Pontid'lerdeki Volkanizma

Yıl 1983, Cilt: 7 Sayı: 3, 3 - 22, 15.09.1983

Tuncay Ercan Abdullah Gedik

Öz

Karadeniz kıyıdaflan, Marmara Bölgesi ve Kuzeybatı Anadolu'yu kapsıyan Pontid tektonik birlifiti*
de> Karbonifer'den günümüze defin çeş.tll evrelerde volkanizma etkin olmuştur. Yaşlan göz Önüne alınarak,
yaklapk 9 ana gurupta toplanan volkanik kayaglarm oluğum koşulları ve kökenleri incelendiğinde, Anadolu'nun
en eski tektonik birlifl olan Pontid'lerin jeolojik evrimme üiik:n geşitli veriler elde edilmektedir. Alpın daf
oluğumu sisteminin bir parçası olan Fonti^lerin^ batıda Balkan yanmadasında ve daha dojruda Küçük Kafkasya
fda yayılunı araştırıldıf ı zaman, o bölfelerde'de Pontldlerde etkin olan volkanisnaıım yaypn olduf u görülmü|
tür. Makalece Pontidlerdeki; Permo-Karbonlfer, Triyas, Liyae, Dogger, Malm-Alt Kretaâê, Üst Kretaae,
Paleosen-Eosen, Miyosen ve Pliyo-Kuvaterner yaşlı volkanik kayaçların daf ılımı ve olu§um koşullan toplu
halde sunulmuş ve bunların birbirlerinden farklı köken ve gelişme gösterdikleri aonucima varılmi|to.

