Ekizköy (Muğla-Milas) Erken-Orta Miyosen Kömürlerinin Organik Jeokimyası ve Paleoiklim Şartları

Yıl 2016, Cilt: 40 Sayı: 2, 209 - 226, 15.12.2016

Fatma Hoş Çebi

https://doi.org/10.24232/jeoloji-muhendisligi-dergisi.295451

Öz

Bu çalışmada, Muğla ili Milas ilçesinin güneydoğusunda yer alan Ekizköy sahası kömürlerinin
organik jeokimyasal özellikleri, çökelme ortamı ve paleoiklim şartları ortaya
konmuştur. Ekizköy kömürlerinin toplam
organik karbon (TOK) içeriğinin ortalama % 46.24, Hİ (Hidrojen İndeksi) değerlerinin
ortalama 152.88 mgHK/gTOK ve Oksijen İndeksi (Oİ) değerlerinin ise ortalama
76.63 mgCO₂/gTOK olduğu görülmüştür. Bu değerler turba ortamındaki yarı
oksik ortam şartlarını ve ancak gaz türetebilecek organik maddeyi
yansıtmaktadır. Hİ-T_max, S₂-TOK sınıflama diyagramlarında
organik maddenin Tip II ve Tip III kerojenden oluştuğu görülmüştür. Gaz kromatogramlarında, yüksek ve tek
karbon numaralı n-alkanların baskın
olduğu ve az miktarda da algal katkının olduğu bir dağılım gözlenmektedir.
Seçilen M-4 ve M-8 nolu örnekler için karbon tercih indeksleri sırasıyla CPI_22-30
2.8, 2.4 ve CPI_26-28 3.2, 2.8 olarak hesaplanmıştır. Karasal/sucul
hidrokarbon oranları TAR_HC (Terrigenous/aquatic
ratio) 13 ve 28 olarak hesaplanmış olup, bu değerler yüksek karbon numaralı n-alkanların baskın olduğu karasal
organik maddeyi yansıtmaktadır. M-4 ve M-8 örneklerinin alındığı seviyelerde CPI,
TAR_HC, ACL, Q_wood/grass,
Q_wood/plant ve Q_grass/plant oranlarına
göre, ağaçsı organik maddenin baskın, iklimin göreceli olarak nemli ve yarı tropik
olduğu, ancak M-8 nolu örneğin alındığı periyotta iklimin M-4 nolu örneğin
alındığı periyoda nazaran daha nemli olduğu ve daha yüksek su tablasının
bulunduğu, buna bağlı olarak da sucul bitki açısından daha zengin olduğu
söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

GC, n-alkan, Paleoiklim, Piroliz

Kaynakça

• Atalay, Z., 1980. Muğla ve Yatağan bölgeleri çevresindeki Neojen yaşlı kıtasal çökellerin stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Bülteni 23/1, 93-99.
• Bechtel, A., Sachsenhofer, R. F., Gratzer, R. Püttmann, W., 2001. Organic geochemical and stable carbon ısotopic ınvestigations of coals formed in low-lying and raised mires within the Eastern Alps (Austria). Organic Geochemistry, 32, 1289-1310.
• Bechtel, A., Sachsenhofer, R. F., Markic, M., Gratzer, R., Lücke, A., Püttmann, W., 2003. Palaeoenvironmental implication from biomarker and stable isotope investigations on the Pliocene Velenje lignite seam (Slovenia). Organic Gechemistry, 34, 1277-1298.
• Bingham, E. M., McClymont E. L., Väliranta M., Mauquoy D., Roberts Z., Chambers F. M., Pancost R. D., Evershed R. P., 2010. Conservative composition of n-alkane biomarkers in Sphagnum species: implications for palaeoclimate reconstruction in ombrotrophic peat bogs. Organic Gechemistry, 41, 214-220.
• Bourbonniere, R. A., Meyers, P. A., 1996. Sedimentary geolipid records of historical changes in the watersheds and productivities of Lakes Ontario and Erie. Limnology and Oceanography, 41, 352-359.
• Brown, T. C., Kenig, F., 2004. Water column structure during deposition of Middle Devonian-Lower Mississipian black and gren/gray shales of the Illinois basins: a biomarker approach. Paleogeography Paleoclimate Paleoecol, 215, 59-85.
• Cranwell, P. A., Eglinton G., Robinson, N., 1987. Lipids of aquatic organisms as potential contributors to lacustrine sediments-2. Organic Geochemistry, 11, 513-527.
• Eglinton, G., Hamilton, R. J., 1967. Leaf epicuticular waxes. Science, 156, 1322-1335.
• Ficken, K. J., Li, B., Swain, D. L., Eglinton, G., 2000. An n-alkane proxy for the sedimentary input of submerged/floating freshwater aquatic macrophytes. Organic Geochemistry, 31, 745–749.
• Goossens, H., C. Duren, J. W. De Leeuw, P. A. Schenck, 1989. Lipids and their mode ofoccurrence in bacteria and sediments-2. Lipids in the sediment of a stratified, freshwater lake. Organic Geochemistry, 14, 27-41.
• Gökmen, V., Memikoğlu, O., Dağlı, M., Öz, D., Tuncali, E., 1993. Türkiye Linyit Envanteri. MTA, 356 s.
• Göktaş, F., 1982. Muğla ve çevresindeki Senozoik yaşlı çökelti kayalarının sedimantolojik ve paleontoloji araştırmalar. MTA, Arşiv No. 519, 84 s.
• Görür, N., Şengör, A. M. C., Sakınç, M., Tüysüz, O., Akkök, R., Yiğitbaş, E., Oktay, F. Y., Barka, A., Sarıca, N., Ecevitoğlu, B., Demirbağ, E., Ersoy, S., Algan, O., Güneysu, C., Aykol, A., 1995. Rift formation in the Gökova region, southwest Anatolia: implications for the opening of the Aegean Sea. Geological Magazine. 132 (6) ,637–650.
• Hoş-Çebi, F., Korkmaz, S., 2013. Organic geochemistry and depositional environments of Eocene coals in northern Anatolia, Turkey. Fuel, 113, 481-496.
• Hoş-Çebi, F., Korkmaz S., 2015. Organic Geochemistry of Ağaçbaşı Yayla Peat Deposits, Köprübaşı/Trabzon, NE Turkey, International Journal of Coal Geology, 146, 155-165.
• Hunt, J. M., 1995. Petroleum geochemistry and geology, New York: W.H. Freeman and Company; 743 p.
• ICCP, 1998. The new vitrinite classification (ICCP System 1994). Fuel, 77, 349–358.