr. 1, PhD Thesis
- Yağız, S., 2010. Geomechanical properties of construction stones quarried in South-western Turkey, Scientific Research and Essays, 5 (8), 750–757.
- Yılmaz, A.O, Çavuşoğlu, İ., Alp, İ., Kaya, R., Vıcıl, M., 2003. Doğu Karadeniz Bölgesi'nin doğaltaş potansiyeli ve doğaltaş işletmeciliği ile ilgili sorunlar, Türkiye IV. Mermer sempozyumu bildiriler kitabı, 435-448.
- Yücel, C., Arslan, M., Temizel, İ., Abdioğlu, E. 2012. Trabzon-Giresun arasındaki Tersiyer alkalen volkanitlerinin petrokimyası ve Sr-Nd izotop jeokimyası, KD Türkiye, V. Jeokimya Sempozyumu, Denizli, 132-133.
Ayrıntılar
| Konular | Yer Bilimleri ve Jeoloji Mühendisliği (Diğer) |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler - Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Haziran 2014 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Aralık 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 |