Boğaçay (Antalya) Kıyı Ovası’nın Mühendislik Jeolojisi Değerlendirmeleri

Yıl 2010, Cilt: 34 Sayı: 2, 71 - 84, 15.12.2010

Nihat Dipova

Öz

Kıyı ovalarında
kentleşme amaçlı yapılan mühendislik faaliyetlerinin doğal yapıya ve jeolojik
süreçlerin kent üzerine etkileri mühendislik jeolojisinin önemli
konularındandır. Kıyı ovaları; taşkın, kıyı erozyonu, deprem, sediman birikmesi
ve yeraltısuyu değişimleri gibi doğal olayların etkisi altında kalmaktadır. Bu
çalışmada, Boğaçay (Antalya) kıyı ovasında kentleşme açısından dikkate alınması
gereken mühendislik jeolojisi konuları irdelenmiştir. Ovanın jeolojik yapısı
ortaya çıkarılmış, jeolojik birimlerin mühendislik özellikleri tanımlanmış,
ovada kentleşmeyi etkileyebilecek doğal etkenler belirlenmiş, kentleşme
faaliyetlerinin doğal yapıya uygunluğu irdelenmiş ve arazi kullanımına yönelik
çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Boğaçay kıyı ovası, turistik, doğal, tarımsal
ve ekonomik değerleri ile Antalya’nın önemli bölgelerinden biridir. Bölgede
yapılaşma yerlerinde zemin kaynaklı sorunlar yaşanmıştır. Zemin yapısı oldukça
karmaşık olup lagüner çökellerden oluşmaktadır. Yüksek katlı yapılaşmaya izin
verilmesi ve uygulamadaki mühendislik hataları, sorunların diğer nedenleridir.
Bölge, üç diri fay kuşağının arasında yer almaktadır. Zemin kalınlığının
fazlalığı ve zeminin yumuşaklığı nedenleri ile deprem şiddeti kayaya göre daha
fazla hissedilecektir. Bölgedeki kum, çakıl ve taş ocakları doğal yapıya zarar
vermiş ve çevre sorunlarına yol açmıştır. Ayrıca aşırı malzeme alımı Konyaaltı Plajı’nın
sediman kaynağını azalttığından kıyı erozyonuna neden olmuştur. Çevresinde dik
topoğrafyası olan ve anlık yüksek yağış alan bir düzlükte, sel ve taşkın riski
bulunmaktadır. Mühendislik jeolojisi kriterleri değerlendirildiğinde; mevcut
imar planının bazı sakıncalar içerdiği, yoğun yapılaşmanın büyük risk taşıdığı,
imar planının jeolojik veriler ışığında revize edilmesi gerektiği ortaya
çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Boğaçay Ovası, Kent jeolojisi, Lagüner çökeller, Mühendislik jeolojisi

Kaynakça

• Akay, E., Uysal, Ş., Poisson, A., Cravatte, J., ve Müller, C., 1985. Antalya Neojen havzasının stratigrafisi. T.J.K. Bülteni, 28 (2), 105-121.
• Cangir, B., 2008. Hurma ve Sarısu (Antalya) bölgelerindeki zeminlerin geoteknik özelliklerinin araştırılması. Akdeniz Üniversitesi FBE, İnşaat Müh. Ana Bl. Dalı.
• Çevik,N., 1994. Localisation of Olbia at the north of Pamphilia, Lykia, Anadolu-Akdeniz Arkeolojisi, Akdeniz Üniversitesi Likya Araştırma Merkezi ve Arkeoloji Bölümü Süreli Yayını.
• Dipova, N., 1997. Assessment of soil behaviour in the Konyaaltı region (Antalya), M.S.Thesis, Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
• Dipova, N., 2009. Preliminary assessments on the modes of instability of the Antalya (SW-Turkey) coastal cliffs. Environmental Earth Sciences, 59 (3), 547-560.
• Dipova, N., 2010. Geotechnical characterization and facies change detection of the Bogacay coastal plain (Antalya, Turkey) soils. Environmental Earth Sciences, DOI: 10.1007/s12665-010-0575-6
• Dipova, N., Cangir, B., 2010. Lagün kökenli kil-silt zeminde sıkışabilirlik özelliklerinin regresyon ve yapay sinir ağları yöntemleri ile belirlenmesi. İMO Teknik Dergi, 21 (3), 5069-5086.
• DSİ, 1997. Boğa Çayı Taşkın Raporu, DSİ 13. Antalya Bölge Müdürlüğü.
• Glover, C.P., Robertson, A.H.F., 1998a. Role of regional extension and uplift in the Plio-Pleistocene evolution of the Aksu Basin, SW Turkey. Journal of Geological Society, London, 155, 365-387.
• Glover, C.P., Robertson, A.H.F., 1998b. Neotectonic intersection of the Aegean and Cyprus tectonic arcs: extensional and strike-slip faulting in the Isparta Angle, SW Turkey. Tectonophysics, 298, 103–132.
• Kılcı, R.E., 2005. Antalya Liman Mahallesi’ndeki killi zeminin geoteknik özelliklerinin belirlenmesi, Akdeniz Üniversitesi FBE, İnşaat Müh. Ana Bl. Dalı.
• Öner, A., 1997. Teke yarımadası (Antalya) güneyinde kıyı-kenar çizgisi değişimleri, I. Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları, Ulusal Konferansı Bildiriler Kitabı, Ankara.
• Şenel, M., 1997. 1:100.000 Türkiye Jeoloji Haritası, Antalya L11 Paftası. MTA Yayınları, Ankara.
• Yılmaz, F.K., 2008. Antalya’nın günlük yağış özellikleri ve şiddetli yağışların doğal afetler üzerine etkisi, Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 19-65.