Anahtar Kelimeler

Pontidler, Volkanizma

Kaynakça

• Adamiya, S,A, Zakariade, G,S4 ve Lordkipanidze, M,B 1977, Evolution of the ancient active continenta] marg.'n, as illustrated by Alpine History of the Caucasus: Geoteetanicä, 11/4,208-309
• Aiello. E.f BartoMni, O,, Boccaletti» Mif Gocev, PM, Karagjuleva, J,, Kostadinov, V, ve Manetti, P. 1977, Sedimentary features of the Srednogorie zo. ne (Bulgaria) • An Upper Cretaceous intra-arc basin: Sediment. Geol,, 19, 39-68 %
• Akartuna, M., 1968, Armutlu yarımadasının jeolojisi t.Ü. Fen Fakültesi Monografileri, No: 20, 105 s
• Akm, H,f 1978, Geologie, magmatismus und Dagerstat tenbildung im Ostpontischen Gebirfa-Türkei auıder sieht der piattentektonik: Geol, Edsçh,, 68/1 253-283
• Akyol, Z,, mm, Artvin Berta çayı üe BülbÜİan yaylası arasmdaM stratigrafik dik kesit* MTA Rapor No: 4448 (Yayınlanmamış)
• Akyol, Z#, Arpat B., Erdoğan, B*f Göfer, E., Güner, Y,, Şaroflu, F., Şentürk, t, Tütüncü, K,t ve
• Uysal, Şo 1974, ade-Kumcafile dolayı jeoloji haritasının açıklaması: MTA Enstitüsü 1/50,000 ölçekli jeolojik haritalar serisi, Ankara
• Akyol, Zif 1982, Bankesir-Balya cevherli sahalarının province, Northeast Turkey: Jour, of Volcan, and jeolojisi, mineralojisi va maden potansiyelinin deferlendirilmesi: İstanbul Yerbilimleri Berg,, 3/1-2, 163-189
• Akyürek, B., Bingöl, E,, Doyuran, &, Korkm&ger, B„ Metin, 3.,Öztemur, C., 1977, 1/50,000 ölçekli Tortum Q 47 a paftasının jeoloji haritası izahname» si: MTA 1/50,000 ölçekli jeolojik haritalar serisi, Ankara
• Akyürek, Bff Bilginer, B,, Çatal Bu, Bafer, 2,, ®oysalî Y. v% Sunu, O,, 1079. Eldivan-Şabanözü (Çankın) dolayında ofiyolit ' yerleşmeame iLf kin bulgu* lar: Jeoloji MühendisUfi Derg,, 9, 5-11
• Akyürek, B„ Bilginer E, Akbaş, B,, Hêp§en, N», Pehlivan, Sunu, O,, Soysal, Y„ Dafer, Zo Çatal, E,, SÖzeri, BM Yılarım H,, Hakyemez Y#, 1982, Ankara-Btoıadat-Kalecik dolayının jeolojisi: MTA Rapor No: (Yayınlanmamış)
• Altnıh, ÎJB.f 1943, Ban^rma-Gemlik arasındaki kıyı sıradağının jeolojik meelenmeöi: İÜ. Fen Fak, Mecm, 8/1.2, 76-137
• Altınlı, I.E., 1973, Orta Sakarya jeolojisi: Oummuriyetin 50, Yüı Yerbilimleri Kongresi Teblifler Kitabı, 150=191
• Altun, Y,, 1977, ÇayeU.Madenköy bakır-ginko (Cu-Zn) yatafmrn jeolojisi ve cevherteşmeyo ilifkin sorular: MTA derg,, S9, 9-21
• Ataman, G,, Bukôt, m, Çapan, U.Z., 1975, Kuzey Anadolu fay zonu bir BaleoJBenioff zonu olabilir mi?: MTA Derg, M, 112,118
• Aydm, Y», 1980, Kırklaroli-lfneada elvarmda stratigra« fi ve volkanik faaliyet: 34, Türkiye Jeoloji Bilimsel ve Teknik Kurultayı bildiri Özetleri kitabı,
• Ayhan, A,, Dinçel, A% Tuğrul, Y.f 19T2, Istranea masifinia (Yüdız dafları) jeolojisi: MTA Rapor No: Ö130 (Yaymlammamış)
• Baş, E, 1979, Petrolo^sene und geoehenügche untersuehunf en an subrezenten vulkanittû der Nordanatöllschen störungsıon© (Abschnitt: Erzincan« Nikaar), Türkei: DoJctora tezi. Hamburg Üniv, Ahnanya^ 116 s,
• Baykal, F,, 1943, Şile mıntıkasımn jeolojis:: I.Ü. Fen Fak, Mecm., Beri: B, 7/8, 166-233
• Baykal, F,, 197İ, Historik jeoloji, K.T.Ü, Yaynlan No: 3S 486 ®.
• Baykal, F.â Kaya, O,t 1963» îstanbul bölgesindo bulunan Karbomferin genel stratifrafisi: MTA Derg., 61, l«10
• Baykal, F,, ve önalan, M,, 1979, Şile sedimanter karı§i" fi (gilé Olistostromu) : Altınlı Simpozyumu Teblifler kitabı, T.JJC., 15-25
• Bellon. H. ve Lıotouzey, J,^ 1976f Volcanism related to Plate tectonics in the Western and Eastern MedL terraneaa: Inter. Symp, Struc, HJat, Medit* Basin,, SpUt (Yugoslavia), im*lM
• Bektaş, O,, 19S1, Kuzey Anadolu fay zonunun Erzin- ©an-Tanyeri buoa|ı yöresindeki jeolojik özellikleri ve yerel ofiyolit sorunları: Doktora ttgi, K.T.Ü. Yerbilimleri Fak Yayın No: 32, 196 s,
• Bekta§. O., 1983, Kuaeydofu Fontla magmatik yayında, ki (I) tipi granitler ve jeotektonUc konumlan* 37. Türkiye jeoloji BiUmsel ve Tdcnlk Kurultayı Bildiri özetleri Mtaïw, 49*50
• Bektaş, O,, 1982, Tanyeri (Erzincan) ofiyolitli karması, fına ait Trondjemitlerin paleotektonk konumu ve kökenleri: K.T.Ü. YerbiUmlerl Derg,, 2/1-2, 39-50
• Berfougnan, H,t 1975 Eelations entre les edifices Pentique et Taurique dans le Nord-Est d© L'AnatoUe: Bull, Soc. Qml Fr. 7/18, 670.6^
• Bingöl, E„ Akyürek, B ve Korknmzêr, B„ 1978, Biga yanmMasmın jeolojiM ve Ka^akaya fornmsyonu^ nu» bazı özellikleri: Cumhuriyetin 50, Yılı y«rbia limleıi konfreM teWifler Mtebr 70-76
• Bingöl, E,, 1988, Profcambriyen-Jum arasında Türkiye^ nln olaali jeotektoaik evrimi: 37, Türkiye Jeoloji Bilimsel ve Teknik Kurultayı Bildiri özetleri kitabı, 36-38
• Bleahu, M., Boocaletti, M., Manettlf P, ve Peltz, S,, 1973, The Neogene Carpathian arc: A continental arc displaying the features of an Island are: Jour* Geophys. Research, 78, 5^5-5032
• Bocealetti, M,* Manettif P., PeecwUlo, A. ve Peltz, B.t 1073f Young volcanton in the Calimani m Harf hita mountains (Eaat Oarpathians) : Evidence of a PaleoBetenie zone: Tectonophysics» 10, ^«313
• Accaletti, M., Manetti, P, ve Peccerillo, A,, l»74-a, Hypothepa on the plate tectonic evolution of the Carpatho-Balkan arcs: Earth, Planet, Seien Lett,, 23, 193-1ÔS
• Bocealetti^ M,f Manetti, P. ve Pecoerillo, A,, 19744>, The Balkanide m sm. instance of Back-Are thrust belt possible relation with the Hellenldes: GeoL Soe, Amer, Bull., ^,1077-1084