Doğal Taş Ocaklarında Blok Hacminin Belirlenmesi için RQD ve Jv’nin Kullanılabilirliği

Yıl 2011, Cilt: 35 Sayı: 1, 79 - 92, 15.06.2011

Ayberk Kaya Selçuk Alemdağ , Ali Osman Yılmaz , Mehmet Çapik

Öz

Bu çalışmada, Doğankent (Giresun) yöresinde yüzeylenen Harşit
Granitoyidi’nden üretilebilecek blokların hacminin belirlenmesinde, Kaya Kalite
Göstergesi (RQD) ve Hacimsel Eklem Sayısı (J_v) parametrelerinin
kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaçla, pilot çalışma alanı olarak bir
ocak seçilmiş ve açılan şevlerde hat etüdü çalışmaları yapılarak, süreksizliklerin
özellikleri tayin edilmiştir. Harşit Granitoyidi’nden elde edilebilecek blok
hacminin belirlenmesinde Kaya Kütle İndeksi (RMi) sınıflama sisteminde girdi
parametresi olan Blok Hacmi (Vb) kullanılmıştır. Vb değerinin belirlenmesinde
kullanılan J_v ve RQD değişkenleri ocak içindeki farklı şevlerde
yapılan süreksizlikler arası ölçümler ile belirlenmiştir. RMi sınıflamasında
kullanılan Blok Şekli Faktörü’ne (b) göre yapılan değerlendirmede
blokların genellikle “kompakt, hafifçe uzun-düz” şekilli olduğu tespit
edilmiştir. Blok hacminin belirlenmesinde kullanılan parametrelerden RQD
değişkeninin sınırlamalar içermesi nedeniyle, blok hacminin hesaplanmasında J_v
değerlerinin kullanılması tercih edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda
Harşit Granitoyidi’nden üretilecek blokların ortalama hacminin Vb= 7.15 m³ olduğu
belirlenmiş olup, bu değer ticari olarak değerlendirilebilecek blok hacmi
aralığındadır.

Anahtar Kelimeler

Blok hacmi, Harşit Granitoyidi, Jv, RMi, RQD

Kaynakça

• Cai, M., Kaiser, P.K., Uno, H., Tasaka, Y. ve Minami, M., 2004. Estimation of rock mass deformation modulus and strength of jointed hard rock masses using the GSI system. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 41(1), 3-19.
• Deere, D.U., 1964. Technical description of rock cores for engineering purposed. Rock Mechanics and Rock Engineering, 1, 17-22.
• Gedikoğlu, A., 1978. Harşit Granit Karmaşığı ve çevre kayaçları. K.T.Ü. Yer Bilimleri Fakültesi, Trabzon, Doçentlik Tezi, 161 s (yayımlanmamış).
• Goodman R.E., 1995. Block theory and its application. Geotechnique, 45(3), 383-423.
• ISRM (International Society for Rock Mechanics), 1981. Rock characterization, testing and monitoring. International Society of Rock Mechanics Suggested Methods, Pergamon Press, Oxford, 211 p.
• Kaya, K., 2005. RMi kayaç kütle sınıflama yönteminin mermer ocaklarında blok üretim boyutlarının belirlenmesinde kullanılabilirliğinin araştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Yüksek Lisans Tezi, 89 s (yayımlanmamış).
• Köprübaşı, N., 1992. Aşağı Harşit bölgesinin magmatik petrojenezi ve masif sülfitlerde jeokimyasal hedef saptama uygulamaları. K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Doktora Tezi, 129 s (yayımlanmamış).
• Köprübaşı, N., 1993. Tîrebolu-Harşit (Giresun) arası Jura-Kretase yaşlı magmatik kayaçların petrolojisi ve jeokimyası. Türkiye Jeoloji Bülteni, 36, 139-150.
• Palmstöm, A., 1982. The volumetric joint count- a useful and simple measure of the degree of jointing. 4th Int. Congress IAEG, New Delhi, 221–228.
• Palmström, A., 1985. Application of the volumetric joint count as a measure of rock mass jointing. Proc. Int. Symp. on Fundamentals of Rock Joints, Sweden, 103-110.
• Palmström A., 1995. RMi – A system for characterization of rock masses for rock engineering purposes. Univeristy of Oslo, Norway, Ph.D. Thesis, 408 p, (yayımlanmamış).
• Palmström A., 1996. The weighted joint density method leads to improved characterization of jointing, Proc. Conference on Recent Advances in Tunneling Technology, New Delhi, 6 p.
• Palmström, A., 2005. Measurements of and correlations between block size and rock quality designation (RQD). Tunnels and Underground Space Technology, 20, 362-377.
• Priest, S.D. ve Hudson, J.A., 1976. Discontinuity Spacing in Rock. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences and Geomechanics Abstracts. 13, 135-148.
• Rocscience, 2002. Dips v5.1 User's Guide. Rocscience Inc., Toronto, Ontario, Canada, 90p.
• Schultz-Westrum, H., 1961. Giresun civarındaki Aksu deresinin jeolojik profili; Kuzeydoğu Anadolu’da, Doğu Pontus cevher ve mineral bölgesinin jeolojisi ve maden yatakları ile ilgili mütalaalar. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 57, 63-71.
• Sönmez, H. ve Ulusay, R., 1999. Modifications to the Geological Strength Index (GSI) and their applicability to stability of slopes. International Journal of Rock Mechanics and Mining Science, 36(6), 743-760.
• Wang, H., Latham, J.P. ve Poole, A.B., 1991. Predictions of block size distribution for quarrying. Quarterly Journal of Engineering Geology, 24, 91-99.